Posts Tagged ‘Dr Michael Galea’

  • DFIN JEW KREMAZZJONI?

    Iż-żieda konsiderevoli fil-prezzijiet tal-oqbra li ġiet imħabbra dan l-aħħar qanqlet reazzjoni fost numru ta’ individwi. Uħud tkażaw kif anki meta tiġi biex tagħlaq għajnejk trid tħabbel rasek minħabba l-finanzi. Oħrajn staqsew il-għala l-kremazzjoni għadha qatt ma ddaħħlet f’pajjiżna? Individwi oħra saħqu illi la jkunu mietu, jista’ jsir li jrid minn ġisimhom għax ma jimpurtahomx. Rajt li kien il-mument li nħoss ftit il-polz tal-perspettiva tas-soċjetà tagħna dwar dan is-suġġett u malajr ikkonfermajt li hekk kif tmiss mal-kwistjoni tal-mewt, bħal donnok tbexxaq l-għatu tal-kaxxa ta’ Pandora. Elf emozzjoni joħorġu għalik…. uħud tilmaħhom f’għajnejn in-nies hekk kif tarahom jitħabtu biex jispjegawlek fehmithom, oħrajn tinnutahom mill-ġibda subkonxja fiżika hekk kif jingħalqu fihom infushom kważi jixtiequk tibdel is-suġġett, nies oħra jaqbdu jiċċajtaw bil-goff biex jagħtuk x’tifhem li ma jimpurtahomx, filwaqt li ma’ wħud ikollok tagħlaq is-suġġett malajr għax tinduna li qed tkiddhom wisq. Eventwalment meta ġbart il-kummenti kollha ntbaħt li kien hemm element prinċipali li ħafna kienu qed jaħarbu minnu. Għax veru li meta tmut jistgħu jagħmlu bik li jridu. Imma dan mur spjegah lil min tkun ħallejt warajk mgħobbi bir-responsabbiltà ta’ x’għandu jagħmel bik!

    DR MICHAEL GALEA: Psikologu Kliniku u Terapista tal-Familja

    Il-mewt hija tema universali fil-ħajja tal-bniedem. Imma psikoloġikament din teffetwa lil kulħadd bl-istess mod? Stħarriġt dan mal-Psikologu Kliniku u Terapista tal-familja Dr. Michael Galea.

    “Minkejja kull ktieb li jinkiteb u kull kliem li jista’ jingħad, xejn ma jħassar l-esperjenza qarsa tal-mewt. Int kemm int persuna soċjali, l-esperjenza tal-mewt hija realta’ li jkollok tiffaċċjaha waħdek. Il-Dr Michael Galeaproċess tan-niket huwa proċess li jeħtieġ iseħħ, u  jseħħ sew, jekk irridu nimxu lil hemm mill-mewt b’mod san u pożittiv. Minkejja d-differenzi bejnietna, hemm xi reazzjonijiet universali għan-niket ta’ mewt, li jinkludu sintomi fiżiċi, emozzjonijiet, ħsibijiet u azzjonijiet differenti bħal rabja, sens ta’ ħtija, anzjeta’ u oħrajn.

    Kull telfa hi unika daqs ir-relazzjoni personali li aħna kellna mal-persuna li mietet. Telfa ta’ xi ħadd familjari hi differenti minn dik ta’ ħabib, għalkemm wieħed ma jistax  jiġġeneralizza. Mill-banda l-oħra, telfa ta’ ġenitur hi differenti minn dik ta’ partner jew ta’ ulied. Meta aħna nitilfu xi ġenitur, nitilfu l-passat tagħna. Meta nitilfu l-partner tagħna, nitilfu l-preżent. U meta nitilfu xi ħadd minn uliedna, nitilfu l-futur.

    Kull persuna għandha l-personalita partikolari u speċjali tagħha u l-metodu individwali kif tiffaċċja r-realta’ li tgħaddi minnha. Xi wħud huma kapaċi iktar minn  oħrajn quddiem ċerti kriżijiet, u inqas kapaċi quddiem kriżijiet oħra. Issib min quddiem il-mewt jidħol għal iktar  xogħol, oħrajn ifittxu iktar ma’ min jitkellmu, filwaqt li individwi oħra jinqatgħu għal kollox minn kuntatti soċjali. Ħafna drabi n-niket se jkun jirrifletti kif ngħixu ħajjitna u allura jekk is-soltu naħarbu permezz ta’ iktar xogħol jew ningħalqu fina nfusna, quddiem telfa emozzjonali kbira, hekk ukoll nagħmlu quddiem il-mewt.

    X’jgħin l-iktar quddiem din t-tbatija? Patricia Murphy, counsellor li tispeċjalizza fuq il-proċess tan-niket, tistqarr li x-xogħol involut fin-niket huwa wieħed mill-iktar xogħlijiet emozzjonali iebsin li persuna tista’ tagħmel. Li tibni relazzjoni ma’ xi ħadd huwa proċess li jieħu ż-żmien u enerġija twila. Hekk ukoll fit-telfa. Dan il-proċess, li fih taċċetta t-telfa (letting go), huwa spiss kumplikat u jinkludi attenzjoni u ħidma fuq diversi livelli kemm emozzjonali u intellettwali kif ukoll fl-atteġġjament.

    Quddiem il-mewt kulħadd jipprova b’xi mod ibiegħed ruħu minn din r-realta’ bit-tama li jtaffi xi ftit mit-tbatija li ġġorr magħha din it-telfa. Sinjal importanti li persuna qiegħda tirkupra huwa meta tibda tirrikonoxxi li seħħet it-telfa. Ritwali funebri jgħinuna biex naċċettaw ir-realta’. L-istess meta naslu li nkunu nistgħu nitkellmu dwar it-telfa. Minkejja li sikwit nixxukkjaw ruħna quddiem xi emozzjonijiet li jista’ jkollna, tajjeb nifhmu li dawn huma normali u parti naturali tal-proċess tat-telfa. Hawnhekk ta’ min isemmi li xi kultant, nidħlu f’dubji meta nħossu li forsi l-proċess tan-niket tagħna għadu mhux komplut. Importanti li naslu għal konklużjoni fil-proċess naturali tan-niket  tagħna. Konklużjoni partikolari tista’ tkun ukoll personali, bħal xi ritwal żgħir u privat, ngħidu  aħna, iddoqq diska favorita tal-mejjet quddiem ritratt jew tifkira tal-persuna għażiża li tlift. Il-proċess tan-niket allura hu kemm uniku għalik, u wkoll ma jistax jiġi mgħaġġel.”

