Posts Tagged ‘GWU’

  • META SER ISIRU X-SHELTERS GĦAŻ-ŻWIEMEL?

    Darba qrajt li teżisti l-użanza li jorbtu lill-iljunfanti żgħar ma’ lasta ta’ xkupa ħalli jderruhom joqogħdu f’post wieħed. Il-ħaġa tal-iskantament kienet illi meta dan l-istess Myriam Kirmond aġir jibqa’ għaddej matul il-ħajja ta’ dawn l-annimali, akkost li l-iljunfanti jikbru u jkunu kapaċi jkaxkru kull m’hemm, hekk kif sidhom jorbothom ma’ lasta ta’ xkupa, dawn jemmnu li ma jistgħux jiċċaqalqu aktar u jibqgħu jistennew fl-istess post! Ġrajja li kważi ma titwemminx imma li tagħtik ħafna x’taħseb għax tirrealizza li din it-tattika min jaf kemm il-darba tiġi prattikata anki magħna l-bnedmin. Min jaf kemm nies iġiegħluna nemmnu li għandhom saħħa kbira fuqna u jekk ma nieqfux u nirriflettu ftit, kapaċi nibqgħu taħt l-għamad u l-kontroll tagħhom għal dejjem. Tal-biża’! Min-naħa l-oħra, jekk nerġgħu lura mill-ġdid għad-dinja tal-annimali, li msieken aktarx m’għandhomx l-għażla li jaħsbu sabiex jibdlu destinhom, nintebħu li dawn iridu joqogħdu dejjem għall-ħniena ta’ sidhom. U hija proprju din is-sitwazzjoni li qanqlet lil Myriam Kirmond biex tiddedika ħajjitha tiddefendi lil dawk li ma jistgħux jiddefendu ruħhom.

    “Meta kont żgħira kont nara ħafna krudeltà ssir fuq l-annimali u avolja kienet issir b’mod pubbliku, donnu li ħadd ma kien jitfantas minnha. Kien jeżisti r-raġunar li l-bniedem huwa bniedem u l-annimal huwa annimal u allura tal-ewwel kellu l-jedd li jagħmel li jrid bl-ieħor. Iżda jiena qatt ma ħsibt fuq dawn il-linji, anzi dan l-atteġġjament minn dejjem kien jirritani ħafna.

    Niftakar li dari kien hemm ħafna aktar annimali jiġru fit-toroq. Fosthom kien hemm ukoll ħafna bejjiegħa li kienu jbiegħu l-prodotti tagħhom minn fuq karettun miġbud minn xi żiemel jew ħmar. Mhux darba u tnejn li rajt lil xi ħadd minn dawn il-bejjiegħa jsawwat liż-żiemel tiegħu sempliċiment għax jiċċaqlaq. U oħroġ il-għaġeb, kien jagħmel dan quddiem in-nies kollha u mank xi ħadd jiftaħ ħalqu! Jien kont żgħira wisq biex nagħmel xi ħaġa u għalhekk ġieli għedt lil ommi biex tgħidlu xi ħaġa hi. Imma din kienet tgħidli “Issa jien xi tridni nagħmel?” U infatti, ma kienet tagħmel xejn. Bejjiegħa oħra kienu jduru b’karettun mimli fniek u meta l-klijenti kienu jixtruhom, dawn il-bejjiegħa ma kienu jaħsbuha xejn biex joqtluhom dak il-ħin stess quddiem kulħadd, anki fil-preżenza tagħna t-tfal.

    Kienu esperjenzi u mumenti terribbli li ħallew effett qawwi ħafna fuqi. Ma stajtx nifhem kif jien kont inħoss tant għal dawn il-ħlejqiet filwaqt li ta’ madwari kienu tant jaċċettaw din il-krudeltà. Ħlift li meta nikber kont ser nagħmel xi ħaġa biex ngħin lil dawn l-annimali.”

    U l-ħalfa tagħha Myriam żammitha anki jekk sikwit sabet ix-xkiel.

    “Meta kbirt ftit kont nattendi fi skola Ingliża u hemm bdejt nistudja sabiex nakkwista scholarship biex immur nitħarreġ fil-London Zoo bil-ħsieb li wara niġi Malta u naħdem biex tinbidel l-attitudni lejn l-annimali tagħna. Ħdimt kemm flaħt u għaddejt mill-eżami imma l-ġenituri tiegħi ma ħallewnix immur għax iddeċidew li ma riedux jarawni naħli ħajti fuq l-annimali! Dan kien diżappunt kbir wisq għalija. Imma jiena inzertajt rasi iebsa ferm u jekk ma ngħaddix mill-bieb, ngħaddi mit-tieqa.

    Infatti wara xi snin sibt ruħi fil-Cayman islands u hemmhekk skoprejt il-problema tal-bushdogs. Indunajt biha b’kumbinazzjoni meta rajt kelb żgħir u tajtu xi ħaġa x’jiekol u hekk kif għamilt dan, ħarġu Myriam Kirmond ma' Cutiemadwar tużżana klieb oħra minn ġol-bush biex jieħdulu li tajtu! In-nies tal-post kellhom rispett kbir lejn in-natura tant li kull fil-għodu t-tfal tal-iskola kienu jittieħdu quddiem ix-xatt tal-baħar u hemm jirringrazzjaw ‘l Alla tal-ħolqien sabiħ li tahom. Imma dal-klieb li ma kienux jidhru għax kienu dejjem moħbija fil-bush, ftit kienu jafu bihom u daqstant kienu jagħtu kashom. Fil-fatt il-veterinarji tal-post spjegawli illi kif kien jispiċċa xi bushdog imweġġa’ għandhom, dawn mill-ewwel kienu jraqqduh. Jiena din ma stajtx naċċettaha u wara ħafna xogħol, irnexxieli noħloq kuxjenza dwar dan il-fatt u finalment il-pubbliku sar jaf b’dak li kien qed iseħħ. Bdejt ukoll soċjetà illi ħadet ir-responsabbiltà li tiġbor il-flus sabiex dawn l-annimali jinġabru u jinżammu f’postijiet adegwati u fejn kien possibbli l-ġriewi tagħhom jiġu mħarrġa biex ikunu jistgħu jitqassmu fid-djar li jkunu jixtiequ jieħdu ħsiebhom.”

