awtur | Fiona Vella

Posts Tagged ‘awtur’

ID-DESTIN: JEŻISTI JEW LE?

Kien film li rajna dil-ġimgħa li beda l-istorja kollha…. il-ġrajja kienet qed tesplora l-potenzjal ta’ teknoloġija li tieħdok fil-futur sabiex tevita inċidenti li jistgħu jseħħu. U f’ħin minnhom, hekk kif l-attur prinċipali rnexxielu jibdel id-destin ta’ waħda li kellha tmut, staqsejna – imma allura, jekk destinha kien li tmut hekk, issa x’inbidel? Jekk dak kien destinha, il-loġika tgħidlek li suppost dik il-mara xorta waħda kellha tmut b’xi ħaġ’oħra dakinhar stess. Jew? Din id-dilemma tal-eżistenza tad-destin minn dejjem qanqlet bosta diskussjonijiet u fehmiet. L-awtur Amerikan Henry Miller sostna illi “Kull bniedem għandu d-destin tiegħu u l-unika għażla li għandu hija li jsegwih u li jaċċettaħ, jieħdu fejn jieħdu”. Min-naħa l-oħra Anthony Robbins, konsulent Amerikan, jemmen illi “Huwa fil-mumenti meta nieħdu ċerti deċiżjonijiet li d-destin tagħna jitfassal”. Fuq nota aktar skjetta xi ħaddieħor darba ikkummenta illi “Id-destin hu xi ħaġa li vvintajna aħna għax ma nifilħux naċċettaw il-fatt li kull ma jiġri huwa aċċidentali”. Imbagħad allura x’taqbad taħseb meta kumbinazzjoni aktar tard dil-ġimgħa ltqajt mal-awtur Paul P Borg u fost l-oħrajn skoprejt illi x-xogħolijiet l-aktar għal qalbu kienu jduru proprju ma’ dawn it-tip ta’ mistoqsijiet?

“Waħda mill-ewwel kitbiet tiegħi kienet tnisslet sewwasew minn dawn il-mistoqsijiet li jitturmentaw lill-bniedem f’xi mument jew ieħor f’ħajtu. Jiena għext tfuliti f’Birkirkara imma kelli n-nanniet tiegħi joqogħdu Selmun. Fid-dar tagħna, fl-ambjent urban ta’ Birkirkara, la kellna bitħa u lanqas ġnien u meta toħroġ, kont tidħol dritt ġol-karozza u tmur għal triqtek. Għalhekk, meta ommi kienet tibgħatni nqatta’ xi ftit tal-ġranet man-nanniet, fl-ambjent agrikolu ta’ Selmun, kont inħossni qed ngħix f’dinja oħra u kont nimmaġinani xi re tal-irdumijiet, tal-baħar u tax-xagħri, hekk kif kont nintefa’ man-nannu naħrat jew indur bin-ngħaġ. Meta kbirt, ħassejtni ixxurtjat li esperjenzajt daż-żewġ realtajiet differenti u kull tant żmien kont nistaqsi, x’kien jinbidel minni li kieku jiena twelidt f’ambjent divers? Kont bdejt nirrifletti u nhewden dwar Alla u l-eżistenza tiegħu u dwar kemm il-bniedem kien jgħix tassew fil-libertà? Sikwit kont nitħasseb jekk it-triqat li kont qed nagħżel u d-deċiżjonijiet li kont qed nieħu, kontx qed nagħmilhom jien jew jekk kienx diġà fassalhom Alla għalija? U jekk kien tal-aħħar, allura jien x’saħħa kelli fuq l-għażliet tiegħi f’ħajti?

Kelli xi tmintax-il sena meta ddeċidejt li nistħarreġ dawn it-taħbiliet permezz tal-kitba, li għall-ewwel żviluppaw f’novella qasira bl-isem ‘Dal-Lejl Ġie Alla’. Dan kien perjodu wkoll meta kont qed ngħix it-taqbida politika-reliġjuża. Mhux darba u tnejn li kont ikkunsidrajt li nsir qassis imma l-ġrajjiet li seħħew f’dawk is-snin affettwawni ħafna. Missieri kien Laburist kbir. Xogħolu kien bħala xufier mas-servizzi u mad-dockyard u dejjem bis-sensja mdendla fuq rasu. Kont inħoss wisq meta kont nisimgħu jgħid li tawh 3 soldi biss żieda. Ommi kellha tagħmel pont ħjata biex iġġannat u tara kif tagħmel ħalli tgħaddi l-familja. Kont konxju li kien jeħtieġ li jsir xi ħaġa biex il-qagħda ta’ ħajjitna titjieb.

Meta mort il-Ġermanja biex nistudja d-diżinn fl-inġinerija, dawn il-ħsibijiet baqgħu jduru f’moħħi. U meta kont insib ftit ħin ħieles mill-istudju, kont nintasab f’xi lwog kwiet u hemm sibt ruħi nħarbex mill-ġdid in-novella ‘Dal-Lejl Ġie Alla’ f’aktar tul sakemm finalment saret ktieb.”

Iżda għalkemm għaddew is-snin Paul ħass li ċerti mistoqsijiet minn dawn kien għadu ma analizzahomx sal-aħħar…

“Issa li xjaħt u għaddejt minn ċerti esperjenzi fil-ħajja, xtaqt nifli mill-ġdid dawn id-dilemmi. Fosthom staqsejt jekk dak li ngħixu kienx jiddependi minħabba ċ-ċirkustanzi li nitwieldu fihom, jew minħabba l-ambjent li nitilgħu fih, inkella sforz l-għażliet li nkunu għamilna, jew għax Alla hekk ried, jew f’kelma waħda, għax hekk kellu jkun? Minn dawn il-mistoqsijiet wellidt storja li tkompli ma’ dik ta’ qabilha, did-darba bl-isem ta’ ‘Rajt ‘l Alla Jibki’ fejn fiha nsibu l-protagonist ta’ l-ewwel ktieb jgħix dawn it-taħbiliet. Ngħidu aħna, f’mument minnhom dan ir-raġel li hu miżżewweġ u għandu t-tfal, narawh fil-bitħa tad-dar tiegħu u min-naħa l-oħra qed tħares lejh il-mara ta’ xi ħaddieħor. Titqanqal dilemma fir-raġel hekk kif jibda jixtarr xi jkunu l-konsegwenzi li kieku hu kellu jiltaqa’ ma’ dik il-mara? Imbagħad ir-raġel jibda jistaqsi dwar li kieku din l-għażla kellha tkun predestinata u allura hu setax qatt jaħrabha?

Użajt dan il-ktieb biex nistaqsi diversi mistoqsijiet kruċjali. Weġibthom jew ma weġibthomx? Assolutament lanqas jien stess ma naf. Imma nħossni sodisfatt ħafna b’dan il-ktieb għax nista’ ngħid li għalija kien bħal terapija tremenda.”