    RUTH ZAMMIT: Favur il-Kremazzjoni

    Nistqarr li anki lili jkiddni ħafna das-suġġett. Qatt ma fhimt għala kreatur jista’ joħloq xi ħaġa għal qalbu u magħha jwaħħal anki data ta’ skadenza. Inħoss li Alla għażlilna tmiem kiefer wisq li tagħmel x’tagħmel ma tistax tiskappah! Barra minn hekk, jekk toqgħod taħseb, jiġuk ħafna dubji oħra li jekk ma teħlisx minnhom malajr jaslu biex jifnuk. Bħal ngħidu aħna, x’inhu l-aħjar: li tixxennaq li tmut int qabel il-maħbubin tiegħek ħalli ma ssofrix it-telfa tagħhom imma b’hekk iġġarrab lilhom, jew li tarahom jitilqu qablek u ssofri t-telfa int? Għal nies oħra, anki l-ħsieb li għad iridu jindifnu jew jidfnu lil xi ħadd joħolqilhom ħafna tensjoni. Fost dawn hemm Ruth Zammit li f’dawn l-aħħar snin qiegħda tipprova toħloq kuxjenza dwar id-dritt li tiddaħħal il-kremazzjoni f’Malta.

    “Minn dejjem kienet tkiddni din li f’pajjiżna m’għandnix l-għażla tal-kremazzjoni. Personalment il-ħsieb li xi darba jiena jew l-għeżież tiegħi għad irridu nsibu ruħna taħt l-art biex nispiċċaw ikel għall-Ruth Zammit insetti, tnikkitni. Biżżejjed li l-mewt iġġib il-problemi tagħha. Nixtieq li almenu jkolli s-serħan il-moħħ li ġismi għad jinħaraq u nevita dak it-tmiem li jiena nemmen li hu degradanti għall-bniedem.

    Forsi ssib min jgħaddik biż-żmien għax jgħidlek li la tkun mejjet, mhu ser tħoss xejn. Imma jiena naf x’inġarrab meta jkolli nattendi għal xi funeral hawn Malta u jkolli ngħix il-mumenti orribbli li nara t-tebut ta’ familjari jew ħbieb tiegħi nieżel taħt l-art. Uħud minnhom ġieli jkunu individwi li kienu jikkuraw ruħhom ferm f’ħajjithom u nitkexkex meta nirrealizza kif ser jispiċċaw. Nemmen li l-kremazzjoni toffri tmiem aktar dekoruż milli wieħed jitħalla jiddeterjora biż-żmien.

    Ma nistax nifhem għala l-kremazzjoni għadha ma ddaħħlitx f’pajjiżna. Kull fejn nistaqsi, ħafna jaqblu miegħi illi li kieku kellhom l-għażla, jippreferu li jiġu kkremati milli jindifnu. Uħud jgħidulek li l-proċess tal-kremazzjoni huwa għali wisq u allura l-ebda kumpannija mhu ser tinteressa ruħha biex tidħol għalih lokalment. Mela xi ngħidu għall-prezzijiet li qed jitħallsu għall-oqbra, u dan meta kulħadd jaf ukoll li hemm lista pendenti twila ta’ nies li jixtiequ li jkollhom il-qabar tagħhom? Oħrajn isostnu li bil-kultura tagħna fejn dejjem konna mdorrija biss bid-dfin, ftit li xejn ser ikun hemm interess. Imma jiena apparti minn dak li nisma’ madwari, ftaħt ukoll Facebook page taħt l-isem Let’s introduce cremation in Malta u fi ftit taż-żmien daħlu aktar minn 1000 membru. Jiġifieri l-interess hemm qiegħed.

    Il-kremazzjoni hija wkoll proċess aktar nadif u bla dubju iżjed effiċjenti hekk kif tirrikjedi ħafna inqas spazju. Toffrilek ukoll diversi għażliet ta’ x’tista’ tagħmel bl-irmied ta’ qrabatek, għalkemm il-Knisja ma taqbilx li l-irmied jinħareġ miċ-ċimiterju nnifsu. F’pajjiżi oħra, l-irmied jitpoġġa f’urna u n-nies tingħata diversi għażliet: tista’ tidfen l-urna f’post apposta, tista’ tieħu l-urna d-dar miegħek u b’hekk ikollok dak is-sentiment aktar pożittiv li l-għeżież tiegħek għadhom miegħek u mhux mitluqin f’post stranġier, imbagħad hemm ukoll min jiddeċiedi li jferrex l-irmied f’xi post li kien għal qalb il-mejjet.

    Jiena mhux qed ngħid li d-dfin għandu jieqaf għax naċċetta li kulħadd għandu l-fehma tiegħu. Imma fl-istess ħin jidhirli li mhux xieraq li f’Malta m’għandnix il-possibilità li nagħżlu bejn id-dfin u l-kremazzjoni. Ħafna mill-membri tal-Facebook u xi nies li jafuni qed iħajjruni biex norganizza demostrazzjoni sabiex nuru kemm hawn nies tal-fehma li l-kremazzjoni għandha tiddaħħal f’pajjiżna. Jiena nemmen illi fl-aħħar mill-aħħar pajjiżna minn hemm għad irid jgħaddi għax ma nistgħux inkomplu nkabbru ċ-ċimiterji tagħna għal dejjem. Nittama li sakemm jasal il-mument tiegħi, din il-bidla tkun saret realtà.”

    Min stħarriġ li għamilt, ikkonfermajt li minn dawk li wieġbu għall-mistoqsija tiegħi jekk jippreferux id-dfin jew il-kremazzjoni, il-maġġoranza għażlu l-kremazzjoni. Dawn huma wħud mill-kummenti tagħhom:

    “Nippreferi li jaħarquni milli  nirriskja li jniżżluni taħt l-art!”

    “Nagħżel li nagħti l-organi li jkunu tajbin u mbagħad li jikkremawni.”

    “Il-kremazzjoni aħjar, aktar indafa.”