    Matul is-snin Myriam tat sehemha f’diversi attivitajiet oħra fejn fosthom hi kienet ir-rappreżentanta lokali tal-WWF (World Wild Life Foundation) u tal-IFAW (International Fund For Animal Welfare) li jaħdmu favur id-drittijiet tal-annimali. Fosthom hija kienet ukoll waħda mill-fundaturi tal-Island Sanctuary, soċjetà li llum għadha għaddejja u tħaddan fiha numru sabiħ ta’ volontarji li daqs Myriam għandhom relazzjoni sabiħa mal-annimali tal-post. Illum hi tagħti sehemha wkoll fl-Animal Rights Group (Malta). Madanakollu għal dawn l-aħħar 11 il-sena l-isforzi ta’ Myriam kienu ffukati fuq problema li qed tinkwetaha mhux ftit.

    “Sikwit kont ngħaddi mit-triqat tal-Belt u ninnota t-tbatija li jgħaddu minnha ż-żwiemel tal-karozzini peress li m’għandhomx kenn adegwat speċjalment fix-xhur qliel tas-sajf. Għaldaqstant għamilt xi Ziemel jipprova jsib kennriċerka sabiex nara x’inhu jsir f’pajjiżi oħra u wara iddeċidejt li mmur inkellem lis-sidien tal-karozzini ħalli nifhem aħjar kif dawn kienu qed jitrattaw lill-annimali tagħhom u anki biex nisma’ dwar id-diffikultajiet tagħhom. Sibt li b’mod ġenerali s-sidien taż-żwiemel kienu jieħdu ħsieb sewwa lill-annimali tagħhom u anki lill-karozzini nfushom għax wara kollox dawn kienu jqallugħhom il-ħobża ta’ kuljum. Infatti meta ġie ssuġġerit illi kull sitt xhur kellha ssir vista liż-żwiemel minn veterinarju biex jiġi kkonfermat illi dawn jinsabu f’kundizzjoni tajba, il-Kumitat tal-Karozzini qabel mill-ewwel. Għaraft ukoll illi l-problema maġġuri tagħhom kienet illi ma kienx hemm kenn adattat fejn dawn iż-żwiemel setgħu jistkennu sakemm ikunu qed jistennew il-klijenti, kultant għal ħin twil mhux ħażin. Lanqas ma kellhom lok minn fejn setgħu jingħataw x’jixorbu u wisq inqas ilma sabiex is-sidien setgħu jnaddfu l-ħmieġ li annimali bħal dawn iħallu warajhom.

    Għal xi żmien kien hemm shelter temporanju fil-pjazza ta’ San Ġorġ il-Belt, għalkemm dan kien iservi biss lil numru żgħir ħafna ta’ żwiemel. Iżda mbagħad meta nbidel il-gvern, lejla waħda dax-shelter tneħħa malajr u tniżżel quddiem is-Sala ta’ Dar il-Mediterran fejn għadu sal-llum. M’hemmx xi ħaġa agħar milli tara annimal jonfoħ fix-xemx u għalhekk ingħaqadna madwar 22 NGO u flimkien iffurmajna koalizzjoni sabiex mal-GWU li kienet fetħet kawża lill-Kunsill tal-Belt, naraw li dax-shelter jerġa’ jitpoġġa fejn kien. Eventwalment il-kawża ntrebħet u twaħħlet tinda oħra imma sfortunatament ittieħdu qisien żbaljati u ż-żwiemel xorta baqgħu b’rashom barra fix-xemx! Issa naturalment, kemm ilu li sar it-tisbieħ ta’ Pjazza San Ġorġ, iż-żwiemel tneħħew għal kollox minn dak il-lok u llum tarahom ħdejn il-Waterfront tal-Belt jistennew f’serbut twil lit-turisti tal-cruiseliners. Lanqas hemm m’hemm l-ebda kenn u ironikament tara t-taxis ipparkjati fuq in-naħa dellija tat-triq filwaqt li ż-żwiemel ikunu qed jinxtwew fuq in-naħa li taqla’ x-xemx kollha ġo fiha! Imqar iħalluhom xi mkien għall-kenn u jsejjħulhom ftit ftit hekk kif jaslu l-klijenti.

    Għamilna bosta protesti u ntqalu diversi xorti. Fosthom ġie ssuġġerit li ż-żwiemel ikollhom speċi ta’ nappy biex tilqa’ l-ħmieġ tal-annimali fiha. Din id-deċiżjoni ttieħdet fuq xi ħaġa simili li ssir f’pajjiżi oħra imma s-shafts tal-karozzini lokali huma ferm iqsar minn dawk ta’ barra u ż-żwiemel minnufih irvellaw meta sabu ruħhom aktar u aktar imdejjqin b’dan l-intopp. Dan l-aħħar qed isiru wkoll arranġamenti biex il-kuċċiera jkollhom catching-net ħalli kif jaraw li ż-żiemel tagħhom ikun ser jaqdi l-bżonnijiet tiegħu, dawn jilqgħuh u ma jħalluhx jinżel fl-art.”

    Iżda jingħad x’jingħad id-diffikultà maġġuri ta’ dawn l-annimali hija s-sħana tremenda li jridu jistaportu waqt li jkunu qed jaħdmu jew jistennew u l-fatt li m’hemm imkien Karozza tal-linja pparkjata quddiem xelterminn fejn dawn jistgħu jixorbu ftit minn ħin għal ħin. Myriam urietni diversi dokumenti, ittri u kommunikazzjonijiet li saru biex tinstab soluzzjoni għal din il-problema u anki bosta ritratti li juru biċ-ċar id-diffikultà ta’ dawn iż-żwiemel. Ma tistax ma tħossx meta tara ritratt ta’ żiemel idawwar rasu biex jipprova jistkenn meta fil-fatt m’hemm xejn x’jilqagħlu jew ritratt ta’ żiemel ieħor li ħaddem ftit moħħu u daħħal rasu għall-kenn ġol-karozzin ta’ quddiemu. U xi ngħidu għar-rabja li tħoss meta tara ritratt li juri l-uniku kenn għal dawn l-annimali jiġi egoistikament imblukkat minn karozza tal-linja ipparkjata eżattament quddiemu? Imma x’aħna f’dal-pajjiż?