Infatti hekk kif it-taħdita tagħna żvolġiet aktar, Paul stqarr illi akkost li għarbel fuq li għarbel dwarhom, ċertu mistoqsijiet partikolari baqa’ ma weġibhomx.

“U qatt mhu ser jirnexxieli nweġibhom! Iżda almenu permezz ta’ din l-analiżi wasalt fil-kundizzjoni li niddeċiedi li ma nibqax naħseb aktar għax kollu għalxejn. Għalhekk għażilt li ma nistaqsix aktar bħal kif finalment għaraf li għandu jagħmel il-poeta Dun Karm Psaila fil-poeżija twila tiegħu ‘Il-Jien u Lil’Hinn Minnu’, li personalment nemmen li hi l-isbaħ kitba li qatt inkitbet f’kull lingwa li qatt qrajt. Il-konklużjoni ta’ dan il-poeta għenitni ħafna u fakkritni li meta kont żgħir, kont niġri għand ommi meta jkolli bżonn l-għajnuna. Madanakollu meta kbirt, kelli bżonn lil xi ħadd oħla minn hekk għax id-diffikultajiet kienu akbar. U f’dawn il-każi għand min trid tirrivolġi? Sejjaħlu Alla, sejjaħlu li trid, imma tistaqsix aktar u aċċetta l-imħabba li tirċievi u li tagħti.”

Ma tridx wisq biex tifhem li dan l-awtur huwa profond ħafna fi ħsibijietu. Imma għal aktar minn darba huwa stqarr li jiġu mumenti fejn jixxennaq li kien kapaċi jaħseb anqas.

“Ma nafx ma nagħtix każ u nibqa’ għaddej minn fuq ċerti sitwazzjonijiet bħal kif jagħmlu individwi oħra. B’hekk inħoss ħafna u nbati kultant, apparti li ħafna affarijiet ikidduni. Imma m’għandix għażla għax hekk jien magħmul u dawn l-esperjenzi nara kif nibdilhom f’kitba. Fil-ġimgħat li ġejjin, uħud minn dawn in-novelli ser ikunu qed jiġu ppubblikati fit-Torċa. Ġeneralment ser inkun qed nikteb dwar affarijiet li jseħħu fis-soċjetà. Se niddeskrivi diversi sitwazzjonijiet fejn ngħidu aħna, dak li jkun xtaq jagħmel xi ħaġa u m’għamilix għax beża’. Se nitratta anki suġġetti li jnikktuna u li forsi soltu nippreferu nikinsuhom taħt it-tapit, bit-tama li xi darba ninsewhom. Imma huma realtajiet li s-soċjetà hija għaddejja minnhom. Fid-dinja jiġu mumenti meta niltaqgħu ma’ ċertu stejjer li xtaqna li ma smajna qatt. Imma x’nagħmlu? Ma niktbux fuqhom? Nagħmlu tajjeb li ninjorawhom bħallikieku mhux qed jiġru tassew?”

L-awtur kompla jirrakkuntali kif kien hemm mumenti fejn akkost li xogħolu ġie apprezzat ħafna b’mod letterarju, min-naħa l-oħra, l-istess xogħol ġie iċċensurat.

“Darba ħadt sehem f’konkors bid-dramm għat-TV ‘Il-Madonna x’ġenn!’ u dan ġie ġġudikat l-ewwel premju. Imma dal-premju qatt ma ħadtu għax ftit wara ħarġet deċiżjoni li l-premju ma jingħatax u d-dramm tiegħi ġie skwalifikat. Ir-raġuni kienet li peress li d-dramm kien jitratta l-mard mentali, ġie konkluż li dan seta’ jweġġa’ lil xi wħud u allura ma kellux jidher fil-pubbliku!

Storja simili seħħet bid-dramm għall-palk ‘Dubbiena Kukkużejt’ fejn did-darba akkost li ngħatajt l-ewwel premju, min kien qed imexxi l-ġurija, iddeċieda li jiddistakka ruħu minn din id-deċiżjoni. Dan qal li kellu ċerti riservi dwar kemm id-dramm tiegħi seta’ jidher fuq il-palk minħabba li kien jitratta l-pedofilja. U infatti la dan id-dramm u lanqas ta’ qablu qatt ma ntwerew lill-pubbliku.”

Mit-titli tal-kotba tiegħu ‘Rajt ‘l Alla Jibki’, ‘Beżgħat’, ‘Demgħat’ u issa l-ktieb li ħiereġ dalwaqt ‘Weġgħat’, ħadt l-impressjoni li Paul hu bniedem kemmxejn pessimist. Iżda hu irribatta aktar minn darba li l-flixkun jarah nofsu mimli u li bl-ebda mod ma jiddeskrivi ruħu b’dan il-mod.

“Ikun aktar korrett li kieku ssejjaħħli realistiku. Jiena nemmen li l-kittieb juża l-kelma mhux għan-nom tiegħu biss imma biex jirrapreżenta anki l-ħsibijiet, id-dwejjaq, il-ferħ u l-protesti tal-bqija tas-soċjetà. Il-letteratura hija riflessjoni soċjali li qed turi l-kuxjenza ta’ kulħadd. Ċertament jien kittieb li nikteb fuq sitwazzjonijiet fejn, kif jgħid il-Malti, l-ilsien imur fuq id-darsa li tuġgħu. Ma nkunx qed nikteb xi terapija għall-qarrejja għax jien ma jien l-ebda psikologu. Imma nkun nixtieq li min jaqra l-kitba tiegħi, sempliċiment jaqsam u jirrifletti aktar dwar dak li qed iseħħ madwaru.”

Paul qabel miegħi illi huma l-emozzjonijiet qawwija ħafna, dawk li jġiegħluk tmiss mal-laħam il-ħaj tal-ħajja, li jħeġġuk biex tikteb.

“Ejja ngħiduha kif inhi, meta nkun ferħan u għaddej nidħak, ma nħossx dik l-imbutattura għall-kitba. U jiena jekk ma nħossx dik ix-xi ħaġa li tqanqalni, ma niktibx. Però mbagħad naf inkun fi kwalunkwe post u f’kull xorta ta’ sitwazzjoni, u hekk kif nisma’ xi ħaġa li tolqotni, bħal qisha tfaqqa’ xi ħaġa ġo fija u minn hemm jibdew sensiela ta’ ħsibijiet, kultant kapitli sħaħ ta’ kotba u f’xi daqqiet saħansitra xi soluzzjoni għal xi dilemma li kelli qabel! ”