    “Nagħżel il-kremazzjoni għax b’hekk intaffu l-problema tal-ispazju.”

    “Il-kremazzjoni hija ħafna orħos. F’pajjiżi oħra jeżistu kumpanniji li saħansitra jikkrulek it-tebut u għalhekk tħalli inqas piż finanzjarju fuq dawk li tħalli warajk.”

    “Kieku nista’ nagħżel, nixtieq li wara li jikkremawni jxerrduni fil-baħar.”

    “Kremazzjoni! Il-ħsieb biss li ġismi jintefa’ biex jagħmel festa minni l-wirdien iwaħħaxni.”

    Terz ta’ dawk li wieġbu għażlu d-dfin u dawn kienu wħud mill-kummenti tagħhom:

    “Nippreferi li nindifen għax nemmen li xi darba l-ġisem jerġa’ jieħu l-ħajja u għalhekk ma jixraqlux li jiġi maħruq.”

    “Nindifen. Il-memorja tal-mejjet tkun ferm isbaħ. Dik li tkun taf li fil-qabar hemm il-kadavru sħiħ huwa ferm aħjar milli jibqagħlek biss l-irmied.”

    “Nagħżel li nindifen għax jiena nirrispetta lil ġismi anki wara l-mewt! Anki dik li l-familja tiegħek tista’ tiġi fuq qabrek biex titlob għal ruħek, nippreferiha…. forsi għax din hi parti mill-kultura tagħna.”

    “Kieku nista’ nagħżel nippreferi li jidfnuni, idealment jimmumifikawni. Jidhirli illi l-proċess biex jaħarquni u finalment biex ikissru l-għadam tiegħi sakemm iġibuh irmied huwa spiża inutli għax dan jista’ jitwettaq xorta b’mod naturali matul iż-żmien. Fl-istess ħin, ejja ma ninsewx li n-nar dejjem ikkawża t-telf tal-Istorja, tal-evidenza u tal-memorji. B’kuntrast, ċiviltajiet li ppreservaw il-ġisem, akkost li għaddew snin kbar, għadhom qed jipprovduna b’informazzjoni dwar l-oriġini tagħhom u dwar skoperti u tagħrif li kienu ntilfu mal-medda taż-żmien.”

    “Nindifen għax ma rridx ninħaraq fin-nar tal-infern!”

    Numru żgħir ieħor ħallew din id-deċiżjoni skabruża f’idejn dawk li ser iħallu warajhom:

    “Jagħmlu li jridu għax jien mhux ser inkun hawn.”

    “Jidhirli li għażla bħal din tiddependi ħafna mir-reliġjon ta’ dak li jkun. Personalment nemmen li l-ispirtu huwa dak li jibqa’ ħaj u l-ġisem imut. Għalhekk inħalli din id-deċiżjoni f’idejn min għad irid jieħu ħsiebi.”

    “Ma jinteressanix! La nkun mejta?!”

    “Għalija difna jew kremazzjoni ma tagħmilx differenza, la nkun tlaqt, tlaqt. Jagħmlu li jridu bil-fdalijiet tiegħi. Jekk xejn, il-kremazzjoni ma tikkunsmax iktar mill-art limitata li għandna. Bil-kremazzjoni l-qraba jistgħu jieħdu wkoll parti mill-irmied tagħna u jgħożżu t-tifkira tagħna, jekk iridu, iktar milli jħallu għadamna jitmermer fl-umdita’ taħt l-art. Għal min ma jridx ikun ikkremat, naħseb li jeżistu oqbra biżżejjed u ma jkollniex għalfejn nestendu ċ-ċimiterji li għandna kważi f’kull raħal.”

    Imma l-istorja inbidlet drastikament hekk kif il-mistoqsija tbiddlet ħarira u minflok staqsejt dwar xi tkun l-għażla ta’ dak li jkun meta dan ser jiġi biex jiddeċiedi jidfinx jew jikkremax lill-għeżież tiegħu? Rajt uħud mill-istess nies li qabel weġbuni f’ħakka t’għajn u bi tbissima li la jkunu mejtin, jagħmlu bihom li jridu, issa jisserjaw u jitħassbu. Ir-risposta ma baqgħetx faċli, tant li wħud qatt ma waslu biex jirrisponduni. Il-maġġoranza waqqgħu l-għażla fuq il-mejjet innifsu fejn qalu li idealment dan ikun qalilhom x’jippreferi hu minn qabel. Oħrajn qaluli li ż-żewġ għażliet huma kiefra u koroħ. Żewġ kummenti partikolari kienu dawn:

    “Marti għandha biża’ esaġerata mill-wirdien u ġegħlitni nwegħedha li jekk tmut qabli u jkun hemm il-kremazzjoni, ġisimha għandu jintemm hekk. Naturalment jiena m’għandi l-ebda oġġezzjoni jekk dik hi x-xewqa tagħha. Imma sinċerament li kieku kellu qatt jiġri hekk, troffa minn xagħarha nżommha żgur.”

    “Idealment wieħed għandu jħalli bil-miktub fit-testment tiegħu dwar il-fehma tiegħu ta’ x’irid li jsir mill-katavru tiegħu wara mewtu. Li kieku kelli nagħzel jien wara l-mewt ta’ xi qraba u l-mejjet ma jkunx ħalla istruzzjonijiet, nikkonsulta mal-qraba l-oħra u nislet fehma ġenerali ma’ tiegħi u nieħdu d-deċiżjoni. Mhux ħafif twieġeb iva jew le għal mistoqsija bħal din, għax l-għażla timmatura matul iż-żmien bil-mod kif tkun drat il-komunità tul snin sħaħ ta’ tradizzjoni. Barra minn hekk qed nirreferu hawnhekk għal deċiżjoni li trid tittieħed f’inqas minn 24 siegħa u f’dik l-għaġġla mhux hekk ħafif tmur kontra l-kurrent tat-tradizzjoni ġenerali u tal-familja partikulari…..”

    EMAN BONNICI: Favur id-dfin u tagħrif ieħor

    Il-ħabib tiegħi Eman Bonnici li huwa intiż ħafna f’dal-qasam taċ-ċimiterji u l-funerali insista miegħi illi ħafna Maltin jgħidu li jippreferu l-kremazzjoni għax fir-realtà qatt maEman Bonnici raw il-proċess tagħha kif isir. Huwa wieħed minn dawk li jippreferi d-dfin għax jisħaq illi dan huwa l-aktar metodu rispettabbli ta’ kif wieħed għandu jintemm. Fuq nota aktar leġġera huwa bagħtli xi informazzjoni dwar numru ta’ personalitajiet famużi li ġew ikkremati.

