Posts Tagged ‘film’

  • IL-ĦAJJA BĦAL LOTTERIJA

    “Illum, aktar minn qatt qabel, jeżisti l-bżonn li nitkellmu flimkien u li nisimgħu lil xulxin sabiex nifhmu aħjar kif inħarsu lejn id-dinja tagħna. Iċ-ċinema huwa l-aħjar mezz kif tista’ tagħmel dan.” Martin Scorsese

    INTERVISTA:

    RAMON MIZZI – Kittieb, Direttur, Co-producer u sound – ‘In the end’

    ALEXIS MIZZI – Director of photography, Co-producer, camera u editing – ‘In the end’

    PHILIP MIZZI – Attur prinċipali u Executive producer – ‘In the end’

    Jgħidu li fid-dinja min jitwieled tond ma jmutx kwadru. Forsi veru, imma għallinqas nemmen li tista’ taħdem biżżejjed biex għallinqas jekk ma tmutx kwadru, almenu tmut ovali.

    In-nies li jirnexxu fil-ħajja minn dejjem kienu għall-qalbi. B’mod speċjali nitpaxxa insir naf dwar dawk l-inividwi li bdew mix-xejn iżda għax emmnu fihom infushom u f’ħolmiethom, stinkaw u ħadmu sakemm waslu fejn xtaqu. Wisq probabbli jqanqalni l-aspett ta’ kif wieħed jisfida destinu u jittanta jmur aktar il-bogħod minn kemm id-dinja tkun ippjanat li tagħtih. Forsi għalhekk ukoll nikteb dawn l-artikli… L-ewwel nett għax nieħu pjaċir nagħti dik l-importanza li jixraqlu bniedem li jkun ħadem għal xi ħaġa f’ħajtu. U t-tieni biex nipprovoka u nħajjar lil dak jew lil dik li forsi għandhom ħolma f’ħajjithom imma għad m’għandhomx fiduċja biżżejjed li jistgħu jwettquha.

    Din il-ġimgħa ser inlaqqagħkom ma’ ħabib tiegħi li hu wkoll kellu ħolma u li ftit ftit qiegħed jagħmilha realtà. Lil Ramon Mizzi iltqajt miegħu meta kont għadni naħdem il-Mix-xellug - Alexis, Philip, Ramon Mizzibank. Ma ridtx ħafna biex nintebah li kellu karattru pjuttost insolitu u nistqarr li ftit naf bħalu. Bniedem deċiż li kelma jgħidilek, tieħux għalik jew le. Imma miegħu tkun taf fejn inti. Niftakru affaxxinat bil-kbir bl-attur Marlon Brando imma sakemm konna naħdmu flimkien, qatt ma smajtu jgħid li xtaq jaħdem fil-qasam tal-films. B’danakollu kont ċerta illi l-ambjent formali tal-bank fejn konna naħdmu, xejn ma kien jaqbel mal-personalità tiegħu. Ma stajtx nifhem x’ġibdu lejn dak ix-xogħol u fil-fatt wara ftit tas-snin ġietu x-xorti li jieħu s-somma u telaq.

    “Għoddejtu bħala t-tieni ċans f’ħajti sabiex nagħmel dak li veru nixtieq,” beda jgħidli hekk kif bdejna nfakkru lil xulxin dwar l-esperjenzi u l-memorji ta’ dak iż-żmien. “Meta kont il-bank bdejt inħoss ġibda lejn id-dinja taċ-ċinema. Niftakarni naħseb illi jekk xi darba nispiċċa minn dak ix-xogħol ma nerġax nidħol f’xogħol ieħor li ma jkunx għal qalbi. U nistgħu ngħidu li ġietni l-opportunità.

    Meta konna żgħar, jiena u ħija konna naraw ħafna films kemm għax fil-familja nħobbuhom ħafna u speċjalment għax in-nannu kien jaħdem bħala projectionist taċ-ċinema. Sikwit kienu jiġuni ħafna ideat imma ma kontx naf kif ser nesprimihom jew niktibhom.

    Għaldaqstant meta ħadt is-somma ddeċidejt illi flimkien ma’ ħija nidħol għal kors ta’ 4 snin fil-film-making f’Università fl-Awstralja – Middlesex School of Audio-Engineering. Kien kors utli ħafna fejn matulu ingħatajna taħriġ prattiku fuq il-kamera u kif neditjaw. Trawwimna wkoll kif nibnu skript li jiġbed l-udjenza, kif toħloq dawk it-‘twists and turns’ u kif karattru tagħtih dik ix-xi ħaġa li l-udjenza tkun tista’ tirrelata miegħu. Fostom laqtitni s-sengħa ta’ kif tibni l-profil tal-attur u s-sistema ta’ kif issawwarlu l-karattru matul il-vjaġġ tiegħu fil-film. Rajna wkoll kemm kien importanti illi lill-attur turih dan il-profil u mhux tħalli f’idejh biss u mbagħad tara wara biex ser joħroġ. Xi ħaġ’oħra li ftaħna għajnejna dwarha kien il-fatt li ridt tikteb skont ir-riżorsi li kellek f’idejk. Ngħidu aħna inutli tikteb dwar xeni ta’ karozzi jinqalbu u jisplodu meta m’għandikx il-finanzi biex tiġbed xeni bħal dawn. Finalment, meta ggradwajna, konna aktar preparati biex nibdew għalkemm konna konxji illi f’din l-industrija biex tirnexxi teħtieġ ħafna esperjenza.”