    “F’dawn l-aħħar snin qed naħdmu wkoll mal-WSPA (World Society for the Protection of Animals) u mat-TAWS (World Association for Transport Animal Welfare and Studies). Dawn irċevew numru ta’ lmenti minn diversi turisti li tkażaw wisq bil-kundizzjoni msejkna li sabu ż-żwiemel jilqgħuhom fiha hawn Malta. Infatti esperti tat-TAWS ġew jinvestigaw din is-sitwazzjoni f’pajjiżna f’Novembru tal-2009 u ħarġu rapport bir-rakkomandazzjonijiet tagħhom li ġie mgħoddi lil numru ta’ ministri, lill-Animal Welfare Dept., lill-Animal Welfare Council, lil Transport Malta, lill-Animal Rights Group (Malta) u lill-GWU li qed tieħu ħsieb id-drittijiet tal-kuċċiera. Iżda akkost il-laqgħat li kellna, is-sitwazzjoni baqgħet ma ssolviet qatt, jekk ma marritx għall-agħar ukoll.

    Tant hu hekk illi f’Awwissu tal-2010 l-esperti tat-TAWS reġgħu ġew biex jaraw x’kien sar u kienu iddiżappuntati mhux ftit bin-nuqqas ta’ progress. Minn pinchZiemel jistkenn go karozzin test li sar fuq iż-żwiemel instab li kważi kollha kienu dehydrated u li allura kienu qed isofru, jekk mhux ukoll jirriskjaw danni ferm agħar. Ġie meqjus li dawn l-annimali jkunu qed jaħdmu f’temperatura ta’ 38°C fix-xemx u 34°C fid-dell, u li allura żgur li kellhom bżonn jixorbu regolarment imqar kull sagħtejn. L-esperti reġgħu insistew li numru ta’ shelters f’postijiet adegwati kienu kruċjali u dawn kellhom ikunu mgħammra b’ilma għax-xorb tal-annimali, b’ilma għat-tindif tal-post u b’sistema ta’ dranaġġ u b’bins apposta biex fihom jinġabar il-ħmieġ taż-żwiemel li seta’ jiġi użat bħala fertilizzant.”

    Myriam saħqet fuq l-urġenza tax-shelters għal dawn l-imsejkna annimali li kull ma qed jitolbu huwa biss ftit kenn u mhux li ma jaħdmux.

    “Il-kuċċiera spiss jgħidulna li ma jafux x’ser jaqbdu jagħmlu biex jirranġaw dis-sitwazzjoni għax huma jistgħu jilbsu beritta u jinżlu mill-karozzin u jintasbu għad-dell, mentri ż-żwiemel għandhom posthom fi kju apposta u f’lok diżinjat għalihom u hemm ikollhom joqogħdu.”

    Minn dak li rrakkuntatli Myriam, fhimt ukoll li problema oħra li qed iżżomm lura biex xi darba jaslu għal xi soluzzjoni, hija n-nuqqas kbir ta’ komunikazzjoni bejn l-entitajiet konċernati.

    “Sfortunatament ħadd mir-rappreżentanti tal-Animal Welfare Dept. u tal-Animal Welfare Council qatt ma kienu preżenti għall-laqgħat li saru mal-Kumitat tal-Karozzini u allura dawn ma jistgħux jifhmu eżatt il-problemi li dawn il-ħaddiema jħabbtu ruħhom magħhom kuljum. Għaldaqstant ma nistax nifhem kif dan id-dipartiment jista’ jkollu r-responsabbiltà li jieħu ċertu deċiżjonijiet meta qatt ma mar f’ras il-għajn.

    Ħsibna wkoll li l-ministru Austin Gatt kien qed jieħu ħsieb din il-problema meta wegħedna li l-ministeru kien ser jiffinanzja numru ta’ shelters għaż-żwiemel tal-karozzini. Daqstant ieħor ħadna r-ruħ meta tlett proposti għal shelters fi Triq Marsamxett, Misraħ Sant’Iermu u Triq San Bastjan fil-Belt ġew aċċettati mill-MEPA. Iżda kollox donnu tar mar-riħ hekk kif dan l-aħħar ġejna nfurmati kif kienu ser isiru dawn ix-shelters: b’soqfa li minnhom jgħaddu r-raġġi tax-xemx u l-ilma tax-xita, b’post ċkejken wisq tant li jidħol iż-żiemel imma mhux il-karozzin li jkun il-ħin kollu marbut miegħu u biex tgħaqad b’€20,000 spiża għal kull shelter li finalment ġie deċiż li għandhom jitħallsu mill-kuċċiera! Jew hekk jew il-proġett jitwaqqaf ġew mgħarrfa n-nies involuti.

    L-istess ġralna meta issuġġerejna li tinbidel daqsxejn ir-rotta li jgħaddu minnha ż-żwiemel fejn bħalissa dawn iridu jiġbdu karozzin u erbgħa min-nies fuqu tul it-Telgħa tal-Kurċifiss. In-nies li jaraw lil dawn il-povra żwiemel telgħin dit-triq tgħidx kemm jikkummentaw mal-kuċċiera għax hi ċara li dawn l-annimali jkunu għaddejjin minn passjoni kbira. Waqt laqgħa li kellna ma’ Transport Malta, dawn qalulna li kienu ser jaraw x’jista’ jsir, imma ħożż fl-ilma għax fejn konna bqajna u din mhiex aċċettabbli!”

    Tul l-intervista kollha kienet ċara illi din is-sitwazzjoni kienet qed tkiddha sewwa lil Myriam. U hekk kif kienet qed tmelles lill-kelba ħelwa Cutie li hi salvat mit-triq, Myriam assiguratni li ma kienet ser tieqaf qatt titħabat sakemm tara lil dawn l-annimali jiġu trattati kif jixirqilhom.