    Anthony Perkins: Tilef lil missieru l-attur James Ripley Osgood Perkins meta kellu biss 5 snin. Aktar tard f’ħajtu jirrakkonta kif darba minnhom bla ma qaltlu għaliex, ommu ħaditu magħha, kriet dgħajsa bl-imqadef, ħarġet il-barra mix-xtajta tax-xmara u bla kliem u bla sliem mill-basket tagħha ħarġet vażett mimli bil-fdalijiet ta’ missieru u żvujtatu fl-ilma. Bħala tifel jgħid li kien baqa’ xxukkjat b’dan l-għemil tagħha għax ħass is-sensazzjoni daqs li kieku ommu fflaxjat lil missieru fit-toilet. Ironikament anki Anthony Perkins ġie kkremat filwaqt li martu mietet xi snin wara meta kienet bħala waħda mill-passiġġieri tal-ajruplani li ntużaw waqt l-attakk terroristiku tal-11 ta’ Settembru fl-2001.

    Marlon Brando: Meta ġie ikkremat, il-fdal tiegħu inġabar flimkien ma’ dak ta’ ħabib ta’ tfulitu Wally Cox u anki ma’ dak ta’ ħabib ieħor. Parti mill-fdalijiet tagħhom tferrex f’Death Valley filwaqt li l-kumplament intefa’ fuq gżira f’Tahiti li darba kienet tal-attur.

    Gene Rodenberry: Huwa kiteb is-sensiela ‘Star Wars’. Miet fl-1991 u ġie kkremat. Parti mill-irmied tiegħu ġie sparat fl-ispazju xi snin wara l-mewt tiegħu.

    Fredric Baur: Kien il-fundatur tal-Pringles. Skont ix-xewqa tiegħu, meta miet ġie kkremat u filwaqt li parti mill-irmied tiegħu tpoġġa f’urna u ngħata lill-familjari tiegħu, parti oħra ngħalqet f’bott tal-Pringles u ndifen fil-qabar tiegħu fi Springfield.

    (Nota: Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tat-13 ta’ Novembru 2011)

    2011.11.13 / no responses / Category: Torca - Perspettivi

  • L-ABBUŻ SESSWALI FUQ IT-TFAL HUWA MARD JEW REAT KRIMINALI?

    F’pajjiżna jeżisti l-abbuż sesswali fuq it-tfal? Pedofelu kif jintagħraf? Il-pedofelija titfejjaq jew titrażżan biss? X’nista’ nagħmel bħala ġenitur biex nipproteġi lil uliedi? Li kieku kelli nirraporta abbuż sesswali, jemmnuni? Lil min nista’ nitlob għajnuna u x’miżuri jittieħdu? Għandu jinħareġ reġistru ta’ dawk li jabbużaw mit-tfal?

    INTERVISTA: RUTH SCIBERRAS – Manager – Appoġġ Children’s Services (Servizzi tat-Tfal tal-Aġenzija Appoġġ).

    Kemm hi mifruxa l-problema tal-abbuż sesswali fuq it-tfal f’Malta?

    Bejn Jannar u Ġunju tal-2008, l-Aġenzija Appoġġ kellha 68 każ ta’ abbuż sesswali. Madanakollu dawn huma biss il-każi li ġew quddiem l-Aġenzija u għalhekk in-numru ta’ vittmi jista’ fil-fatt ikun akbar minn dak rappurtat.

    Spiss nassoċċjaw l-abbuż fuq it-tfal ma’ dak sesswali biss, iżda hemm abbużi oħra li persuna tista’ tgħaddi minnhom, li huma l-abbuż fiżiku, l-abbuż emozzjonali u meta persuna tiġi traskurata u ma tingħatax dak li bi dritt hu tagħha.

    Fil-fatt, is-Servizz għall-Protezzjoni tat-Tfal fi ħdan l-Appoġġ, bejn Jannar u Ġunju 2008 ta servizz lil 1179 każ.

    Normalment kif issiru tafu b’abbuż bħal dan?

    L-Aġenzija Appoġġ tirċievi rapporti dwar allegat abbuż jew dwar tfal li jinsabu f’riskju ta’ abbuż minn diversi sorsi fosthom: is-Supportline 179, servizzi oħra tal-Aġenzija, skejjel, Pulizija, qraba, tobba, ħaddiema fi sptarijiet u ċentri tas-saħħa, Qrati u professjonisti oħra.

    X’azzjonijiet jittieħdu hekk kif ikun hemm suspett ta’ abbuż fuq it-tfal?

    Dawn l-allegazzjonijet jiġu investigati mis-Servizz għall-Ħarsien tat-Tfal tal-Aġenzija. Dan it-tim hu magħmul minn professjonisti mħarrġa fil-qasam spezjalizzat fil-protezzjoni tat-tfal. Meta tinġabar l-Ruth Sciberrasinformazzjoni kollha u jkun deċiż li l-abbuż ikun seħħ tassew jew għadu jseħħ, jitħejja pjan li jassigura l-aħjar interessi tat-tfal. Kull każ huwa individwali u għalhekk il-pjan ta’ azzjoni jista jvarja minn każ għall-ieħor. Issir ukoll ħidma mal-familjari tal-minuri billi jiġu ggwidati dwar x’għandu jsir, bħal referenza lejn għajnuna legali; referenza lejn il-Pulizija jekk il-każ ikun għadu ma ġiex rappurtat u l-familjari jkunu jixtiequ jmexxu l-każ; u referenza lejn għajnuna medika u psikoloġika.  Jekk l-abbuż ikun qed isir minn xi ħadd tal-familja, il-ħaddiema soċjali jiżguraw li xi membru ieħor tal-familja ser jieħu r-responsabbilita’ u joffri l-protezzjoni lill-minuri.  Jekk dan ma jkunx il-każ, tista’ tittieħed azzjoni biex il-minuri jiġu mneħħija minn dak l-ambjent sabiex ikunu protetti.