Fost il-kotba tiegħu, Paul għandu wkoll kitbiet etnografiċi u ambjentalisti bħal ‘Stejjer minn Wied Għarbiel’, ‘Minn Fuq għal Isfel’, ‘Snajja’ u Xogħol il-Maltin Vol. I u II’, u ‘Nismagħhem Jgħidu Vol. I’. Uħud minn dawn il-kotba ġew f’idejja ħafna drabi għax huma ideali għar-riċerka tal-proġetti tal-iskola. Iżda żgur li qatt ma kont bsart xi ġrajjiet ħelwin inizzjaw il-ħolqien tagħhom. Infatti n-nannu Pawlu, li għalih hu msemmi l-awtur, u n-nanna Ġużeppa, kellhom influwenza kbira fuq it-triq li qabad dal-kittieb. Paul urini ritratt tagħhom u hekk kif ilmaħt it-tbissima ħelwa tan-nanna Ġużeppa, mill-ewwel fhimt x’kien li jiġbed il-kittieb kull darba lejn Selmun…

“Bqajt immur inżurhom anki meta kbirt u tgħarrast. Kienet tiġbidni dik it-trankwillità u l-paċi li kont inħoss meta kont inkun fil-kumpannija tagħhom. Kien nannuwi, li għalkemm ta’ ftit kliem, ħabbibni man-natura u urieni kif sa l-inqas ħaxixa u ġebla għandhom l-użu tagħhom. Huwa introduċieni mas-sengħa tal-bidwi u flimkien mal-bdiewa l-oħra tal-madwar fehemni tassew xi tfisser li tkun bidwi. Min-naħa l-oħra n-nanna żrat fija l-imħabba għall-kitba u għall-qari. Permezz tagħha, f’età żgħira, kont diġà qrajt il-kotba klassiċi kollha Maltin hekk kif akkost li hi ma kinetx taf taqra u tikteb, xorta waħda xtrat dawn il-kotba u kull darba kienet titlobni biex naqralha xi silta minnhom. F’kotba bħal ‘Il-Ħuġġieġa’ kien ikun hemm ukoll xi novella qasira, li kont naqra diversi drabi, sakemm darba minnhom tħajjart jien ukoll inħarbex xi ħaġa. In-nanna Ġużeppa kienet tħobb tirrakkuntali ħafna ġrajjiet u għajdut u sikwit kont naħseb dwar dik il-ġurnata meta xi darba nannti kienet ser tħallina u magħha kien ser jindifen u jmut dak kollu li kienet taf. Hekk kien qed jiġri diġà mill-anzjani l-oħra tal-madwar, li min jaf kemm kont ħadt gost nismagħhom jirrakkuntawli l-esperjenzi tagħhom! Darba minnhom ħadt deċiżjoni u mill-informazzjoni li kont ġbart mingħand in-nanniet tiegħi u minn xi dettalji oħra li kont ksibt jien, ippubblikajt il-ktieb bl-isem ‘Selmun u l-Inħawi’ u ftit tas-snin wara ‘Selmun – A story of Love’.

U ħaġa twassal għall-oħra… biż-żmien indunajt ukoll li anki s-snajja’ ta’ dawn l-anzjani kienu qed jispiċċaw u jmutu. U għalhekk meddejt għonqi biex did-darba niġbor dawn id-dettalji. Bdejt minn anzjan mill-Mellieħa, ċertu Pietru Gauci il-Pirrex u minn hemm imxejt minn individwu għall-ieħor sakemm ifforma l-ewwel ktieb ta’ ‘Snajja’ u Xogħol il-Maltin’. Bdejt nara lil dawn l-anzjani bħala sors ta’ informazzjoni kbir u ma ridt nitlef l-ebda parti minnha. Għadni sal-llum niġbor dan it-tagħrif, bil-kliem preċiż kif jingħad u bid-diżinji ta’ dak li nkun qed nara. Kien Ġorġ Mifsud Chircop, espert tal-folklor, li għeni ħafna f’dal-qasam u tani pariri sbieħ fejn fosthom irrakkomandali biex nipprova ma nofthomx lill-bniedem mis-sengħa tiegħu.”

L-ambjent huwa wisq għal qalb dan l-awtur, tant li spiss, tkellmu fuq xhiex tkellmu, d-diskors idur mill-ewwel dwar das-suġġett.

“Inizzjalment meta bdejt nikteb il-ktieb ‘Selmun – A story of Love’ kelli ftehim mal-amministraturi Ġermaniżi li kienu jmexxu l-lukanda tal-palazz ta’ Selmun, sabiex jiffinanzjawli dan ix-xogħol. Imma meta darba minnhom intbaħt li dawn kienu qed jagħmlu ħsara permanenti lill-arkitettura antika ta’ Selmun u kxifthom, dak li wegħduni ma tawhuliex, iżda l-ktieb ħriġtu xorta waħda u ħallastu jien minn buti. Il-ħsara li saret kienet nikktitni u rrabjatni ħafna. Ix-xogħol sar bla ħniena u bla rispett lejn dan il-bini ta’ valur fejn fosthom graffiti ta’ xwieni antiki li lanqas ritratt ma lħaqt ħadtilhom, ġew sandblasted u meqrudin darba għal dejjem! Bit-tama li nevita li ssir aktar ħsara, wasalt biex anki dħalt mal-lejl flimkien ma’ ibni, b’mod klandestin, bi ftehim ma’ wieħed mill-gwardjani tal-post, sabiex inħaffer u nikkonferma li fis-sit tal-palazz, kien hemm il-pedamenti ta’ kappella li nbniet fis-seklu 15. Infatti apparti li sibna dawn il-pedamenti, skoprejna wkoll għadd ta’ fuħħar u għadam ta’ skeletri li ndifnu fiz-zuntier tal-kappella. Mort malajr nirraporta għand stazzjon televiżiv lokali u għalkemm ġew mill-ewwel u ħarġu feature waqt l-aħbarijiet, din l-istorja mietet hemm. L-għada stess, il-ħaddiema ġarrfu kollox u ma lħaqt żammejt xejn minn dak kollu ħlief widna ta’ ġarra tal-fuħħar! L-istess xtaqt inkun naf x’sar mill-għamara li kien hemm f’dan il-palazz. Ċertu Diego Spiteri, anzjan ta’ 101 sena, illum mejjet, darba stqarr miegħi li meta hu mar iqatta’ xi ġimgħat għall-qamar il-għasel f’dan il-palazz, l-għamara li kien hemm hemm ġew tant kienet sabiħa li ridt sebgħa għajnejn biex tħares lejha! ”

Fil-ktieb ‘Quest for Identity – the Mellieħa experience’ li għalih huwa ngħata l-unur prestiġġjuż Premio Gianfranco Merli per l’Ambiente, l-awtur ħareġ b’teorija partikolari dwar il-bdiewa.