    “Billi huma annimali ma jfissirx li ma jħossux bħalna. Din li aħna għandna d-dritt li nagħmlu bihom li rridu tagħtini ġewwa wisq. Ma niflaħiex! U llum naf li mhux jien waħdi nħoss dan għax niltaqa’ ma’ bosta nies li juru l-istess preokkupazzjoni dwar il-moħqrija tal-annimali.

    Infatti bħalissa qed niġbru xi firem għall-petizzjoni li qed nagħmlu sabiex dawn iż-żwiemel isirulhom shelters adegwati, postijiet minn fejn jistgħu jixorbu, faċilitajiet ta’ dranaġġ biex tinżamm l-indafa u liġijiet biex jipproteġu lil dawn iż-żwiemel li jaħdmu bil-karozzini. Rarament jirrifjutana xi ħadd milli jiffirma u dan juri li l-poplu jaqbel li dawn il-miżuri għandhom isiru.”

    Bi tbissima qarsa urietni kartolina fejn qed jiġi rreklamat mat-turisti l-karozzin Malti.

    “Nafu li hu qasam tant importanti għall-ekonomija tagħna u mbagħad nirrifjutaw li nsostnuh. U t-turisti għajnejhom f’wiċċhom qegħdin għax huma mhux dawn ir-ritratti sbieħ jemmnu imma dak li jsibuKartolina - il-karozzin ta' Malta jistennihom hekk kif jagħmlu l-ewwel ftit passi fuq artna u jifhmu l-moħqrija ta’ kuljum li qed jgħaddu minnha dawn iż-żwiemel.”

    Myriam kellha bosta suġġerimenti u ideat rigward din il-kwistjoni, li wħud minnhom ikkontribwewhom in-nies stess li ffirmaw il-petizzjoni, fosthom individwu li saħansitra bagħtilha kopja ta’ ritratt meħud fis-sena 1914 li juri l-inħawi tax-xatt ta’ Tas-Sliema, fejn dak iż-żmien iż-żwiemel kellhom shelter adattat u sabiħ.

    “Mhux li kien li xi darba tasal dik il-ġurnata li nara shelters prattiċi bħal dan għaż-żwiemel tagħna sabiex b’hekk il-Maltin jikkonfermaw kemm iħobbu u jirrispettaw lill-annimali tagħhom!”

    Din il-petizzjoni tista’ tintela’ wkoll online fuq: http://www.ipetitions.com/petition/cabhorses/

    (Nota: Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tat-3 t’April 2011)

    2011.04.03 / 1 response / Category: Torca - Perspettivi

  • IL-ĠLIEDA GĦAD-DRITTIJIET U D-DINJITÀ

    It-28 t’April 1958 jibqa’ mfakkar bħala wieħed mill-agħar ġranet li qatt ra pajjiżna. Nhar il-Ħadd 26 t’April 2009, fis-Sala taċ-Ċentru Laburista ta’ Raħal Ġdid fid-9:30am ser issir laqgħa ta’ diskussjoni biex jitfakkru l-avvenimenti li seħħew f’dawk iż-żminijiet u anki biex jinħoloq dibattitu dwar l-isfidi li qed jgħix illum il-poplu Malti. Iltqajna ma’ tnejn mill-organizzaturi sabiex naraw aħjar x’kien il-mottiv wara din l-inizzjattiva. Tkellimna wkoll ma’ Dr Joe Micallef Stafrace li jiftakar sewwa t-taqtiegħa ta’ dawk il-ġranet għax kien hemm hu wkoll fost il-folla tad-dimostranti….

    INTERVISTA: DR JOE MICALLEF STAFRACE (kien fost id-dimostranti tat-28 t’April 1958)

    X’ġara fit-28 ta’ April 1958?

    F’April tal-1958 il-ħaddiema ta’ mas-servizzi kellhom inkwiet kbir fuqhom minħabba s-sensji. Dak iż-żmien lil dawn il-ħaddiema tas-servizzi konna nħarsu lejhom bħala l-industrija tal-gwerra. F’din l-Dr J Micallef Stafraceindustrija tal-gwerra ma rridux naraw biss lit-tarzna, kif ħafna jagħmlu. Għax ma’ dawn kien hemm ukoll l-impjegati mal-Army u l-impjegati mar-Royal Airforce. Issa dak iż-żmien kien jiġri illi n-numru tal-ħaddiema kien jgħola u jinżel skont il-ħtiġijiet militari. Hija ironika li tgħid illi l-Maltin ta’ dak iż-żmien kienu jirraġunaw li allaħares kellha tikkwieta d-dinja għax kienu jispiċċaw b’qabda sensji. Min-naħa tiegħu, l-Gvern Ingliż qatt ma ried illi l-poplu Malti jkollu alternattiva ta’ xogħol ieħor ħalli hu jkolli dejjem sors ta’ xogħol għal lest skont il-bżonn tal-‘fortizza’ jiġifieri kompatibilment mas-sitwazzjoni internazzjonali. Wara t-Tieni Gwerra Dinjija l-qagħda madwar id-dinja kienet damet ftit ma kkalmat. Kien hemm il-Gwerra Bierda, kien hemm il-problema tal-Kanal tas-Suez u ħafna problemi oħrajn. Jiġifieri ġeneralment dejjem kien hemm it-taqlib. Imma meta s-sitwazzjoni kienet tikkalma, l-unika triq għal Maltin kienet tkun l-emigrazzjoni.

    Fix-xahar t’April 1958, il-ħaddiema bdew jiltaqgħu u jagħmlu d-dimostrazzjonijiet fi Strada Rjali l-Belt. Kienu jkunu dimostrazzjonijiet paċifiċi. Imma jien ġo qalbi kont nobsor li għad tinqala’ xi waħda, bil-pulizija telgħin u neżlin il-Belt kuljum minħabba d-demostranti. Ġara illi għat-28 t’April 1958, il-GWU ordnat strajk ġenerali bi  protesta kontra dawn is-sensji. U l-istrajk kien suċċess kbir għax dakinhar Malta kollha waqfet. Mhux biss in-nies tas-servizzi u n-nies tal-gvern waqfu mix-xogħol, imma anki tal-ħwienet u dawk tat-trasport. Iżda għalkemm l-istrajk kien suċċess, ma ġiex bi prezz irħis għax il-ġrajjiet ta’ dakinhar tniżżlu fl-istorja ta’ Malta.