    “Qabel jiena u ħija kellna xogħlijiet differenti,” kompla jispjegali Alexis. “Din kienet l-ewwel darba li konna qed nagħmlu xi ħaġa flimkien f’dan il-qasam. Il-faxxinu lejn il-film-making hija xi ħaġa komuni bejnietna. Jiena minn dejjem kelli dik il-ħeġġa li nirrakkonta l-istejjer, mhux permezz tal-kitba imma permezz tal-filming. Imma ma kontx naf kif isiru dawn l-affarijiet. Qabel dħalt għal dal-kors kont naħseb illi film isir billi wieħed jagħmel reċta u mbagħad jibda jiġbed biċċa u jieqaf, wara jiġbed biċċa oħra u jerġa’ jieqaf sakemm finalment ipoġġi kollox flimkien u jsir il-film. Ma kelli l-ebda idea tal-editing!”

    Wara li lestew dan il-kors Ramon u Alexis irritornaw lura f’Malta. Hawnhekk huma ħadmu bħala għalliema fl-MCast u aktar tard kienu responsabbli mir-restawr tal-arkivji tal-PBS.

    “Bdejna nirrestawraw ix-xogħol tat-tertuqa fl-arkivji li kienu jkopru filmati mill-1964 sa l-1981. Ftit wara beda jittella’ programm bi skop edukattiv fuq TVM bl-isem ta’ TV Education. Matulu aħna kellna nippreżentaw filmati qosra ta’ 5 minuti kollox b’materjal li konna nsibu mill-arkivji kif finalment kien iġib l-isem tal-progamm – ‘Mill-Arkivji’.

    Fid-dinja llum, speċjalment fl-Ewropa, hemm sistema ta’ servers u hard drives fejn inti tista’ tiddiġitalizza l-antik f’format modern ħalli ma tħallix filmati preċedenti  jintilfu. Sfortunatament fil-passat mhux dejjem kellhom il-futur f’moħħhom u ċertu materjal li kienu jaħdmu bih ma kienx jiflaħ għal tul ta’ snin. Konsegwentement intilfu ħafna rikordji mprezzabbli madwar id-dinja kollha. L-arkivji huma storja ta’ nazzjon u ta’ kultura. Hi x’inhi, jekk hiex aħbar, jekk hiex drama jew xi show televiżiva, kollha jiffurmaw l-istorja ta’ dak il-pajjiż u l-kultura tiegħu.”

    “Konna nsibu ħafna stejjer interessanti,” kompla jispjegali Alexis. “Ġieli konna ntellgħu xi aħbar antika bħal meta kien waqa’ l-ajruplan Vulcan fuq Ħaż-Żabbar; filmat li lili affaxxinani ferm peress li lanqas biss kont naf li qatt sar inċident hekk. Ironikament wara li ħarġu dawn il-filmati missieri qalli li kienu ħaduni hemm dakinhar tal-inċident imma peress li kont għadni żgħir insejt kollox.”

    “Niftakar darba sibna programm tas-snin sebgħin ‘Malta u lil hinn minnha’ li kien jagħmel Charles Abela Mizzi,” daħal ikompli Ramon. “Fih kien hemm l-aħbar ta’ meta kien sploda tanker taż-żejt fil-Libja u kienu mietu erbgħa Maltin u żewġ Ingliżi. Urejnieh fuq it-TV bl-inqas ħsieb imma l-għada li ntwera tgħidx kemm ċemplulna nies il-biċċa l-kbira familjari tagħhom. Għalija kien mument veru emozzjonali. Intbaħt kemm wara kollox b’xogħol bħal dan tkun qed tagħti servizz lill-poplu.”

    “Lili taf x’impressjonani l-aktar?” introduċa ruħu fid-diskursata Philip (li jiġi missier Ramon u Alexis), “meta ġabu lill-Għawdxin sejrin lejn l-Awstralja. Kienu qed jintervistawhom. Staqsewhom fejn sejrin u x’kien beħsiebhom jagħmlu hemm? Kienu kollha lebsin puliti bil-ġlekk u l-ingravata, qishom sejrin għal xi tieġ. Kien hemm wieħed qal “Ma nafx imma hawn naħdem fil-ġebel kont jien.” Illum li għaddew is-snin u naf minn xiex għaddew dan-nies, inħoss ħafna meta nara filmati bħal dawn.”

    F’Lulju tal-2008 huma pparteċipaw bil-film li nħadem  għat-teżi biex iggradwaw ‘Moving On’ fin-National Film Competition tal-Malta Cine Circle. Rebħu tliet awards għalih: Best Production, Best Director u Best Use of Sound.