“Minn riċerka li wettaqt ma’ diversi bdiewa ta’ pajjiżi differenti, inklużi dawk Maltin u dawk li qrajt dwarhom fil-kotba klassiċi ta’ Tolstoy u Dostoyevsky, intbaħt illi teżisti linja li tgħaqqadhom kollha flimkien. Akkost li jgħixu f’ambjenti differenti, minn kliemhom tara li r-relazzjoni li dawn il-bdiewa għandhom mal-art hija l-istess kullimkien. Ir-rispett, il-kura u l-imħabba li jieħdu ħsieb l-għelieqi tagħhom biha dejjem għandhom għan speċifiku; dik li xi darba dawn ser jibqgħu jitgawdew mill-ġenerazzjonijiet li ġejjin warajhom bħalma huma qed igawdu l-art li twasslet lilhom minn dawk ta’ qabilhom. ”

Meta staqsejt lil Paul P Borg x’jixtieq fil-ħajja, hu qalli li bħalissa jħossu għaddej minn żmien kreattiv ħafna u jispera li daż-żmien ma jmurx. Bla dubju, ser inkunu nafu aktar dwar dan l-awtur permezz tal-għażla ta’ novelli li ser ikun qiegħed jippreżentalna fil-ġimgħat li ġejjin fit-Torċa.

(Nota: Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tal-14 t’Awwissu 2011)

Share on Facebook

2011.08.14 / no responses / Category: Torca - Perspettivi
NIKTEB U NOĦLOQ KARATTRI ĠODDA LI JIFFURMAW DINJA LI HI TIEGĦI

F’kull tfulija hemm ġnien, post imsaħħar fejn il-kuluri huma isbaħ, l-arja aktar bellusija u l-għodwa tfuħ daqs qatt qabel… Elizabeth Lawrence.

Minn dejjem niftakarni b’xi ktieb f’idi. Fi tfuliti għalija l-qari kien ifisser bosta affarijiet. Kien jgħallimni l-lingwi li kont naqra bihom, kien jisqini l-ħlewwa tal-immaġinazzjoni, kien iwennisni mis-solitudni u drabi oħra kien joffrili rifuġju minn kumpannija mhux mixtieqa. Kien jisraqni għal kollox u jeħodni f’dinjiet oħra fejn stajt nimraħ fejn ridt. Fl-istess ħin kien jagħtini s-serħan il-moħħ illi meta xtaqt stajt nieqaf, nagħlaq il-paġni u nkompli ngħix f’dinjieti.

Għalija, l-karattri li kont naqra dwarhom fil-kotba kienu ħlejqiet tad-demm u l-laħam. Min jaf kemm bkejt, inkwetajt, tħassibt u dħakt għal dak li kienu jagħmlu! Min jaf kemm xtaqt li nkun waħda minn dawk it-tfal involuti f’xi misteru ħalli ngħix dawk l-avventuri. Min jaf kemm qattajt ħin moħbija ninnota annimali differenti bit-tama li naqbadhom jitkellmu xi darba. U min jaf kemm inkeddejt għal Ġaħan li kien iħalli n-nies tiddieħak bih u ma ried b’xejn idaħħal naqra melħ f’moħħu.

Nistqarr li issa li kbirt mhux għax inbdilt tant! Daqsxejn aktar moderata fl-immaġinazzjoni tiegħi imma moħħi xorta waħda għadu jiġri bija u ma nafx nieqaf noħlom! Imma x’tagħmel jekk tkun magħġuna hekk? U wara kollox x’hemm ħażin li toħlom? Hekk jew hekk, meta għandek xewqa, xi darba għandek iċ-ċans li forsi ssir realtà. Kif fil-fatt ġara ftit tal-ġranet ilu meta rnexxieli niltaqa’ ma’ wieħed mill-awturi favoriti tiegħi – Charles Casha.

Charles Casha ħadem għal diversi snin bħala għalliem u anki bħala librar. Imma aktarx il-biċċa l-kbira tal-pubbliku jafu l-aktar bħala awtur ta’ bosta kotba.

Issa ilek aktar minn 40 sena tikteb u għandek madwar 50 ktieb ippubblikat. X’ħajrek biex tidħol f’dal-qasam tal-kitba?

“Meta kont għadni żgħir kont inħobb niġbor lit-tfal li kienu joqogħdu ħdejna u noqgħod nirrakkuntalhom l-istejjer. Iżda l-ħolma tiegħi ta’ tifel li kont kienet li xi darba għad nikteb ktieb għall-kbar. Fil-fatt passatemp li kelli kien li noqgħod nikteb l-istejjer fuq pitazz u fuqhom inniżżel – Ktieb ta’ Charles Casha.

F’dawk is-snin l-għalliem tiegħi Ġużè Chetcuti kien l-idolu tiegħi. Għalhekk tista’ taħseb x’baqa’ fija meta wara li urejtu storja li kont ktibt, huwa nkoraġġini ħafna biex nibqa’ nikteb! Taf int? Jgħidlek bniedem bħal dak, tagħmel il-qalb.

Darba minnhom iddeċidejt li nibgħat storja twila lit-Torċa, li dak iż-żmien kienet toħroġ sezzjoni magħrufa bħala l-Librerija Popolari. Fiha l-qarrejja kienu jsibu storja maqsuma biċċa biċċa ma’ kull ħarġa u finalment, meta din tispiċċa, kienu jiġbru l-partijiet kollha u jillegawhom f’forma ta’ ktejjeb. L-ewwel storja tiegħi f’dan l-istil kienet ‘L-Għalqa fuq l-Għolja’ u warajha ħarġet ‘Kolin’.”

Kif jiġuk l-ideat għar-rakkonti tiegħek?

“Jiena naħdem daqsxejn b’mod stramb għax l-istejjer tiegħi qatt ma jkollhom il-plot lest. Pjuttost ikolli karattru li minnu jibda kollox. Jiena nħobb ninnota ħafna lin-nies u meta nara lil xi ħadd daqsxejn partikolari, nieħu ritratt tiegħu f’moħħi: fiżikament, kif iġib ruħu, kif jitkellem… kollox! Insib dawn il-komportamenti interessanti ħafna għax wara nkun nista’ nużahom f’kitbieti.

Biex nagħtik eżempju, niftakar li darba waqt li kont qed nistenna l-mara ħierġa mix-xogħol, nilmaħ grupp ta’ ħaddiema qed iwaqqgħu dar. Fostom ġibidli l-attenzjoni l-kuntrattur: raġel liebes pulit imma b’żaqq daqsiex. U waqt li qed ninnutah, għedt kos, dan jaf ikun karattru! Bniedem li għandu l-flus, il-kap ta’ dawn l-irġiel kollha ….imma li kieku kellu jiġrilu xi ħaġa dar-raġel, x’jagħmel? Ħaffift malajr lejn il-karozza tiegħi, qbadt karta u bdejt inniżel dak kollu li jiġini f’moħħi fuqu. Fil-għaxija qbadt dil-karta u min-noti li ktibt, bdejt nibni karattru fir-rumanz ‘L-appartament fir-raba’ sular’.”

Indubbjament l-aktar karattru li ser tibqa’ mfakkar għalih huwa dak ta’ Fra Mudest; karattru li ormaj sar parti mill-folklor letterarju Malti. Għandi kurżità kbira dwar kif ħloqt lil dan il-fra?