    Fil-ħarġiet tal-ġurnal Is-Sebħ t’April 1958, jiena irrakkuntajt dak kollu li rajt u smajt għax jiena wkoll kont hemm waqt id-dimostrazzjoni tat-28 t’April 1958. Fil-fatt Jiena kont hemm - Dr J Micallef Stafrace mal-Pulizijaf’ritratt li kien ġie ippubblikat, hemm jien imdawwar bil-pulizija. Nista’ ngħid li numru ta’ pulizija ġabu ruħhom ta’ ġentlomi waqt dawk il-ġrajjiet. Imma mhux kollha. Dak iż-żmien kien hemm il-Kummissarju Vivien De Gray li kien iddikkjara li kien serv tar-reġina. Iżda De Gray ma kienx kapaċi jiffaċċja l-folla u għalhekk bagħat lill-Assistent Kummissarju J Bonnici Soler minfloku. Dan kien bniedem selvaġġ. Id-dimostranti ma kienu qed jagħmlu l-ebda ħsara. Imma l-protesti li kienu qed isiru ta’ kuljum kienu qed jiġu rrappurtati fil-ġurnali, anki f’dawk internazzjonali u l-gvern Ingliż ta’ dak iż-żmien beda jiddejjaq. Immexxija minn Bonnici Soler, il-pulizija u l-kavallerija  ntefgħu fuq il-poplu bil-lembubi, jagħtu bl-addoċċ, kif ġie ġie u b’ċerta vendikazzjoni.

    Jiena li kont ħdejn  il-bieb ta’ Kastilja fi Triq Merkanti stajt nara dak kollu li kien qed jiġri. Parir li kien tani wieħed tas-CID il-lejl ta’ qabel, aktarx evitali li nlaqqata’ Biċċa mill-paġna tas-Sebħjien ukoll dakinhar. Niftakar li dan kien tani taħriġ ta’ kif għandi inġib ruħi waqt id-dimostrazzjonijiet. Jiġifieri li nimxi la ġenba, bil-ħajt wara dahri, ħalli b’hekk ma nkunx nista’ naqla’ daqqiet minn wara. L-aktar l-aktar jekk xi ħadd jiġi għalija, nkun naf min hu u nkun naf ukoll li ser jattakkani.

    Kien hemm folol kbar ta’ nies. U l-irjus saħnu u nqassmu sewwa f’dik il-ġurnata! Kull fejn il-Pulizija bdiet tara żewġ persuni flimkien, bdiet tiġri warajhom u ttihom bla ħniena. Fil-fatt numru ta’ nies li 28April1958 - Il-Ġensssawwtu, lanqas biss kienu demostranti imma sempliċiment inzertaw għaddejjin minn hemm f’dak il-waqt. Uħud minn dawk li waqgħu mal-art taħt id-daqqiet tal-lembubi saħansitra komplew jingħataw daqqiet bis-sieq. Fil-ġenn u d-dagħdiegħa li kellhom fuqhom dakinhar il-Pulizija, lanqas intebbħu li kienu qed isawwtu wkoll lil xi membri tas-CID pajżana li kien hemm mal-folla! Kien hemm għadd ta’ feruti li ħafna minnhom kellhom daqqiet fuq rashom. U dan meta l-lembubi suppost jintużaw għad-daqqiet fuq l-ispalla. Kienu mumenti ta’ ħasra. Pulizija Maltin f’isem Gvern Ingliż isawwtu bla ħniena lil Maltin oħra bħalhom għax dawn riedu d-drittijiet tagħhom imħarsa. Iżda dan xorta ma kissirx il-moral tad-dimostranti. Jien spiċċajt nieħu ħsieb lil xi feruti. Wieħed mill-feruti niftakru jgħidli “Għal pajjiżi lest li nsofri aktar minn hekk.” Niftakar ukoll illi Agatha Barbara, li kienet Ministru dak iż-żmien, ġarret lill-feruti sad-djar tagħhom bil-karozza tagħha stess.

    Fit-28 t’April 1958 Malta uriet id-dwejjaq u d-diżapprovazzjoni tagħha għal mod mhux xieraq li bih ġiet ittrattata mill-Gvern Ingliż. Akkost dak li seħħ, kien strajk ta’ suċċess għax kien att b’saħħtu ta’ reżistenza. Wara dawn il-ġranet bdiet il-veru għajta li l-Ingliżi għandhom imorru lura f’pajjiżhom u li Malta għandha tingħata l-ħelsien.

    F’Mejju 1958, l-istess Agatha Barbara, Patrick Holland u oħrajn ġew arrestati u mibgħuta l-ħabs akkużati li xewxu lin-nies biex jaqalgħu l-inkwiet. Wara l-irvellijiet tat-28 t’April, il-Gvernatur Sir Robert Laycock ordna illi għat-tlett xhur li kien imiss, ħadd ma seta’ jorganizza meetings, dimostrazzjonijiet jew marċi la f’Malta u lanqas f’Għawdex. Fil-fatt niftakar li f’dik is-sena, l-Partit Laburista kien iċċelebra l-1 ta’ Mejju fl-Empire Stadium fil-magħluq.

    Kemm huwa importanti li ż-żagħżagħ ta’ llum ikunu jafu dwar ġrajjiet bħal dawn?