    Id-diskussjoni ma damitx ma daret fuq ix-short film ‘In the end’ li pproduċew Ramon u Alexis fl-2009. Fi Frar ta’ dis-sena huma telgħu Los Angeles biex jiġbru l-award internazzjonali li rebħu għalih fit-taqsima tal-Best International Contemporary Short f’kompetizzjoni mnhedija waqt in-New York International Independent Film and Video Festival.

    “Qatt ma ħsibna li ser naslu s’hawn u naturalment inħossuna kuntenti ħafna li xogħolna ġie apprezzat tant! Konna naqra kwieti u ddeċidejna li ntellgħu short film. Konna naħdmu fuqu matul il-weekends. Waqt il-ġbid ta' 'In the end'Bdejna fi Frar 2009 u lestejna f’Ġunju tal-istess sena. Sakemm inħadem ma kellniex xi pjanijiet kbar dwaru imma mbagħad kif rajna l-prodott lest l-istorja kienet differenti. Bgħatna l-film f’diversi postijiet fostom anki l-Amerika. Kien hemm fejn ġie aċċettat u kien hemm fejn ġie injorat. Fil-fatt bil-film ‘In the end’ konna anki pparteċipajna fi programm li kien qed jippromwovi s-short films fuq stazzjon Malti imma hemmhekk ma tantx għamel ħoss. F’Lulju mbagħad ipparteċipajna fin-National Film Competition mnhedija mill-Malta Cine Circle fejn il-film innifsu ma rebaħ xejn filwaqt li missieri rebaħ il-premju tal-Best Performance bħala l-attur prinċipali.

    Il-festival li rbaħna b’ ‘In the end’ huwa wieħed mill-akbar festivals indipendenti li jagħtu importanza kbira lix-short films, feature films u dokumentarji. Ħadna sehem fih meta issuġġerihulna ħabib tagħna minn New Zealand li hu direttur tal-fotografija. Kif għedtlek, ma konna qed nistennew xejn kbir imma f’daqqa waħda bdew jiġru ħafna affarijiet.

    Aħna bgħatna l-film f’Ġunju 2009 billi tellgħajnih fuq il-YouTube. Xahar wara ċempluli biex inħallsu applikazzjoni ta’ parteċipazzjoni fil-festival peress li l-film kien ġie aċċettat biex jieħu sehem b’mod formali.  F’Awwissu rċevejt email fejn għarrfuni illi ‘In the end’ kien ġie magħżul uffiċċjalment. Anki s’hemm għalina kien diġa’ unur kbir u nistqarr miegħek illi qisna nsejnih xi ftit meta beda għaddej iż-żmien. F’Ottubru reġgħu kkuntattjawni peress li xtaquna nitilgħu New York ħalli nkunu preżenti għall-wiri tiegħu fis-swali taċ-ċinema. Imma kemm peress li konna qegħdin nistudjaw il-Masters u aktar u aktar għax ma kellnix finanzi, ma tlajnix. Sadanittant il-film tagħna kien qiegħed jieħu sehem f’selezzjoni oħra fejn għal għaxart ijiem kuljum kienu qed jintwerew ammont ta’ films internazzjonali sabiex l-udjenza tagħżel l-aħjar tnejn minnhom. Fl-aħħar ġurnata kellhom jintwerew il-films kollha li ntagħżlu u minn hemm joħroġ ir-rebbieħ. Meta waslet l-aħħar email biex tinfurmana li l-film tagħna kien rebaħ award internazzjonali, bilkemm ridna nemmnu. U ċċekkjajna għal darba tnejn biex nikkonfermaw li kien minnu.”

    ‘In the end’ huwa film ta’ madwar 10 minuti. Jitratta l-istorja ta’ Paul, raġel anzjan li jgħix waħdu u li qed ibati mill-kundizzjoni tal-Alzheimer’s. Xtaqt inkun naf kif ġiet l-idea lil Ramon li jikteb dan l-iskript?

    “L-ispirazzjoni għal din l-istorja ġietni meta kien qed imut in-nannu tiegħi, missier ommi. Dawk huma familja kbira u meta saret evidenti li n-nannu kien ser imut, kulħadd dar miegħu. Kont qed inħares Philip Mizzi l-attur prinċipali f'In the endlejn dix-xena meta għaddieli l-ħsieb “ara naqra, x’familja għandu ddur bih!” U mbagħad komplejt nistaqsi “Tgħid la nikber bħalu, inkun hekk jien? Għedt ma naħsibx”. U minn hemm bdiet l-idea dwar dan ir-raġel anzjan illi fuq is-sodda tal-mewt tiegħu qiegħed jhewden dwar ħajtu l-imgħoddija filwaqt li beda jistaqsi li kieku għex mod ieħor, x’kien jinbidel minn dawk il-mumenti li kien għaddej minnhom? Peress li l-anzjan kellu l-kundizzjoni tal-Alzheimer’s, ħsibijietu ġew b’saħħithom ħafna tant li saru aktar sodi u reali.”