    F’kazi bħal dawn, it-tfal dejjem jgħidu l-veritá? Ġieli jkun hemm każi fejn jigdbu/jitfixklu/jiġu mġiegħla jigdbu?

    Ir-rapporti dejjem ikunu meqjusa bħala allegazzjoni, sakemm jiġi ppruvat mod ieħor. Ġieli jkun hemm sitwazzjonijiet fejn irriżulta li t-tfal kellhom bżonn aktar attenzjoni, jew sitwazzjonijiet fejn it-tfal jintużaw minn ġenitur kontra ġenitur ieħor. Iżda dan ma jseħħx fil-maġġoranza tal-każijiet rappurtati.

    Il-ġibda sesswali lejn it-tfal titfejjaq jew titrażżan?

    Ir-responsabbilta’ ta’ min iwettaq abbuż fuq persuna oħra, f’dan il-każ fuq minorenni, hija dejjem tal-persuna li tkun wettqet dan l-aġir, irrispettivament minn xi jkun ikkawża din l-imġieba.  Persuna li tabbuża mit-tfal għandha bżonn tirċievi kull tip ta’ għajnuna neċessarja, psikoloġika jew medika, sabiex b’hekk tkun tista tikkontrolla l-imġieba tagħha u l-ġibdiet sesswali tagħha.  Din l-għajnuna għandna tibqa tingħata fuq medda ta’ żmien fit-tul sabiex jiġi evitat li jerġa jseħħ dan l-abbuż.

    Taqbel li għandu jinħareġ reġistru ta’ dawk l-individwi li jwettqu atti sesswali fuq it-tfal?

    F’Malta għandu jkollna reġistru b’dawk li jinstabu ħatja li jkun wettqu abbuż fuq minuri. Pero m’għandux ikun aċċessibli għall-pubbliku – aċċess għal dan ir-reġistru għandu jkun ristrett għal entitajiet soċjali u professjonali li jaħdmu mat-tfal. Entitajiet li jaħdmu u/jew joffru servizz lill-minorenni (taħt it-18-il sena) ikun obbligatorju għalihom li jagħmlu screening ta’ persuni li jkunu ser jimpjegaw fl-organizzazzjoni/entita` tagħhom.

    Il-ħabs hu l-post adattat għal dawk li jwettqu atti sesswali fuq it-tfal?

    Il-piena tal-ħabs tingħata lil kull persuna li tkun wettqet att kriminali u li skont il-ġudikatura jkun ħaqqha din il-piena.  Dan għandu jkun il-każ ukoll f’sitwazzjoni ta’ atti kriminali li jikkonċernaw abbuż fuq minorenni.  Iżda nemmnu li għandu jkun hemm ukoll programmi terapewtiċi speċjalizzati għall-agressuri kif ukoll moniteraġġ kemm matul is-sentenza kif ukoll wara meta jkunu fil-komunita’. Dan minħabba r-riskju ta’ offiżi oħra mill-agressur. Jekk, per eżempju, ikun hemm bdil fl-indirizz ta’ fejn qed joqgħod, il-Pulizija għandhom ikunu infurmati b’dan.

    X’jiġri jekk dak li jabbuża mit-tfal ikun wieħed mill-ġenituri? Kemm hija kbira l-possibilitá li l-istorja tirrepeti ruħha?

    L-Aġenzija APPOĠĠ toffri servizzi ta’ sapport lil dawk it-tfal vittmi ta’ abbuż, skont il-ħtieġa u rrelevanti ta’ min hu l-agressur. Jekk l-agressur ikun membru tal-familja, tkun aktar faċli wkoll li jintlaħaq milli kieku jkun barrani u issir ħidma ma’ din il-persuna wkoll sabiex dan l-abbuż jieqaf. F’każ li l-agressur ikun membru tal-familja, jekk ikun fl-aħjar interess tat-tfal, tista’ tinħareġ ukoll Ordni għall-Ħarsien biex jiġu protetti t-tfal.

    F’Malta m’għandniex riċerki dwar pedofelija imma riċerki li saru barra minn Malta juru li hemm ċans kbir li l-agressuri jerġgħu jagħmlu offiża/offiżi oħra.

    X’inhuma dawk il-miżuri li għandhom jieħdu l-ġenituri biex jevitaw dan il-periklu minn fuq uliedhom?

    Il-ġenituri għandhom ir-responsabbilta’ li jkunu qrib tat-tfal, ikunu jafu sew lil dawk li jkunu qed jafdaw bil-kura ta’ wliedhom u wkoll min huma l-ħbieb tagħhom. Meta l-ġenituri jkollhom relazzjoni fil-qrib mal-ulied, dawn ikunu aktar komdi li jikkomunikaw magħhom. Il-ġenituri għandhom ukoll rwol importanti li jedukaw lill-uliedhom dwar x’inhu abbuż u dwar l-importanza li jitkellmu ma’ persuna adulta li jafdaw jekk jgħaddu minn xi esperjenza simili.  Importanti li t-tfal ikunu assertivi u jafu jgħidu le għal affarijiet li ma jridux.  Fis-soċjeta’ tal-lum żdied ukoll il-periklu tal-abbuż tat-tfal fuq l-internet. Minn dan l-aspett, il-ġenituri għandhom ikunu konxji ta’ xi jkun qed jiġri meta wliedhom ikunu fuq l-internet u kemm jista’ jkun jimmonitorjaw il-websites li jkunu qed iżuru wliedhom filwaqt li jimblukkaw ċerti siti permezz ta’ firewalls.

    Rigward abbuż, speċjalment dak fiżiku u sesswali, il-ġenituri għandhom ikunu attenti għal sinjali u sintomi u jekk ikunu f’sitwazzjoni fejn qed jissuspettaw xi tip ta’ abbuż, kemm fuq uliedhom kif ukoll fuq tfal oħra, jistgħu jfittxu s-sapport u jirrappurtaw lill-awtoritajiet konċernati.

    Għaliex ċertu tfal ma jitkellmux mill-ewwel jew wisq agħar ma jitkellmu qatt?