“Fil-fatt warajh hemm storja ħelwa u kurjuża mmens! Mela jiena kont ħabib ħafna tat-tifel tas-Sur Joseph M Demanuele li kien jieħu ħsieb iċ-‘Children’s Own’- l-unika gazzetta bil-Malti għat-tfal dak iż-żmien. Ġurnata minnhom, ħabta u sabta, il-missier kellu jieqaf minn dax-xogħol minħabba raġunijiet ta’ saħħa u f’żarbuntu daħal ibnu John. Ma kinetx biċċa xogħol faċli imma John kien jaf kemm dak il-ġurnal kien għażiż għal missieru.

Darba waħda waqt li kien qiegħed iqalleb fost id-dokumenti li ħalla missieru fl-uffiċċju, John isib blokka li fuqha kien hemm il-logo ta’ Fra Mudest. Akkost li fittex kemm felaħ biex jara għal liema raġuni kienet hemm, ma setax isib tarf. Madanakollu ħass xi ħaġa tgħidlu biex jibqa’ jippersisti bil-ħsieb li jagħmel xi ħaġa biha. Ġietu l-idea li jitlob lili biex niktiblu storja dwar Fra Mudest. Ħalla l-bqija f’idi, basta l-istorja tkun lesta u ppreżentata għall-istampar sal-għada fil-għodu!

Inxtħett naħseb x’ser nivvinta hekk malajr malajr u f’mument minnhom ġewni f’moħħi xi patrijiet mill-Marsa, li jien kont naf sew. Qtajtha li nimmudella lil Fra Mudest b’taħlita ta’ karatteristiċi ta’ żewġ patrijiet partikolari. Lil wieħed ħadtlu d-dehra fiżika tiegħu u lill-ieħor il-karattru u għaqqadthom flimkien. L-istorja kienet lesta fil-ħin u ħsibt li dak kien l-aħħar li smajt bil-fra. Iżda John kellimni mill-ġdid u talabni niktiblu aktar stejjer dwaru għax il-ħarġa li fiha ħareġ l-ewwel rakkont, tant kienet għamlet suċċess li kellu jipprintja eluf oħra biex jilqa’ għat-talba kbira li kellu għaliha. L-ewwel rakkont dwar Fra Mudest kien jismu ‘Ir-Ruħ fil-Kantina’ u deher f’Ħarġa Nru. 292 tal-10 t’April 1967.

Aktar tard, Victor Fenech kien ħajjarni nippubblika dawn l-istejjer fi ktieb. Għall-ewwel qtajt qalbi imma fl-1970 il-Merlin Library iddeċidiet li twaqqaf dar tal-pubblikazzjoni bil-ħsieb li tippubblika kotba bil-Malti, speċjalment għat-tfal. Ħadt pjaċir meta kellmuni dwar l-istejjer ta’ Fra Mudest u fl-1971 l-ewwel pubblikazzjoni tal-Merlin kien proprju l-ktieb tiegħi ‘Fra Mudest’ li kiseb suċċess fi żmien qasir. Irridu niftakru illi dak iż-żmien il-ktieb Malti ma kellux l-importanza li għandu llum. Din il-pubblikazzjoni kellha kopertina b’żewġ kuluri u stampata fuq karta sabiħa, bi tpinġija għal kull storja. Għalhekk nistgħu ngħidu illi ‘Fra Mudest’ kien wieħed mill-kotba li ta bidu għal era ġdida fil-pubblikazzjonijiet ta’ kotba għat-tfal.

Illum hemm 96 storja b’kollox dwar Fra Mudest u dawn jinsabu mqassma fuq 5 kotba, bl-aħħar wieħed joħroġ fl-2007 f’għeluq l-40 sena anniversarju mill-ħolqien tiegħu.

Nikkalkula li b’kollox inbiegħu mas-60,000 ktieb ta’ Fra Mudest. L-aħħar ktieb li ħareġ inbiegħ kollu wara sena biss u għamel 3 xhur bħala l-aktar ktieb mitbugħ għand il-Merlin Library.”

Imma għala taħseb illi stejjer miktubin dwar is-snin ħamsin għadhom jappellaw lill-ġenerazzjonijiet tal-llum?

“Ir-risposta hija faċli. Għal dawk li jiftakru dawk iż-żminijiet, Fra Mudest huwa rikordju tat-tfulija tagħhom u fil-fatt ħafna minnhom għaddew il-kotba tiegħu lit-tfal tagħhom. Għaż-żgħar ta’ llum dan l-ambjent hu xi ħaġa aljena u allura jaffaxxinahom. Meta mmur fl-iskejjel u nistaqsihom għaliex jogħġobhom Fra Mudest kważi kollha jagħtuni l-istess risposta – għax jaqraw dwar affarijiet li llum m’għadhomx jeżistu.”

Charles għandu wkoll xi kotba oħra li jitkellmu dwar dawn iż-żminijiet.

“Bħala sfond għall-kotba tiegħi ‘Minn Tarf sa Tarf tat-Triq’, ‘Minn Fuq L-Għatba’ u ‘Mill-Gallarija’ użajt l-ambjent li trabbejt fih, bejn wieħed u ieħor mill-1952 sal-1966. Fihom inkludejt karattri li niftakar sewwa però ħallat il-verità mal-fantasija. Niftakar li fi tfuliti kont nissaħħar wara ċerti tipi li dak iż-żmien in-nies kienet tafhom b’imġienen jew b’eċċentriċi. Illum li kbirt u naf aħjar, nista’ narahom minn perspettiva oħra u bosta drabi nagħraf illi fir-realtà dan-nies kienu individwi li kienu għaddejjin minn mumenti diffiċli ħafna fostom ta’ dipressjoni. Jista’ jkun li fi ċkuniti lill-uħud minnhom kont tajthom xi ftit tal-fastidju meta flimkien ma’ sħabi kont nittantahom biex niċċajta. Għaldaqstant issa f’kitbieti u fl-istejjer tiegħi użajt ċertu simpatija lejhom u bħal qisni ppruvajt intellagħhom fuq pedestall, forsi biex inpatti ftit.”

Ma tistax ma tinġibidx lejn dan l-awtur għax apparti l-ġentilezza kbira tiegħu għandu ħabta li meta jibda jiddeskrivilek xi ħaġa, jibda jiġġestikola u jieħu l-forma tal-karattru li jkun qiegħed jitkellem dwaru, tant li tibda tarah quddiem għajnejk. Jagħtik l-impressjoni li huwa bniedem ferrieħi u ċajtier imma mbagħad meta taqra numru ta’ kotba oħra minn tiegħu, tinnota linja ta’ pessimiżmu. Charles, int bniedem pessimist?

“L-aktar kittieb li jinfluwenzani huwa l-poeta Rużar Briffa u fil-fatt wieħed li kien qiegħed jagħmel riċerka dwar il-kitba tiegħi għal xi studju tiegħu, innota similitudni bejn il-linja tiegħi u dik ta’ Briffa.