    Importanti ħafna. Iż-żagħżagħ ta’ llum ma waqgħux mill-ajru issa u Malta ma saritx għalihom issa. Huwa tajjeb li jkunu jafu biex wasalna s’hawn, kif wasalna s’hawn. Aħna għadna nitkellmu fuq l-Assedju Il-karikatural-Kbir li seħħ 400 sena ilu u dwar meta ġew il-Franċiżi! Allura kif ġrajjiet aktar riċenti, ta’ żmien il-kolonjaliżmu Ingliż u ż-żmien ta’ qabel il-gwerra u ta’ wara l-gwerra ma nitkellmux fuqhom? Illum dawn iż-żagħżagħ qed jaraw lill-ġenituri tagħhom b’pagiet mhux ħażin u bil-pensjonijiet. Kien il-Gvern Laburista li għamel dawn l-affarijiet. Jafuh dan? Jafu li sas-sebgħinijiet kien hawn in-nies jittallbu fit-toroq? Il-Partit Laburista twieled b’messaġġ soċjali. Il-Partit Nazzjonalista min-naħa l-oħra dejjem kien moħħu fil-kwistjoni kostituzzjonali – li Malta issir dominium status: jiġifieri li Malta tkun f’idejn il-Maltin imma li  s-sigurtà tibqa’ f’idejn l-Ingliżi, bir-reġina tibqa’ r-reġina ta’ Malta. Mintoff l-ewwel ħaġa li għamel irdoppja l-pagi b’ordni, għamel il-bonus, ic-childrens’ allowances u l-pensjonijiet.

    Temmen li għadha teżisti s-solidarjetá bejn il-ħaddiema?

    Il-ħaddiema mxew il-quddiem meta ngħaqdu fit-trade unions u mhux meta kulħadd mexa għal rasu. Fl-għaqda hemm is-saħħa. Iżda illum iċ-ċirkostanzi nbidlu. Hawn aktar individwaliżmu. Is-solidarjetà bejn il-ħaddiema naqset ferm. Dari, kien hemm aktar gwida ta’ prinċipji. Illum donnu li l-flus qed jirrovinaw lil kulħadd.

    ——————————————————————————————————————————

    INTERVISTA: STEPHEN ABELA – PRO – Każin Laburista ta’ Raħal Ġdid (Facebook – BCoolBLabour)

    Għaliex inħolqot l-inizjattiva tal-Facebook BCoolBLabour?

    Din l-inizjattiva ġiet maħsuba f’Diċembru li għadda minn grupp ta’ żagħżagħ li jiffrekwentaw il-Każin Laburista ta’ Raħal Ġdid, fosthom jiena. L-għan wara l-BCoolBLabour huwa li nwasslu l-messaġġ tal-Stephen Abela Partit Laburista taħt format modern u popolari. Bi pjaċir ngħid li l-Mexxej tagħna Dr Joseph Muscat kien l-ewwel wieħed li ssieħeb magħna, appuntu f’ Diċembru li għadda. Minn dakinhar ‘l hawn għandna kważi elf u mitejn sieħeb u sieħba. L-għan li nżommu l-paġna tal-facebook tagħna bl-Ingliż hu sabiex jintlaħqu kemm jista’ jkun individwi, u speċjalment barranin li jkunu jistgħu jsegwu x’qed jiġri fil-politika Maltija. Proġett simili bil-Malti għadu kif ġie imniedi taħt  l-awspiċju tal-Forum Żagħżagħ Laburisti u qed jieħdu ħsiebha Roderick Spiteri u Veronica Barbara.  Kull attività li nagħmlu noħorġuha fuq il-facebook BCoolBLabour, u issa anki mill-FZL Paola. Iżda BCoolBLabour mhux biss il-facebook. Aħna nippruvaw inqajjmu mistoqsijiet fuq issues partikolari u ġrajjiet kurrenti. Norganizzaw ukoll diversi laqgħat sabiex niddiskutu opinjonijiet u ideat. Għazilna l-isem BCoolBLabour għax kull ma naghmlu aħna rriduh mibni fuq ideat friski u progressivi f’forma differenti mis-soltu bil-għan li jappella għal kulħadd, speċjalment għaż-żagħżagħ. Fil-fatt din l-inizjattiva mhijiex l-unika ħaġa li għamel il-Każin Laburista ta’ Raħal Ġdid. Qed isir ukoll tibdil sostanzjali u mhux li jimxi biss fuq il-prinċipju li l-affarijiet isiru tajbin, iżda li jsiru aħjar. Min jiġi l-Każin, jista’ jara dan b’għajnejh fosthom billi jsegwi l-avviżi tal-Partit Laburista u tal-Kazin fuq electronic board mal-faċċata tal-każin. Iċ-Ċentru Laburista ta’ Raħal Ġdid  huwa mgħammar b’faċilitajiet ġodda bħal LCD TVS kbar u Big Screen fejn il-membri u sħabhom jistgħu jsegwu diversi avvenimenti sportivi minn madwar id-dinja kollha. Hemm ukoll sistema ta’ Wi-Fi b’xejn għall-użu ta’ kulħadd. Barra minn hekk nagħmlu ħidma kontinwa ta’ attivitajiet edukattivi. Is-Sajf li għadda ġbarna erba’ għalliema sabiex jagħtu lezzjonijiet b’xejn fil-Matematika, l-Malti, l-Physics u l-Ingliż lil dawk l-istudenti li kellhom jagħmlu r-re-sits. Permezz ta’ din l-inizjattiva bl-isem ta’ “Nikbru fit-Tagħlim”, 36 student minn madwar Malta kollha attendew għal dawn il-lezzjonijiet. Il-ħsieb kien biex ngħinu lil dawk il-ġenituri li ma jifilħux iħallsu għall-lezzjonijiet tal-privat. Kienet idea ġdida li jidhrilna li marret tajjeb ħafna.

    Min jista’ jissieħeb f’BCoolBLabour?

    Wieħed jista’ jissieħeb magħna billi jidħol bħala ‘friend’ fil-facebook. M’hemmx limitu ta’ età. Kull min huwa interessat li jara x’qegħdin nagħmlu jista’ jidħol fil-facebook jew jikkuntattjana fuq bcoolblabour@gmail.com .

    Fis-26 t’April li ġej, ser issir laqgħa ta’ diskussjoni biex jitfakkru l-ġrajjiet tat-28 t’April 1958. X’inhu l-iskop ta’ din l-attivitá?