    Philip ħadem il-parti ta’ Paul. Kif ħejja ruħu għal karattru hekk?

    “Jiena rajt lil missieri jmut bl-Alzheimer’s għalkemm dak iż-żmien lanqas biss kont naf. Ma kienx muġugħ imma rajtu jidbiel ftit ftit kuljum. Ħassejtni sodisfatt li rnexxieli nwassal dak li jgħaddi minnu bniedem li jbati minn dil-kundizzjoni. Fil-fatt il-film trid tarah aktar minn darba biex tifhem sewwa d-dettalji u l-messaġġi kollha li fih.”

    X’messaġġ xtaqtu twasslu permezz ta’ dan il-film?

    “Minn riċerka li għamilna skoprejna illi l-kundizzjoni tal-Alzheimer’s hija problema kbira ħafna fl-Amerika. M’għandnix dubju illi dan kien wieħed mill-fatturi għala rebaħ ‘In the end’ peress li l-udjenzi setgħu jirrelataw miegħu faċilment.

    Kif kulħadd jaf, fl-Amerika hemm problema kbira bid-distanza u għalhekk xtaqna illi min jara dan il-film jiftakar fl-anzjani tiegħu u jekk dawn jinsabu weħidhom jagħmlu daqsxejn sforz biex jagħmlu kuntatt magħhom jew jagħtuhom ftit għajnuna.”

    Akkost li kemm Ramon u kemm Alexis jidhru li għalissa ma jixtiequx irabbu għeruq ma’ xi tfajla, in-namra fil-qasam tal-film-making qed tiżdied bil-bosta. Fil-fatt dan l-aħħar huma reġgħu telqu kollox minn idejhom sabiex jiffukaw fuq Masters in TV and Interactive Content, din id-darba fl-Università ta’ Birmingham City fl-Ingilterra.

    “Iva ddeċidejna li nagħmlu l-Masters flimkien speċjalment għax irrealizzajna li naħdmu tajjeb ħafna bħala tim. L-idea ġiet għax xtaqna li jkollna aktar taħriġ f’dan il-qasam. Barra minn hekk qed nittamaw li niltaqgħu ma’ xi ħadd fl-Ingilterra li miegħu nistgħu nkabbru dan it-tim. Iżda s’issa għadha ma seħħitx din il-biċċa xogħol kemm għax fl-Ingilterra n-nies spiss joqogħdu ġewwa minħabba t-temp u anki għax il-post fejn qegħdin huwa kemmxejn għali u peress li aħna studenti nżommu naqra lura mill-ħruġ biex nevitaw spejjeż żejda,” fehemni Alexis.

    It-taħriġ li qed nieħdu bħalissa huwa tajjeb ħafna. Fostom qed naraw kif għandek tibni kontenut għal dokumentarji televiżivi bħal dawk li kapaċi joffru ir-RAI, il-BBC u n-National Geographic. Inzerta li d-dokumentarji minn dejjem kienu jinteressawni u hawnhekk qed nitkissru fuq stil differenti minn dak li mdorrijin soltu naraw f’pajjiżna. Tolqotni s-sistema kif ma tużax biss id-dati imma tagħfas iktar fuq l-istorja u l-ħajja ta’ dawk li tkun qed titkellem dwarhom.”

    Hemm xi film-maker li jispirahom?

    Ramon irrispondini mill-ewwel “Kathryn Bigelow li għamlet il-film ‘The Hurt Locker’. Ammirajtha għax kienet l-ewwel mara li rebħet l-Oscar bħala film-maker u b’hekk irnexxielha tkisser id-drawwa ta’ industrija ġeneralment orjentata lejn l-irġiel.”

    Lil Alexis jispiraħ “Martin Scorcese l-aktar minħabba l-mod ta’ kif jibni drama u kif jirrakkonta l-istorja, kif jiġbidha u jeditja. Joħloq ukoll ħafna karattri u stejjer interessanti. Bħalissa qed jiġuni f’moħħi l-films ‘Cape Fear’, ‘Taxi Driver’ u ‘Shutter Island.”

    Bħala attur lil Philip jogħġbu “Al Pacino għax il-karattri li jaħdem huma kollha ‘nies ta’ veru’.”

    Ma stajtx ma napprezzax is-sinerġija bejn dan il-missier u ż-żewġ uliedu li bejniethom it-tlieta jagħmlu kuraġġ lil xulxin sabiex ikomplu joħolqu proġetti ġodda. Madanakollu Philip stqarr miegħi illi f’żogħżitu huwa ma kienx sab din l-għajnuna…

    “Kif qalulek uliedi aħna ġejjin minn familja li ilha ntiża fil-qasam tal-films. Fi żmienu nannuwi Francis Mizzi, kien intebaħ bil-potenzjalità li kellu ċ-ċinema f’Malta. Għalhekk bena żewġ talksijiet; wieħed In The Endf’Ħal-Luqa u l-ieħor f’Ħal-Qormi magħruf bħala ‘Il-Warner’. Terġa’ missieru kellu wkoll ċinema ieħor f’Ħal-Qormi li kien jismu s-‘St George’s’ fejn illum hemm il-Każin tal-Labour. Missieri kien jaħdem bħala projectionist u meta żżewweġ lil ommi din kienet tqatta’ ħafna ħin ħdejh. Għalhekk kienet tgħidli illi jien kont ilni nara l-films sa minn qabel twelidt għax anki meta kienet tqila baqgħet tmur sikwit. Meta mbagħad kbirt ftit, kont noqgħod ħdejn missieri fuq banketta nsegwi l-films. Tant kont nintilef li ġieli għamilt pipi taħti biex ma nitlifx xi biċċa u ommi tgħidx kemm kienet tirrabja!