F’kitbieti jiena nħobb nidħol ħafna fil-fond tal-oġġett. Allura jekk qed nistudja karattru, nara r-realtajiet kollha: kemm is-sbieh u kif ukoll il-koroh.

Le, ma nqisx ruħi bħala bniedem pessimist. Pjuttost inħossni ngħix taħt anzjetà kontinwa li ġġegħlni ninkwieta illi l-affarijiet is-sbieħ jistgħu jittebbgħu b’xi avvenimenti negattivi – il-ktieb ‘Burraxki’ hu eżempju ta’ dan.”

Charles kiteb ukoll numru ta’ kotba edukattivi…

“F’kitbieti kultant ma nistax naħrab mill-fatt li jien kont għalliem. Ġie żmien meta ħassejt ċertu bżonn għal dawn it-tip ta’ kotba. Għat-tiswira tagħhom kien hemm involut ħafna studju u parteċipazzjoni minn xi għalliema oħra sabiex il-livell tal-ktieb jitfassal skont l-età tal-qarrejja. Ngħidu aħna fil-kotba ta’ ‘Naqraw ma’ Reno u Sara’, ‘Naqraw ma’ Mario u Liza’ u ‘Naqraw ma’ Mark u Tanja’, il-kliem kollu huwa magħżul apposta skont il-kurrikulu.

Min-naħa l-oħra l-ktieb ‘Fawwara’ jippreżenta lil studenti akbar bi stil differenti ta’ kif għandhom jagħmlu komprensjoni. Bl-istess mod il-ktieb ‘Kun af kif tikteb komponiment’ jagħti ideat tajbin biex wieħed isebbaħ kitbietu.”

Għalkemm illum inti m’għadikx taħdem bħala għalliem, xorta waħda għadek iżżur diversi skejjel sabiex tiltaqa’ mal-għalliema u l-istudenti bl-għan prinċipali jkun biex trawwem lit-tfal fil-qari. Waqt dawn il-mawriet fl-iskejjel, x’jidhirlek mill-interess u mill-livell fil-qari tal-istudenti?

“Fiż-żjajjar li għamilt fl-iskejjel, dejjem sibt studenti li jħobbu jaqraw, għalkemm nemmen li għad irridu naħdmu ħafna aktar biex inżidu l-entużjażmu għall-qari fost l-istudenti tagħna. Hija tassew ħasra li l-libreriji tagħna għadhom neqsin minn dik l-importanza bħala ċentri ta’ informazzjoni speċjalment fl-iskejjel u xi kultant ukoll fuq bażi nazzjonali. Ma naqbilx li norbtu l-ħin tal-brejk mal-librerija imma għandu jkun hemm ħin apposta allokat biex it-tfal jkunu jistgħu jagħmlu użu mis-servizzi li toffri l-librerija.”

F’dinja moderna tant teknologika, x’post taħseb li għandu l-ktieb fis-soċjeta’ tagħna?

“L-avvanz teknoloġiku m’għandux joħloq konfront mal-ktieb kif nafuh. Imma bil-maqlub it-teknoloġija moderna tista’ (u fil-fatt qiegħda) tagħti ħafna kontribut biex il-ktieb jiżviluppa u jsir aktar attraenti. Permezz tal-internet wieħed jista’ jsib tagħrif dwar kotba ġodda u lista ta’ kotba dwar xi suġġett partikolari.”

X’tikkummenta dwar iċ-ċensura fil-kitba?

“Ma naqbilx li wieħed jaqbad u jgħid li ċ-ċensura għandha titneħħa. Imma nemmen li għandu jkun hemm kodiċi ta’ etika li jiggwida lill-awturi u lill-pubblikaturi sabiex dawn ikunu responsabbli u jirrispettaw l-intelliġenza, l-età u l-mentalità tal-qarrejja. L-istat għandu d-dritt u d-dmir li jipproteġi lil min hu vulnerabbli fis-soċjetà. Ma naqbilx per eżempju li f’isem il-libertà tal-espressjoni wieħed għandu jagħmel il-flus mill-pornografija, l-aktar fost l-adolexxenti u t-tfal.

Hemm valuri li ma jitbiddlux mal-moda. Nibża’ li ħafna drabi din l-għajta kollha favur it-tneħħija taċ-ċensura mhi xejn ħlief mod biex wieħed jiġbed l-attenzjoni. Min-naħa l-oħra lanqas ma naqbel li ċ-ċensura kif inhi llum għandha tibqa’.”

Mill-kotba tiegħek, liema huma dawk l-aktar għal qalbek?

“Naturalment dawk ta’ Fra Mudest jiġu l-ewwel f’moħħi. Barra minn hekk bħalissa għandi għall-qalbi ħafna l-ktieb ‘Il-Prinċep u t-Trogloditi’. Dan huwa ktieb maħsub għat-tfal li batejt ħafna biex ktibtu imma li meta lestejtu tani sodisfazzjon kbir. Bħala tema għandu s-suġġett illi fil-ħajja tista’ tipprova tfarfar ir-responsabbiltà minn fuqek però fl-aħħar mill-aħħar, moralment qatt ma tista’ teħles minnha. Bħala ktieb għall-kbar ‘L-appartament fir-raba’ sular’ huwa l-favorit tiegħi.”

Bħalissa Charles qiegħed jaħdem fuq xi kotba ġodda fostom fuq ktieb b’numru ta’ poeżiji li f’dax-xhur li ġejjin ser ikunu disponibbli għall-pubbliku. Barra minn hekk, irnexxieli niskopri wkoll li dan l-awtur qiegħed jipprepara awtobijografija tiegħu.

“Nemmen li tkun ħaġa sabiħa li kieku kull kittieb iħalli warajh xi forma ta’ awtobijografija għax minnha l-ġenerazzjonijiet ta’ wara jaslu biex jifhmu aktar dak li kiteb. Kull kittieb idaħħal ideat, xewqat u esperjenzi fil-kitbiet tiegħu ħafna drabi b’mod sottili. Dawn kollha jidhru aktar ċari u diretti meta l-kittieb jikteb l-awtobijografija tiegħu.”

Charles beda jiktibli dedikazzjoni fuq l-aħħar ktieb tiegħu ta’ Fra Mudest li huwa għażel li jirregalali. Għalija dan kien mument maġiku fejn awtur ta’ dan il-kalibru, li min jaf kemm-il darba xtaqt li xi darba ngħid kelmtejn miegħu, kien qed iħallili tifkira personali proprju permezz tal-karattru li jien tant ħabbejt matul tfuliti u anki llum. Iżda qabel infridna kien għad fadalli l-aħħar mistoqsija x’nistaqsih… Wara tant snin jikteb, il-kitba xi tfisser għalih?