    L-iskop huwa li nfakkru l-ġrajjiet ta’ dakinhar biex nuru illi l-affarijiet li għandna llum ma ġewx mix-xejn imma li kkontribwixxa ħafna għalihom il-Partit Laburista. Nixtiequ wkoll inqajjmu mistoqsija partikolari. Dak iż-żmien il-gvern Ingliż attakka d-drittijiet u d-dinjità tal-ħaddiema u taż-żagħżagħ u hedded l-għixien tagħhom u għalhekk dawn qamu għad-drittijiet tagħhom. Jiena jidhirli illi llum il-ġurnata l-affarijiet huma differenti. Imma d-dinjità tal-ħaddiem hija mheddha. Permezz ta’ din il-laqgħa, nixtiequ niddiskutu jekk il-ħaddiema u l-istudenti ta’ llum jaħsbux li d-drittijiet tagħhom huma mħarrsa biżżejjed.

    Min jista’ jattendi għal din il-laqgħa?

    Kulħadd huwa mistieden għal din il-laqgħa iżda napprezzaw ħafna l-attendenza taż-żagħżagħ. Din il-laqgħa ta’ diskussjoni ser titmexxa mill-ġurnalista Gerald Fenech. Ser tkun fil-format ta’ diskussjoni. Mhux ser ikun hemm panel stabbilit sabiex b’hekk kulħadd ikun flimkien u kulħadd jingħata ċ-ċans biex jgħid tiegħu. Ser ikun hemm ukoll diversi personalitajiet li kienu nvoluti dakinhar bħal Dr Vincent Moran, Salvu Sant, Anton Cassar li huwa wkoll storiku u kittieb u Dr Alex Sciberras Trigona li ser ipinġilna l-istampa lokali u anki dik internazzjonali. Jipparteċipaw f’din il-laqgħa ser ikun hemm ukoll Nikita Alamango, membru tal-Eżekuttiv FŻL u diversi Membri Parlamentari tal-lokal.

    Kemm huma relevanti għal-lum il-ġrajjiet li seħħew dakinhar?

    Jidhirli li huma relevanti ħafna. Il-ġrajjiet li jseħħu f’pajjiż inqabbilhom ma’ torri. Jekk tieħu l-ġebel minn taħt, jaqa’ kollox. Dawk iż-żminijiet kienu l-pedamenti ta’ llum. Minn hemm beda kollox. Aħna nemmnu li kull pass li għamilna fl-istorja ta’ pajjiżna kien importanti biex wasalna fejn wasalna. Ħaġa twasslek għall-oħra. U allura, iva, jiena napprezza ħafna l-Indipendenza li ġab George Borg Olivier daqs kemm napprezza wkoll il-Ħelsien li ġab il-Perit Duminku Mintoff. Għalija, ħaġa wasslet għall-oħra u niddejjaq nisma’ ħafna logħob bil-kliem dwar dawn il-ġrajjiet. Kif qal il-Mexxej tagħna Joseph Muscat, dawn huma kollha ġrajjiet li aħna l-Maltin għandna ngħożżu lkoll flimkien u ndaqs. Irridu naħsbu b’mod miftuħ u ċar.

    Fil-preżent, temmen li għadha teżisti s-solidarjetá bejn il-ħaddiema?

    Fejn hemm il-unions nemmen li hemm solidarjetà. Imma fuq postijiet tax-xogħol fejn m’hemmx union, ma naħsibx li hemm ħafna. Barra minn hekk, naħseb illi d-dinjità fuq ix-xogħol hija mhedda illum. Bosta drabi jkollok tagħmel anki dak li ma tridx għax inkella ssib ruħek barra.

    Min għandu jattendi għal din il-laqgħa?

    Għandu jattendi kull min jixtieq ikun jaf x’ġara fit-28 t’April 1958. Huwa importanti, speċjalment għal dawk li ma jafux b’dawn il-ġrajjiet li jiġu u jisimgħu x’għamlu missirijietna għal Malta u għall-poplu Malti. Importanti wkoll li kulħadd jiġi u jgħid tiegħu. Kulħadd huwa mistieden. Personalment għandi għal qalbi ħafna d-dinjità tal-bniedem. Jiena darba staqsejt lili nnifsi – x’inhu l-aħjar li jkollok id-dinjità u ma jkollokx il-flus jew li jkollok il-flus imma ma jkollokx id-dinjità? Dak inhar deherli li d-dinjita’ m’hemmx prezzha. Id-dinjita’ tal-persuna u tal-ħaddiem tiġi l-ewwel u qabel kollox. Il-ġrajjiet tal-1958 jitkellmu proprju fuq dan.

    —————————————————————————————————————————

    INTERVISTA: RODERICK SPITERI – Forum Żagħżagħ Laburisti – Raħal Ġdid

    X’inhu l-għan tal-Forum Żagħżagħ Laburisti?

    L-għan prinċipali tal-Forum Żagħżagħ Laburisti huwa li jiġbed liż-żagħżagħ lejn il-Partit Laburista, anki lil dawk li forsi illum mhumiex ta’ twemmin Laburista. Permezz tal-Forum aħna nwasslu l-messaġġ Roderick Spiteri tal-Partit liż-żagħżagħ. Norganizzaw diversi laqgħat u attivitajiet differenti. Il-fergħa taż-żagħżagħ ta’ Raħal Ġdid minn dejjem kienet waħda mill-aktar rinomati. Dan l-aħħar kienet għamlet xi żmien wieqfa imma issa qed terġa’ titrawwem. Nixtiequ illi dawk iż-żagħżagħ li llum għandhom sittax, sbatax il-sena u li fl-elezzjoni li ġejja jridu jivvutaw, ikunu jafu sewwa x’għandu x’joffrilhom il-Partit Laburista. Barra minn dan, huma dawn l-istess żagħżagħ li fi ftit snin oħra ser ikunu qed imexxu din l-Għaqda.  Dawn huma żagħżagħ li qatt ma raw il-partit tagħhom fil-gvern. Aħna nixtiequ li dawn iż-żagħżagħ li għadhom żgħar ikunu konxji ta’ x’għamel tajjeb il-Partit Laburista biex illum dawn għandhom dak li għandhom. Nixtiequ niddiskutu magħhom kif bosta minna qed nistudjaw bis-saħħa tal-Perit Mintoff. Bħala żagħżugħ ta’ 26 sena li wasalt biex insir perit, inħossni ispirat ħafna mill-Perit Mintoff li dejjem ħadem għal ħaddiem. Il-ġenituri tagħna kienu kapaċi jtellgħuna sewwa bis-saħħa tac-childrens’ allowance li nieda l-Perit Mintoff. In-nanniet tagħna jistgħu jagħtuna dik ix-xi ħaġa tal-pocket money bis-saħħa tal-pensjonijiet li ħoloq Mintoff. Irridu niftakru li dan kollu ġie mix-xejn, bis-saħħa tal-Partit Laburista.