    Ġiet naturali l-ħajra li nsir attur imma l-ironija hija illi missieri qatt ma aċċetta din ix-xewqa tiegħi! Dak iż-żmien fil-‘Warner’ kienu jiġu ħafna artisti Taljani biex jagħmlu l-cabaret shows. Kienu jgħixu ħajja ta’ ħallat u aqsam. Ma kien ikollhom diċenza ta’ xejn u ovvjament missieri kellu impressjoni ħażina ħafna tal-atturi. Kif spiċċajt mill-Liceo u bdejt it-teatru hu qalli “Se nibdew? Ara għamel din u ieqaf.” Kien għalxejn li qgħadt ingerger u neqred għax missieri kien deċiż tant li heddidni li jitfagħni ’l barra mid-dar jekk insostni. Kelli nċedi iżda wara li twieldu ż-żewġt itfal tiegħi attendejt fl-iskola tad-drama u llum ilni 33 sena naħdem fit-teatru.”

    Meta staqsejtu liema rwoli li ħadem kienu l-aktar għal qalbu ma damx jaħsibha…

    “Ovvjament il-parti ta’ Paul f’‘In the end’. Għoġobni għax kellu karattru kumpless ħafna. Waqt il-filming kont ninqata’ għalija sabiex nidħol fil-karattru. Min jaf kemm il-darba bqajt waħdi fis-sodda, anki meta l-oħrajn kienu jieqfu għall-brejk, ħalli ma nitlifx il-konċentrazzjoni.

    Għall-qalbi ħafna wkoll hija l-parti ta’ miġnun li kont ħdimt fil-play Marat-Sade li l-istorja tagħha titkellem dwar il-qtil tal-Markiż de Sade. Interessanti huwa l-fatt illi dan Sade kien kittieb kontroversjali li qatta’ madwar 32 sena minn ħajtu magħluq fil-ħabsijiet u fil-manikomji. Il-kelma ‘sadiżmu’ oriġinat minn kunjomu proprju minħabba l-ħajja li kien jgħix u anki għal kitbietu fejn fostom esiġa illi l-atturi ta’ Marat-Sade kellhom ikunu kollha nies mill-manikomju. Kienet play diffiċli imma kellna rispons tajjeb ħafna dwarha.”

    Ma’ Philip il-kliem waqa’ mill-ġdid dwar il-film li ħadmu wliedu fejn fostom saħaq illi f’pajjiżna hawn nuqqas kbir ta’ sapport fejn tidħol il-kultura.

    “Hawnhekk trid tibda mix-xejn, il-motivazzjoni tiegħek biss trid tmexxik. M’hemm imkien fejn il-film-makers jistgħu jiltaqgħu u jagħmlu naqra kuraġġ lil xulxin. Biex għamilna dan il-film u saħansitra meta morna niġbru l-award kellna niffinanzjaw kollox aħna. Meta ċċekkjajna jekk stajnix nieħdu xi għajnuna finanzjarja biex inkomplu b’dan ix-xogħol infurmawna illi m’hawn l-ebda fondi dedikati għax-short films. L-affarijiet biex isiru tajjeb iridu l-flus, aktar u aktar jekk irridu nikkompetu ma’ xogħolijiet barranin fejn dal-qasam huwa ħafna aktar stmat.”

    Dort mill-ġdid fuq Ramon u Alexis u xtaqt inkun naf jekk hux diffiċli li tirnexxi f’din l-industrija u jekk tagħmilx differenza li huma Maltin.

    It-tnejn qablu illi “L-aktar importanti huma l-kuntatti, it-talent u x-xorti. Trid tinzerta fil-post it-tajjeb, fil-ħin opportun u tiltaqa’ mal-persuni ġusti. Jeħtieġ li tieħu l-ħajja bħal lotterija – aktar ma tixtri u tilgħab biljetti, aktar iżżid iċ-ċans li tirbaħ xi darba.

    Ma jidhrilnix li tagħmel differenza li aħna Maltin. Illum bl-internet tilħaq ħafna nies kullimkien. F’din l-industrija aktar naħsbu illi s-sigriet hu kemm inti kapaċi li tipprovoka l-udjenza tiegħek b’ideat ġodda u b’oriġinalità f’xogħolok. Meta konna żgħar konna tgħallimna ħafna stejjer fostom dawk ta’ Dick Whittington u ta’ Cindirella. It-tnejn irnexxew fl-aħħar tar-rakkont għalkemm l-istejjer tagħhom kienu differenti. Whittington tħabat u stinka biex wasal fejn ried mentri Cindirella ġieta tajba u barra minn hekk kellha lil fairy godmother! Il-ħajja reali tixbaħ ħafna lil dawn l-istejjer.”