“Il-kitba għalija hija gost u mod kif inħossni li qiegħed nagħmel xi ħaġa utli. Inħobb nikteb u nħobb noħloq karattri ġodda li jiffurmaw dinja li hi tiegħi. Il-ħsieb li meta ma nkunx għadni hawn, se nħalli warajja din id-dinja ċkejkna jagħtini l-akbar sodisfazzjon.”

(Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tad-9 ta’ Mejju 2010)

Share on Facebook

2010.05.09 / no responses / Category: Torca - Perspettivi
MĦUĦ – THRILLER PSIKOLOĠIKU

Dan huwa l-parir tiegħi għal dawk iż-żagħżagħ li jixtiequ jagħmlu film: Issegwux it-tendenzi, ibdewhom intom!… Frank Capra

Il-ġimgħa d-dieħla, fis-7 t’Ottubru 2009, ser joħroġ il-film tiegħek ‘Mħuħ’ fis-swali taċ-ċinema. Kemm dam jinħadem dan il-film? Dan hu l-ewwel xogħol tiegħek?

Mħuħ beda jinġibed f’Mejju 2008 u tlesta fi Frar 2009. Proġett ta’ din il-kwalità kien esperjenza ġdida għalija. Wara numru ta’ esperjenzi f’xogħlijiet marbuta mad-drama, dan il-proġett kien pass ieħor il-quddiem fil-karriera tiegħi.

Tista’ tgħidilna fil-qosor dwar xiex jitratta l-film Mħuħ? X’wasslek biex tikteb din l-istorja u għaliex ħassejt li tista’ toħroġ film minnha?

Inti u ssegwi l-istorja ta’ Mħuħ trid toqgħod attent ħafna għax għalkemm għall-ewwel tieħu l-impressjoni li kollox ser ikun marbut ma’ grupp ta’ nies li qed jgħeddu familji dgħajfa u jqegħduhom f’periklu kbir, fir-realtà hemm aktar skopijiet għala dan ikun qed iseħħ. Mħuħ huwa thriller psikoloġiku fejn matulu jinħass sewwa l-effett fuq il-psikoloġija tal-bniedem minħabba l-ġrajjiet li ser iseħħu .

L-istorja kienet ilha ftit f’moħħi imma dejjem żviluppajt magħha. Fil-fatt kienet l-istess storja li ġegħlitni mmur għal xi ħaġa li tikkonkludi ruħha malajr u mhux b’ħafna tul ta’ episodji. Kien għalhekk li ddeċidejna illi x-xogħol kellu jinħadem apposta għaċ-ċinema, bħala film sħiħ li jingħalaq.

Kemm sibt ko-operazzjoni u nkoraġġiment biex tagħmel dan il-proġett?

Dan hu s-sabiħ ta’ dax-xogħol, li l-ewwel kollox ikun f’moħħok biss iżda wara li tiżvela xi ftit mill-istorja, awtomatikament jibda jqum interess kbir. Nista’ ngħid li kienu ħafna li xammru l-kmiem għal dan il-proġett u ħassewhom parti minn dan it-tim tal-produzzjoni. Għalija dan huwa ta’ inkoraġġiment kbir u kien fundamentali biex l-affarijiet jimxu mingħajr problemi.

L-atturi li qed jieħdu sehem, kemm iqarrbu lejn dawk il-karattri li kellek f’moħħok meta kont qed toħloqhom?

Il-karattri prinċipali f’dan il-film ġew miktuba apposta għall-atturi li ser taraw u din ħadmet ħafna. Apparti minn hekk, qabel bdejt nadatta l-istorja għaċ-ċinema, iddiskutejt individwalment magħhom u spjegajtilhom xi xtaqt eżatt. Il-fatt li dan il-film iddiriġejtu jien stess, għen biex stajt niggwida aħjar lill-atturi ħalli nqarreb is-sens kollu tal-istorja. Fuq kollox ta’ min jgħid illi l-atturi kienu tajbin ħafna u rnexxielhom jesprimu dak li kelli f’moħħi.

Kien hemm xi xeni li kellhom jinqatgħu? X’kienet ir-raġuni?

Nista ngħid illi kien hemm xeni sħaħ li nġibdu imma kellhom jiġu eliminati minħabba raġuni ta’ ħin għax il-film ma setax jiġi itwal minn sagħtejn. Madanakollu dan ma tellef xejn mill-andament tal-istorja. Anzi, nista’ ngħid li serva biex it-tensjoni matul il-film tkun kontinwa.

Liema kienu dawk ix-xeni li ħolqulek l-akbar sfida biex jinġibdu?

Kien hemm diversi. Speċjalment fejn jidħlu xeni perikolużi bħal dawk li ser naraw, trid tieħu diversi prekawzjonijiet. Biex insemmilek eżempju, fi Mħuħ ser tidher xena ta’ persuna qed tinqatel brutalment. Għaldaqstant kien neċessarju illi l-attur ikun ippreparat għal dak kollu li kien ser jgħaddi minnu. F’dan ix-xogħol kultant trid tbati u f’dan il-każ l-attur ma kinetx tant faċli għalih li jagħmel tul ta’ ħin ġo ħofra mimdud wiċċu ‘l isfel, b’borża tal-plastik ġo rasu u b’idejħ marbutin fuq wara! Kien hemm xeni oħra illi biex ġbidnihom kellna nibnu set fi studio minħabba illi n-natura tax-xena ma kinetx tippermetti li tuża l-post proprju. Iżda anki f’dawn il-każi nista’ ngħid li kellna nies professjonali li ħadmu bir-reqqa biex dan ix-xogħol seta’ jsir mingħajr sens ta’ artifiċjalità.

X’tip ta’ diffikultajiet oħra ltqajtu magħhom waqt il-ġbid ta’ dal-film?

L-iktar li jaffetwawk huma l-elementi tat-temp għax inti trid iżżomm kontinwità fl-istampa. Mhux l-ewwel darba li kellna nippostponu xeni wara li nkunu lħaqna ppreparajna kollox! Mill-banda l-oħra nixtieq nieħu din l-opportunità bi spunt pożittiv billi nirringrazzja lil kull min kellu l-awtorità dwar permessi biex niffilmjaw għax sibna ħafna ko-operazzjoni.

Liema kien l-akbar kompromess li kellek tagħmel biex sar dan il-proġett? Taħseb illi l-prodott finali laħaq il-livell li xtaqt int?

Id-dedikazzjoni lejn dak li tkun qed tagħmel hija sagrosanta kemm għalik u kemm għal dawk kollha involuti. Is-sensittività tilgħab parti importanti wkoll f’dan ix-xogħol għax mingħajrha ma tagħmel xejn. Dwar il-prodott finali nista’ ngħid u qaluha anki kritiċi oħrajn, li ser nerġgħu naraw pass ieħor il-fuq fil-livell tal-produzzjonijiet lokali.

Il-mużika ta’ Mħuħ ġiet maħduma apposta?