    Jista’ jkun li wħud mill-vittmi ma jaslux li jgħidu lil ta’ madwarhom dwar dak li jkunu għaddejin minnu għal diversi raġunijiet:

    (a)   Jista’ jkun li l-vittma tkun mhedda mill-agressur;

    (b)  Jista’ jkun ukoll li l-vittma – b’mod partikulari tfal żgħar – ma tkunx taf kif u ma’ min tista’ tafda;

    (ċ)   Hemm ukoll sitwazzjonijiet fejn il-vittma ma tkunx konxja li dik is-sitwazzjoni li tkun fiha mhix ‘normali’ u li dak li qed iseħħ lilha hu fil-fatt abbuż.

    Il-vittmi jistgħu jibdew jaħsbu wkoll li jekk jikxfu lill-agressur – speċjalment jekk dan ikun membru tal-familja – ma jiġux emmnuti u ġieli wkoll ikun hemm il-biża’ li jingħataw il-ħtija huma minflok l-agressuri, speċjalment jekk ikun hemm nuqqas ta’ provi tanġibbli. Ikun hemm ukoll l-element ta’ mistħija peress li jistgħu jidhru koroh huma kif ukoll il-membri tal-familja tagħhom, flimkien mal-biża’ li l-aggressur jista’ jpattihielhom wara.  Barra min hekk it-tfal jistgħu jħossuhom ħatja ta’ dak li jkun qed jiġri u jaħsbu li jekk jitkellmu ser jinqabdu li huma qed jagħmlu xi ħaġa ħażina.  Ma jirrealizzawx li r-responsabilita’ hi tal-persuna adulta.

    L-abbuż sesswali fuq it-tfal huwa mard jew reat kriminali?

    Kull abbuż hu kundannabbli b’mod speċjali meta jsir fuq minorenni. Ħafna drabi l-abbuż isir minn membri tal-familja, li huma fi dmir li jipproteġu lill-istess minuri. Madanakollu l-agressur, minbarra li jkun wettaq att kriminali, jkollu bżonn ukoll terapija.

    Min ikollu bżonn xi għajnuna jew aktar informazzjoni, jista’ jikkuntattja lill-Aġenzija APPOĠĠ 36, St. Luke’s Road, G’Mangia; Numru tat-Telefon: 2295 9000; websajt www.appogg.gov.mt.

    —————————————————————————————————————–

    INTERVISTA: Dr Michael Galea PhD – Clinical Psychologist and Family Therapist

    X’inhu l-abbuż tat-tfal?

    Nibdew fuq it-tifsira, għax tajjeb nifhmu fuq hiex qed nitkellmu. Abbuż tat-tfal jirreferi għal kull azzjoni li tipperikola l-ġid sħiħ, emozzjonali u fiżiku, ta’ persuni li huma taħt it-18-il sena. Abbuż tat-tfal jinkludi abbuż:

    a)     Emozzjonali (kull attitudni jew azzjoni li tmur kontra l-iżvilupp soċjali jew saħħa mentali tat-tfal, eż: tgħajjir, laqmijiet, theddid, u oħrajn);

    b)    Sesswali (kull att sesswali bejn adult u tfal, inkluż mess, kliem vulgari, avvanzi u provokazzjonijiet, esibizzjoniżmu, prostituzzjoni tat-tfal, min iġiegħel lit-tfal jaraw u/jew jieħdu sehem f’pornografija, stupru, użu tat-tfal għall-gratifikazzjoni sesswali, u oħrajn);

    ċ)     Fiżiku (kull sofferenza mposta – allura mhux aċċidentali – fuq it-tfal;

    d)    Nuqqasijiet Fiżiċi u Emozzjonali (nuqqasijiet ta’ provvediment għall-bżonnijiet emozzjonali u fiżiċi tagħhom, eż. tfal abbandunati, mwarrbin apposta, mitluqa, mhux imħarsa b’mod responsabbli).

    Kemm hi mifruxa l-problema tal-abbuż sesswali fuq it-tfal f’Malta?

    Minn studju li kont għamilt fost studenti universitarji fl-2004, kien irriżulta illi 11% tal-parteċipanti kienu indikaw xi każ/każijiet ta’ abbużi ta’ natura severa. L-iktar tipi ta’ abbużi misjuba kienu: abbandun emozzjonali (6%), abbuż fiżiku (5%) u abbuż emozzjonali (5%). Statistika komprensiva tal-pajjiż li tkopri kull tip t’abbuż, kif imfissra hawn fuq, għad m’hawnx. Pero’ hemm diversi informazzjoni li turi li l-abbuż jeżisti sew f’pajjiżna. Ma ninsewx li spiss ir-realta’ hi ferm ikbar minn dak li jiġi irrapportat!

    X’inhu l-profil tipiku ta’ pedofelu?

    Klinikament, issir differenza bejn min jabbuża minn tfal żgħar (pedofelija) u min jabbuża mill-adoloxxenti (effebofilja). Bniedem hu pedofilu jekk hu interessat sesswalment fi tfal li għad ma żviluppawx, normalment ngħidu li għad m’għalqux il-ħdax-il sena. L-abbuż jista’ jkun fuq subien u/jew bniet, kemm minn adulti rġiel u/jew nisa. Iva, hemm nisa li jabbużaw ukoll – kontra kif jaħsbu ħafna. Legalment, biex att tali jkun abbuż, min jabbuża jrid ikun ta’ l-inqas 5 snin ikbar mill-vittma.

    Hemm min jaħseb li l-pedofilu hu xi annimal jew mostru li tagħrfu minn mil bogħod. Kemm sejjer żbaljat min jaħseb hekk! Ftakar li min irid jabbuża lit-tfal, irid jagħmilha magħhom, jirbħilhom il-fiduċja, Dr Michael Galeaforsi jilgħab magħhom, jgħaddi ħin fil-kumpanija tagħhom, jitkellem fuq dak li jitkellmu huma eċċ. Hemm xi red flags li ta’ min jagħti każ tagħhom (għalkemm mhux bilfors jindikaw abbuż): meta adult ikollu relazzjoni partikolari ma’ xi tifel/tifla fejn forsi jibda jgħaddi ħafna ħin mat-tifel biss filwaqt li jinjora tfal oħra; l-adult jibda joffri xi rigali lit-tifel konċernat jew jagħtih xi privileġġi; ikun hemm xi ċajt doppju sens, stampi u/jew magazines tal-adulti, messaġġi anke partikolari bil-mobile, PDAs; ċertu logħob fiżiku goff fejn l-adult imiss direttament lit-tifel waqt il-logħob; sigrieti bejniethom eċċ.