    Bejn kafè u ieħor il-ħin kien sar sew. Kien għad fadalli kurżità waħda – x’kien l-akbar proġett li xtaqu jagħmlu?

    Philip kien dirett, “Aktar milli proġett nixtieq li mqar għal darba t-teatru jagħti l-kreditu fejn jixraq!”

    Ix-xewqa ta’ Alexis hi, “Li noħroġ b’idea oriġinali għal feature film ħalli eventwalment nirbaħ l-Oscar! Kbira żżejjed hux? Imma fid-dinja ma tridx taqta qalbek!”

    Ħallejt lil Ramon jagħlaq id-diskursata, “Li naħdem feature film ibbażat fuq il-kultura Maltija. Fil-preżent dan il-qasam hu bbumbardjat bil-kultura Amerikana. Tkun interessanti kieku. Issa kemm naħseb li dan huwa possibbli? Jiddependi kemm ser tidħakli x-xorti!”

    Il-film ‘In the end’ jinsab fuq il-link: http://www.youtube.com/watch?v=MFmkmhukB98 .

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tat-18 t’April 2010)

    2010.04.18 / no responses / Category: Torca - Perspettivi

  • MĦUĦ – THRILLER PSIKOLOĠIKU

    Dan huwa l-parir tiegħi għal dawk iż-żagħżagħ li jixtiequ jagħmlu film: Issegwux it-tendenzi, ibdewhom intom!… Frank Capra

    Il-ġimgħa d-dieħla, fis-7 t’Ottubru 2009, ser joħroġ il-film tiegħek ‘Mħuħ’ fis-swali taċ-ċinema. Kemm dam jinħadem dan il-film? Dan hu l-ewwel xogħol tiegħek?

    Mħuħ beda jinġibed f’Mejju 2008 u tlesta fi Frar 2009. Proġett ta’ din il-kwalità kien esperjenza ġdida għalija. Wara numru ta’ esperjenzi f’xogħlijiet marbuta mad-drama, dan il-proġett kien pass ieħor il-quddiem fil-karriera tiegħi.

    Tista’ tgħidilna fil-qosor dwar xiex jitratta l-film Mħuħ? X’wasslek biex tikteb din l-istorja u għaliex ħassejt li tista’ toħroġ film minnha?

    Inti u ssegwi l-istorja ta’ Mħuħ trid toqgħod attent ħafna għax għalkemm għall-ewwel tieħu l-impressjoni li kollox ser ikun marbut ma’ grupp ta’ nies li qed jgħeddu familji dgħajfa u jqegħduhom f’perikluAndrew Attard - awtur u direttur ta' Mħuħ kbir, fir-realtà hemm aktar skopijiet għala dan ikun qed iseħħ. Mħuħ huwa thriller psikoloġiku fejn matulu jinħass sewwa l-effett fuq il-psikoloġija tal-bniedem minħabba l-ġrajjiet li ser iseħħu .

    L-istorja kienet ilha ftit f’moħħi imma dejjem żviluppajt magħha. Fil-fatt kienet l-istess storja li ġegħlitni mmur għal xi ħaġa li tikkonkludi ruħha malajr u mhux b’ħafna tul ta’ episodji. Kien għalhekk li ddeċidejna illi x-xogħol kellu jinħadem apposta għaċ-ċinema, bħala film sħiħ li jingħalaq.

    Kemm sibt ko-operazzjoni u nkoraġġiment biex tagħmel dan il-proġett?

    Dan hu s-sabiħ ta’ dax-xogħol, li l-ewwel kollox ikun f’moħħok biss iżda wara li tiżvela xi ftit mill-istorja, awtomatikament jibda jqum interess kbir. Nista’ ngħid li kienu ħafna li xammru l-kmiem għal dan il-proġett u ħassewhom parti minn dan it-tim tal-produzzjoni. Għalija dan huwa ta’ inkoraġġiment kbir u kien fundamentali biex l-affarijiet jimxu mingħajr problemi.

    L-atturi li qed jieħdu sehem, kemm iqarrbu lejn dawk il-karattri li kellek f’moħħok meta kont qed toħloqhom?

    Il-karattri prinċipali f’dan il-film ġew miktuba apposta għall-atturi li ser taraw u din ħadmet ħafna. Apparti minn hekk, qabel bdejt nadatta l-istorja għaċ-ċinema, iddiskutejt individwalment magħhom u spjegajtilhom xi xtaqt eżatt. Il-fatt li dan il-film iddiriġejtu jien stess, għen biex stajt niggwida aħjar lill-atturi ħalli nqarreb is-sens kollu tal-istorja. Fuq kollox ta’ min jgħid illi l-atturi kienu tajbin ħafna u rnexxielhom jesprimu dak li kelli f’moħħi.