Il-mużika għandha sehem importanti ħafna fil-film u b’sodisfazzjon nistqarr illi din kompliet tagħti libsa lix-xeni li ser naraw. Fil-fatt Mħuħ għandu s-soundtrack sħiħ miktub oriġinali għalih minn Philip Vella. Tajjeb li nsemmu illi s-soundtrack jikkonsisti fi ħdax-il silta mużikali, dejjem skont ix-xeni li qed jintwerew. Interessanti ferm huwa illi Philip esperimenta wkoll b’vuċi li ma tinftiehemx sabiex b’hekk seta’ joħloq l-effett tat-thewdin tal-moħħ qalb dik it-tensjoni kollha.

X’inhuma l-emozzjonijiet tiegħek issa li dal-film wasal biex jintwera lill-pubbliku? Tħossok inkwetat jew emozzjonat?

Ikolli nammetti illi l-emozzjoni tibda tagħmel tagħha. Tinsix illi ilna naħdmu fuq dan il-film għal numru ta’ xhur mhux ħażin. Issa li wasalna biex nuruh lill-pubbliku ma jistax jonqos li nħoss ċertu emozzjoni. Jien nemmen li kulħadd għandu l-interpretazzjoni tiegħu għal kull proġett. U allura nħossni eċitat ferm biex nisma’ x’ser jgħidu n-nies dwar Mħuħ.

Għandek xi xogħol ieħor ippjanat?

Għad ma kellix ċans naħseb dwar proġetti oħra għax jien jidhirli illi trid tassisti proġett sal-aħħar tiegħu. Ngħidu aħna Mħuħ fadallu l-promozzjoni tiegħu, bħal ma qegħdin nagħmlu issa.

Ippermettili nirringrazzja ħafna lilek tal-opportunità li tajtni li nitkellem dwar dan il-film. Nixtieq ukoll nirringrazzja lin-numru kbir ta’ ġurnalisti u preżentaturi f’Malta li ġrew warajna huma stess biex jippromwovu lit-talent Malti. Fl-aħħar u mhux l-inqas, grazzi kbira tmur lil KRS Film Distributors li kellhom fiduċja f’dan il-proġett u li qed jagħtuh importanza iktar minn produzzjoni barranija.

Tkellimt ukoll mal-Managing Director tal-KRS – Charles Pace…

Għal KRS, li tippreżenta film Malti fis-swali taċ-ċinema huwa riskju jew sfida?

Riskju mhux żgur għax aħna dejjem noqogħdu attenti illi nippreżentaw biss xogħol ta’ kwalità. Fil-fatt Mħuħ huwa l-ħames produzzjoni Maltija li aħna qed niddistribwixxu fis-swali taċ-ċinema tal-Eden, Embassy Cinemaworld u l-Empire. B’sodisfazzjon nista’ ngħid illi l-erbgħa produzzjonijiet ta’ qabel, kollha kemm huma okkupaw pożizzjonijiet tajba fit-top 10 fil-box office charts tal-ġimgħa li fiha ħarġu għall-pubbliku.

L-erbgħa xogħlijiet l-oħra kienu Qerq (2007), Heroes in the sky (2007), Anno Domini XXXIII (2008) u Santa Monika (2009). Nistqarr miegħek illi minn meta ħareġ Qerq, tgħidx kemm ġejna offruti films biex jintwerew fiċ-ċinema. Min-naħa aħna nemmnu ħafna fil-prodott Malti u lesti li nagħtu ċans u opportunità lil kulħadd. Iżda min-naħa l-oħra aħna rridu nassiguraw illi x-xogħol ikun ta’ livell tajjeb u preżentabbli għax wara kollox irridu nikkonvinċu lis-sidien taċ-ċinemas illi l-prodott ser jiġbed l-udjenzi.

X’tikkummenta dwar il-livell milħuq mill-produzzjonijiet tal-films Maltin u kemm temmen li dawn jistgħu jiksbu suċċess anki f’pajjiżi oħra?

Il-livell lokali qiegħed dejjem jogħla għalkemm xorta waħda għadna l-bogħod mill-kwalità tal-films barranin. Madanakollu rridu nżommu wkoll quddiem għajnejna l-iffinanzjar kbir li dawn il-produzzjonijiet barranin ikollhom.

Biex inwieġeb il-mistoqsija l-oħra ngħidlek illi kull sena għall-ħabta ta’ Mejju, aħna niġu mitluba mill-European Community biex nippreżentaw produzzjonijiet Maltin li jkunu ntwerew fiċ-ċinemas lokali f’dik is-sena partikolari sabiex jieħdu sehem fil-Festival UGC Fête l’Europe. Permezz ta’ dan il-festival, li jiġi organizzat minn Eurocine, madwar 27 film jintwerew fis-swali taċ-ċinema ta’ Madrid, Pariġi, Lyon, Strasbourg, Ruma u Brussell. Bla dubju din hija opportunità interessanti ħafna sabiex inwasslu t-talent Malti anki f’dawn il-bliet Ewropej. Naturalment, film maħdum bil-lingwa Maltija ser ikun daqsxejn żvantaġġjat jekk ma jkunx jinkludi sub-titli almenu bl-Ingliż. Għaldaqstant nissuġġerixxu illi min ikun qed jippjana proġett ta’ dan it-tip, irid jibda jaħseb b’mod miftuħ u jistaqsi lilu nnifsu “Jien dax-xogħol qed nagħmlu għall-udjenza Maltija biss?” Kull film li semmejtlek intbagħat biex jipparteċipa f’dan il-festival u ovvjament, is-sena d-dieħla ser nagħtu din l-opportunità anki lil dan il-film ġdid Mħuħ.

Mill-film Mħuħ x’laqtek l-aktar u għaliex tirrakkomanda lill-udjenza biex tmur tarah bi ħġarha?

Mħuħ laqagħtni għax hu ppreżentat u maħdum b’mod differenti minn dawk il-films lokali li naraw is-soltu. Normalment aħna mdorrijin naraw film f’forma ta’ episodji, jiġifieri ġrajja sseħħ wara oħra. Minflok, dan il-film fih ħafna plots żgħar, kollha mdaħħlin f’xulxin, illi fl-aħħar iwasslu għat-tmiem tal-istorja. Għalija Andrew Attard l-awtur u direttur u Mario Attard (Olive Productions) li ħa ħsieb il-produzzjoni eżekuttiva ta’ Mħuħ ħarġu b’biċċa xogħol tajba ħafna!

Nirrakkomanda Mħuħ lill-udjenza għax huwa film bi storja oriġinali li tagħlaq bi tmiem mhux mistenni. Il-mużika ta’ Mħuħ hija wkoll tajba ferm u żżid fil-kwalità ta’ dan ix-xogħol ġdid.

(Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tal-4 t’Ottubru 2009)

Share on Facebook

2009.10.04 / no responses / Category: Torca - Perspettivi