    Pedofelu titwieled jew issir? Il-ġibda sesswali lejn it-tfal titfejjaq jew titrażżan?

    Pedofelu hu bniedem bi żbilanċ kimiku tal-moħħ li jikkawża interess partikolari lejn tfal żgħar. Bħala tali, dan hu mard u teżisti ċerta kura tiegħu. Illum hemm mezzi u mediċini fejn persuna tali titnaqqaslu l-ħerqa u l-għatx sesswali, imsejjaħ libidu, lejn it-tfal. Jeżistu anke strateġiji u postijiet apposta barra minn Malta fejn nies tali, jingħataw kura speċjalizzata u fejn ikun hemm astensjoni totali minn kuntatt mat-tfal (stampi, TV, films, u oħrajn) filwaqt li jingħataw superviżjoni stretta, kura medika, u tagħlim iffukat fuq il-problemi tagħhom.

    Jeżistu każijiet ukoll fejn adult ta’ ċerta personalita’ u attitudni jibdew jinteressawh ferm iktar it-tfal milli adulti bħalu. Dan jista’ jseħħ minħabba diversi kawżi bħal ngħidu aħna: esperjenza negattiva mas-sess oppost, kien/għadu jiffrekwenta postijiet/gruppi ta’ persuni bħalu u mhux imħalltin, mistħija esaġerata u self-esteem baxx ħafna, persuna sensittiva ħafna u tibża’ li ħaddieħor (speċjalment tas-sess oppost) tgħidilha ‘le’ (u għalhekk teħodha bħala falliment kbir), eċċ.

    Taqbel li għandu jinħareġ reġistru ta’ dawk l-individwi li jwettqu atti sesswali fuq it-tfal?

    Ħafna minna ninkwetaw ferm għax jista’ jkun hemm persuni pedofili fostna li kapaċi qed jiġru ma’ saqajna kontinwament u ma nafux bihom. Fost l-ideat li hemm nibtet din tar-reġistru dwar persuni tali biex l-awtoritajiet ikunu jafu b’dawn l-individwi ħalli jżommu għajnejhom fuqhom. Hemm anke min qed jitlob li jkun hemm reġistri pubbliċi, b’sistema ta’ ‘name and shame’, bl-iskop dejjem ikun biex jiġu skoraġġiti reati sesswali fuq it-tfal. Pero’ dawn l-ideat, għalkemm l-għan tagħhom hu tajjeb, mhux dejjem jintlaħaq. Spiss jidħlu vizzji, abbużi fis-sistema u vendikazzjonijiet illi flok jgħinu, ifixklu l-proċess.

    L-idea ta’ reġistru bid-dettalji ta’ persuni li jkunu abbużaw xi tfal (isem, natura tal-offiża u fejn seħħ ir-reat) ilha tissemma’ f’pajjiżi barranin. Iżda ħafna jiddubitaw kemm id-drittijiet ċivili taċ-ċittadini jkunu mħarsa b’reġistru bħal dan. Kien hemm każijiet fejn sar abbuż minn dettalji simili, fejn informazzjoni sensittiva spiċċat għand il-pubbliku. Sitwazzjonijiet bħal dawn aktar joħolqu deni milli ġid, apparti l-biża’, is-suspetti u l-paranoia li tinħoloq fil-komunita’. Ma ninsewx ukoll li informazzjoni bħal din tista’ twassal għall-vendikazzjonijiet, apparti affarijiet oħrajn.

    Alternattiva għar-reġistru hija li min irid jaħdem mat-tfal, ikollu bżonn speċi ta’ ID card partikolari, li tista’ tiġġedded kull tant żmien. Din l-ID card tinħareġ biss wara li l-persuna kandidata jkollha l-passat tagħha iċċekkjat minħabba reati relatati mat-tfal. Din l-idea rnexxiet f’xi postijiet fosthom fl-Awstralja.

    Bla tlaqliq ngħid li l-ideat huma kollha tajbin u għandu jkollna diskussjoni nazzjonali fuq das-suġġett. Għala le? Pero’ ma ninsewx l-iskop tas-suġġett. L-idea mhix li jkollok reġistru u tieqaf hemm imma li r-reġistru jew is-sistema ta’ ID card, fost l-oħrajn, inaqqsu l-abbużi. Inkella għalxejn ikunu saru!

    Pero’ jien nistaqsi: f’pajjiżna qed ikollna infurzar tal-liġi? Dil-ġimgħa stess smajna fuq każ ta’ persuna li ammettiet abbuż sesswali fuq minorenni u ngħatat sentenza sospiża. Dan mhux l-ewwel darba li ġara. Niftakar per eżempju meta ftit xhur ilu s-CEO tal-aġenzija Appoġġ, dak iż-żmien is-Sur Joe Gerada, kiteb u tkellem u iġġieled bl-iktar mod matur kontra deċiżjoni żbaljata tal-MFA wara li tawwlu l-kuntratt ta’ xogħol ta’ impjegat magħhom li kien akkużat b’reati simili. U Alla jbierek kollox baqa’ kif kien! Qed nitkellem fuq każijiet pubbliċi. Żgur li kulħadd sema’ bihom. Jekk le, skużani ħabib, m’intix tgħix f’Malta!

    Allura jien inkompli nistaqsi: xi skop hemm li nagħmlu reġistru? Sempliċiment biex nikkuppjaw lill-barranin – bħas-soltu, imma bla konvinzjoni u bla nfurzar tal-liġi? Reġistru għall-kurżita’ biss? Xi skop hemm li għandna saħansitra uffiċċju għad-drittijiet tat-tfal, jekk dan (indipendentement minn min imexxieh) ma jrendix? Sabiħ li jkollok liġijiet sbieħ imma ftit jiswa jekk dawn ma jitħarsux u meta jinkisru, qisu ma ġara xejn!

    X’inhuma r-riperkussjonijiet li jgħaddu minnhom it-tfal u kemm minn dawn il-problemi jaffetwaw il-ħajja futura adulta tagħhom?