    Kien hemm xi xeni li kellhom jinqatgħu? X’kienet ir-raġuni?

    Nista ngħid illi kien hemm xeni sħaħ li nġibdu imma kellhom jiġu eliminati minħabba raġuni ta’ ħin għax il-film ma setax jiġi itwal minn sagħtejn. Madanakollu dan ma tellef xejn mill-andament tal-istorja. Anzi, nista’ ngħid li serva biex it-tensjoni  matul il-film tkun kontinwa.

    Liema kienu dawk ix-xeni li ħolqulek l-akbar sfida biex jinġibdu?

    Kien hemm diversi. Speċjalment fejn jidħlu xeni perikolużi bħal dawk li ser naraw, trid tieħu diversi prekawzjonijiet. Biex insemmilek eżempju, fi Mħuħ ser tidher xena ta’ persuna qed tinqatel Mħuħ Posterbrutalment. Għaldaqstant kien neċessarju illi l-attur ikun ippreparat għal dak kollu li kien ser jgħaddi minnu. F’dan ix-xogħol kultant trid tbati u f’dan il-każ l-attur ma kinetx tant faċli għalih li jagħmel tul ta’ ħin ġo ħofra mimdud wiċċu ‘l isfel, b’borża tal-plastik ġo rasu u b’idejħ marbutin fuq wara! Kien hemm xeni oħra illi biex ġbidnihom kellna nibnu set fi studio minħabba illi n-natura tax-xena ma kinetx tippermetti li tuża l-post proprju. Iżda anki f’dawn il-każi nista’ ngħid li kellna nies professjonali li ħadmu bir-reqqa biex dan ix-xogħol seta’ jsir mingħajr sens ta’ artifiċjalità.

    X’tip ta’ diffikultajiet oħra ltqajtu magħhom waqt il-ġbid ta’ dal-film?

    L-iktar li jaffetwawk huma l-elementi tat-temp għax inti trid iżżomm kontinwità fl-istampa. Mhux l-ewwel darba li kellna nippostponu xeni wara li nkunu lħaqna ppreparajna kollox! Mill-banda l-oħra nixtieq nieħu din l-opportunità bi spunt pożittiv billi nirringrazzja lil kull min kellu l-awtorità dwar permessi biex niffilmjaw għax sibna ħafna ko-operazzjoni.

    Liema kien l-akbar kompromess li kellek tagħmel biex sar dan il-proġett? Taħseb illi l-prodott finali laħaq il-livell li xtaqt int?

    Id-dedikazzjoni lejn dak li tkun qed tagħmel hija sagrosanta kemm għalik u kemm għal dawk kollha involuti. Is-sensittività tilgħab parti importanti wkoll f’dan ix-xogħol għax mingħajrha ma tagħmel xejn. Dwar il-prodott finali nista’ ngħid u qaluha anki kritiċi oħrajn, li ser nerġgħu naraw pass ieħor il-fuq fil-livell tal-produzzjonijiet lokali.

    Il-mużika ta’ Mħuħ ġiet maħduma apposta?

    Il-mużika għandha sehem importanti ħafna fil-film u b’sodisfazzjon nistqarr illi din kompliet tagħti libsa lix-xeni li ser naraw. Fil-fatt Mħuħ għandu s-soundtrack sħiħ miktub oriġinali għalih minn Philip Vella. Tajjeb li nsemmu illi s-soundtrack jikkonsisti fi ħdax-il silta mużikali, dejjem skont ix-xeni li qed jintwerew. Interessanti ferm huwa illi Philip esperimenta wkoll b’vuċi li ma tinftiehemx sabiex b’hekk seta’ joħloq l-effett tat-thewdin tal-moħħ qalb dik it-tensjoni kollha.

    X’inhuma l-emozzjonijiet tiegħek issa li dal-film wasal biex jintwera lill-pubbliku? Tħossok inkwetat jew emozzjonat?

    Ikolli nammetti illi l-emozzjoni tibda tagħmel tagħha. Tinsix illi ilna naħdmu fuq dan il-film għal numru ta’ xhur mhux ħażin. Issa li wasalna biex nuruh lill-pubbliku ma jistax jonqos li nħoss ċertu emozzjoni. Jien nemmen li kulħadd għandu l-interpretazzjoni tiegħu għal kull proġett. U allura nħossni eċitat ferm biex nisma’ x’ser jgħidu n-nies dwar Mħuħ.

    Għandek xi xogħol ieħor ippjanat?

    Għad ma kellix ċans naħseb dwar proġetti oħra għax jien jidhirli illi trid tassisti proġett sal-aħħar tiegħu. Ngħidu aħna Mħuħ fadallu l-promozzjoni tiegħu, bħal ma qegħdin nagħmlu issa.

    Ippermettili nirringrazzja ħafna lilek tal-opportunità li tajtni li nitkellem dwar dan il-film. Nixtieq ukoll nirringrazzja lin-numru kbir ta’ ġurnalisti u preżentaturi f’Malta li ġrew warajna huma stess biex jippromwovu lit-talent Malti. Fl-aħħar u mhux l-inqas, grazzi kbira tmur lil KRS Film Distributors li kellhom fiduċja f’dan il-proġett u li qed jagħtuh importanza iktar minn produzzjoni barranija.

    Tkellimt ukoll mal-Managing Director tal-KRS – Charles Pace…

    Għal KRS, li tippreżenta film Malti fis-swali taċ-ċinema huwa riskju jew sfida?

    Riskju mhux żgur għax aħna dejjem noqogħdu attenti illi nippreżentaw biss xogħol ta’ kwalità. Fil-fatt Mħuħ huwa l-ħames produzzjoni Maltija li aħna qed niddistribwixxu fis-swali taċ-ċinema tal-Eden, Embassy Cinemaworld u l-Empire. B’sodisfazzjon nista’ ngħid illi l-erbgħa produzzjonijiet ta’ qabel, kollha kemm huma okkupaw pożizzjonijiet tajba fit-top 10 fil-box office charts tal-ġimgħa li fiha ħarġu għall-pubbliku.

    L-erbgħa xogħlijiet l-oħra kienu Qerq (2007), Heroes in the sky (2007), Anno Domini XXXIII (2008) u Santa Monika (2009). Nistqarr miegħek illi minn meta ħareġ Qerq, tgħidx kemm ġejna offruti films biex jintwerew fiċ-ċinema. Min-naħa aħna nemmnu ħafna fil-prodott Malti u lesti li nagħtu ċans u opportunità lil kulħadd. Iżda min-naħa l-oħra aħna rridu nassiguraw illi x-xogħol ikun ta’ livell tajjeb u preżentabbli għax wara kollox irridu nikkonvinċu lis-sidien taċ-ċinemas illi l-prodott ser jiġbed l-udjenzi.

    X’tikkummenta dwar il-livell milħuq mill-produzzjonijiet tal-films Maltin u kemm temmen li dawn jistgħu jiksbu suċċess anki f’pajjiżi oħra?

    Il-livell lokali qiegħed dejjem jogħla għalkemm xorta waħda għadna l-bogħod mill-kwalità tal-films barranin. Madanakollu rridu nżommu wkoll quddiem għajnejna l-iffinanzjar kbir li dawn il-produzzjonijiet barranin ikollhom.

    Biex inwieġeb il-mistoqsija l-oħra ngħidlek illi kull sena għall-ħabta ta’ Mejju, aħna niġu mitluba mill-European Community biex nippreżentaw produzzjonijiet Maltin li jkunu ntwerew fiċ-ċinemas lokali Charles Pace - Managing Director KRSf’dik is-sena partikolari sabiex jieħdu sehem fil-Festival UGC Fête l’Europe. Permezz ta’ dan il-festival, li jiġi organizzat minn Eurocine, madwar 27 film jintwerew fis-swali taċ-ċinema ta’ Madrid, Pariġi, Lyon, Strasbourg, Ruma u Brussell. Bla dubju din hija opportunità interessanti ħafna sabiex inwasslu t-talent Malti anki f’dawn il-bliet Ewropej. Naturalment, film maħdum bil-lingwa Maltija ser ikun daqsxejn żvantaġġjat jekk ma jkunx jinkludi sub-titli almenu bl-Ingliż. Għaldaqstant nissuġġerixxu illi min ikun qed jippjana proġett ta’ dan it-tip, irid jibda jaħseb b’mod miftuħ u jistaqsi lilu nnifsu “Jien dax-xogħol qed nagħmlu għall-udjenza Maltija biss?” Kull film li semmejtlek intbagħat biex jipparteċipa f’dan il-festival u ovvjament, is-sena d-dieħla ser nagħtu din l-opportunità anki lil dan il-film ġdid Mħuħ.

    Mill-film Mħuħ x’laqtek l-aktar u għaliex tirrakkomanda lill-udjenza biex tmur tarah bi ħġarha?

    Mħuħ laqagħtni għax hu ppreżentat u maħdum b’mod differenti minn dawk il-films lokali li naraw is-soltu. Normalment aħna mdorrijin naraw film f’forma ta’ episodji, jiġifieri ġrajja sseħħ wara oħra. Minflok, dan il-film fih ħafna plots żgħar, kollha mdaħħlin f’xulxin, illi fl-aħħar iwasslu għat-tmiem tal-istorja. Għalija Andrew Attard l-awtur u direttur u Mario Attard (Olive Productions) li ħa ħsieb il-produzzjoni eżekuttiva ta’ Mħuħ ħarġu b’biċċa xogħol tajba ħafna!

    Nirrakkomanda Mħuħ lill-udjenza għax huwa film bi storja oriġinali li tagħlaq bi tmiem mhux mistenni. Il-mużika ta’ Mħuħ hija wkoll tajba ferm u żżid fil-kwalità ta’ dan ix-xogħol ġdid.

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tal-4 t’Ottubru 2009)

    2009.10.04 / no responses / Category: Torca - Perspettivi