    Tfal li ġew abbużati sesswalment iħossuhom mistħijin ħafna, ħatja (qisu tort tagħhom), ma jistgħu jafdaw kważi lil ħadd, imbeżża’, ostili u magħluqa fihom infushom. Spiss tinduna li tali tfal huma sottomessi wisq, jevitaw mess jew affezzjoni normali, juru sinjali ta’ rigressjoni (ta’ meta kienu iżgħar) u jaġixxu quddiem ħaddiehor b’mod stramb u mhux normali (għajjat, twerżieq f’daqqa, ixarrbu s-sodda u oħrajn). Sinjali oħra huma jekk it-tifel/tifla tibda timxi b’diffikulta’, tpinġi stampi b’temi sesswali, biża’ mhux tas-soltu biex torqod weħidha, eċċ. Dawn jistgħu jindikaw abbuż sesswali.

    Tfal vittmi ta’ abbuż sesswali spiss ikollhom problemi fl-iskola. Jistgħu jibdew jevitaw xi ħabib tal-familja, ġirien u/jew xi kuġin/ziju bla raġuni ovvja. Jista’ jkun hemm sintomi fiżiċi bħal irritazzjoni fil-ħalq, parti anali u/jew ġenitali. Tfal iktar imfarfrin jistgħu juru għemejjel ta’ ħsara personali (xorb tal-alkoħol, droga jew jippruvaw iweġġgħu lilhom infushom apposta).

    X’inhuma dawk il-miżuri li għandhom jieħdu l-ġenituri biex jevitaw dan il-periklu minn fuq uliedhom?

    Xi fatti li ta’ min jiftakar dwar l-abbuż sesswali tat-tfal huma:

    a) It-tfal kollha jistgħu jiġu abbużati, kemm bniet u kemm subien, speċjalment dawk ta’ bejn l-4 u 11-il sena. Attenzjoni partikulari għandha tingħata lil tfal li jġibu ruħhom kmieni u anki lil tfal b’xi diżabilita’;

    b) Spiss il-pedofelu hu persuna magħrufa mat-tfal (ġenitur/i, familja, ġirien, jew ħabib kbir);

    c) Abbuz sesswali tat-tfal spiss jinvolvi persważjoni, theddid u rikatt. Kull abbuż sesswali jiġi akkumpanjat b’abbużi emozzjonali imma mhux kull abbuż sesswali jinvolvi vjolenza fiżika;

    d) spiss tfal vittmi tal-abbuż jiġu abbużati ripetutament għax it-theddid iżommhom siekta minħabba biża’ jekk jitkellmu;

    e) l-abbuż jista’ jseħħ id-dar, l-skola, fid-dar tal-ġirien jew barra.

    L-edukazzjoni ta’ uliedna hi l-ewwel u l-aqwa tarka konta kull abbuż. X’għandek tgħidilhom?

    a) Ħadd m’għandu dritt imiss ġisimhom, partikolarment f’partijiet soltu mgħottija mill-malja;

    b) Mhux kull ma jitolbuhom il-kbar bilfors hu tajjeb;

    ċ) Għandhom jgħidu LE għal stediniet tal-kbar li ma jogħġbuhomx;

    d) Qatt m’għandhom iżommu sigrieti;

    e) Dejjem għandhom ikunu jafu jċemplu lill-pulizija u jinfurmaw lill-ġenituri;

    f) L-abbuż mhux tort tagħhom.

    Li titkellem ma’ uliedek huwa importanti ferm. Li tkun tafhom u tkun taf l-interessi tagħhom. Min huma ħbiebhom? Jekk uliedek iħossuhom komdi jitkellmu miegħek, isibuha aktar faċli biex jgħidulek dwar xi ħadd li qed jittantahom jew idejjaqhom. Tista’ anke tippjana minn qabel ma’ uliedek biex jekk jiġri xi abbuż, ikunu jafu x’għandhom jagħmlu. Dan mhux biex tbeżżagħhom imma biex tibnilhom is-saħħa ħalli jekk jiġri xi abbuż, ma jinfixlux imma jiffaċċjawh b’kuraġġ. Fuq kollox qatt m’għandek twaħħal fit-tfal, jiġri kif jiġri l-abbuż. Dejjem assigurahom minn imħabbtek.

    L-abbuż sesswali fuq it-tfal huwa mard jew reat kriminali?

    Din hi polemika perikoluża. Meta tgħid li persuna hi marida, allura tkun qed tiskużaha b’mod sħiħ jew parzjali ta’ għemilha. Jekk l-azzjoni hi reat kriminali, allura r-riżultat ikun aktar ċar. Spiss nisimgħu li persuna ġiet meħlusa minħabba raġunijiet ta’ saħħa mentali waqt l-att ta’ l-akkuża, qisek qed tgħid li l-persuna għamlet ir-reat għax kellha x’ifixkilha minħabba xi kundizzjoni mentali, bħal psikożi jew problemi fl-aġir minħabba taħwid fil-moħħ u għalhekk ma kinetx responsabbli għal dak li sar. Ovvjament se ssib min jara dan bħala logħob bil-kliem. Madanakollu irridu ngħidu illi jeżistu każijiet ta’ persuni li minħabba kundizzjonijiet mentali, jistgħu jaġixxu perikolużament lejn ħaddiehor. Ovvjament, f’każijiet simili, l-awtoritajiet għandhom kull dritt u dmir li jipproteġu lill-persuni vulnerabbli bħat-tfal minn dawn l-adulti – meta jsiru jafu bihom. Isir meta jsir, l-abbuż sesswali hu dejjem reat ikrah ferm u b’ħafna konsegwenzi serji. Iżda hu reat ferm agħar meta jseħħ minn persuna li taf x’qed tagħmel u li tixtieq tagħmel dak l-abbuż. Dawn huma l-veri għedewwa ta’ soċjeta’ sana. Il-problema hi li f’kull soċjeta’ tad-dinja, jeżistu persuni tali – imma li tkun taf min huma mhux tant faċli u hawnhekk tinsab il-problema vera.

    Fl-opinjoni tiegħi, soċjeta’ li ma tilqax u ma tipproteġix lil dawk li huma l-aktar vulnerabbli fi ħdanha (żgħar, kbar u anzjani), hi soċjeta’ marida serjament.

    mgalea00@yahoo.com

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tal-15 ta’ Frar 2009)

    2009.02.15 / no responses / Category: Torca - Perspettivi