    Min jista’ jissieħeb mal-Forum Żagħżagħ Laburisti?

    Fil-Forum Żagħżagħ Laburisti ta’ Raħal Ġdid qegħdin grupp ta’ żagħżagħ li hu immexxi minn Keith Glanville bħala President. Awtomatikament meta wieħed jissieħeb mal-Partit Laburista u jkun bejn l-età ta’ 16-il sena u l-35 sena huwa jkun jifforma parti wkoll mill-Forum Żagħżagħ Laburisti. Aħna naħdmu ħafna wkoll mal-bqija tal-membri tal-Każin u ngħinu lil xulxin kemm fl-ideat u kif ukoll fl-attivitajiet.

    Fis-26 t’April li ġej, ser issir laqgħa ta’ diskussjoni biex jitfakkru l-ġrajjiet tat-28 t’April 1958. X’inhu l-iskop ta’ din l-attivitá?

    Fit-28 t’April 1958, il-Maltin b’mod kollettiv ingħaqdu kollha flimkien u waqqfu lill-gvern Ingliż. Urew illi huma kapaċi jiġġieldu għad-drittijiet tagħhom, għal ħajjithom, għal pajjiżhom. Għalkemm forsi dakinhar ma ggwadanjajna xejn ekonomikament, bħala stimolu ta’ poplu dakinhar iggwadanjajna ħafna. Kieku ma kienx għal dawk il-ġlidiet ta’ dak iż-żmien, naħseb li ma konniex naslu fejn wasalna. F’din il-laqgħa ser niddiskutu fosthom kif f’dawk iż-żminijiet tal-ħamsinijiet, ħafna mis-servizzi li ngawdu minnhom illum, ma kienux jeżistu. Edukazzjoni b’xejn ma kienx hemm jew jekk kien hemm, kienet għat-tfal tas-sinjuri bħal kif kienet l-università. Pensjonijiet ma kienx hemm, sptarijiet b’xejn lanqas. Dawn kollha kellu jiġġieled għalihom il-ħaddiem f’dawk iż-żminijiet. Dan l-aħħar qed naraw kif l-istipendju tal-istudenti tal-università qed jiġi kkunsidrat bħala piż. Dan meta f’pajjiżna qed nippruvaw inħajjru biex dak li jkun jibqa’ jistudja. Diġà ma ħadnix l-istipendji li ġejna mwiegħda. Allura nistaqsi jien… l-istudenti ta’ llum ħa jagħmlu dak li għamlu l-istudenti bejn l-1996 u l-1998 meta ħarġu fit-toroq u riedu jkissru kull m’hemm għax il-Gvern Laburista iddeċieda li ried jagħmel kontroll fuq l-istipendji? Jew dakinhar il-gvern Laburista kien ħażin u l-gvern ta’ llum huwa tajjeb? Jistgħu jgħidulna l-istudenti ta’ llum jekk hux ser jipprotestaw jew jekk hux ser jibqgħu b’idejhom fuq żaqqhom?

    Kemm huma relevanti għal-lum il-ġrajjiet li seħħew dakinhar?

    Dak iż-żmien iż-żagħżagħ iġġieldu għad-drittijiet tax-xogħol tagħhom. Illum iż-żagħżagħ iridu jiġġieldu għad-drittijiet tal-kundizzjonijiet tax-xogħol u għad-dinjità fuq ix-xogħol. Jekk inti studjajt, sibt ix-xogħol denju għalik, sibt il-paga li jistħoqqlok? Illum veru hawn l-opportunità li ssiefer u li tgawdi mill-opportunitajiet li jeżistu f’pajjiżi oħra speċjalment fl-Ewropa. Imma per eżempju jien, l-uniku wild fil-familja tiegħi, għaliex għandi nitlaq barra minn Malta u nħalli lil ġenituri tiegħi weħidhom? Ser nerġgħu immorru lura għas-sittinijiet?

    Fil-preżent, taħseb li għadha teżisti s-solidarjetá bejn il-ħaddiema?

    Għalkemm illum hawn ħafna unions, illum teżisti ħafna biża’ li dak li jkun jitlef xogħlu. Mhux qed ngħidlek li m’għadiex teżisti s-solidarjetà. Imma tant m’hawnx alternattiva ta’ xogħol, li naħseb li l-biża’ li titlef xogħolok hija kbira wisq.

    Kemm temmen li diskussjoni bħal din għandha tappella għaż-żagħżagħ?

    Nemmen li diskussjoni bħal din għandha tappella b’mod speċjali għaż-żagħżagħ. Hija mezz kif aħna ż-żagħżagħ insemmgħu leħinna u nesprimu l-opinjonijiet tagħna. Nixtiequ ħafna li għal din il-laqgħa jattendu bosta żagħżagħ ħalli nisimgħu x’għandhom x’jgħidu huma. Huwa importanti illi kemm dawk li jafu x’ġara f’dak iż-żmien u wisq aktar dawk li ma jafux, jiltaqgħu magħna għal din id-diskussjoni u jiddiskutu magħna kemm dwar dak li ġara dakinhar u anki dwar x’qed jiġri illum ħalli fl-aħħar mill-aħħar nippruvaw inwasslu messaġġ lill-policy makers xi drittijiet għad fadlilhom il-ħaddiema illum u jekk fadlilhomx drittijiet.

    Dawk iż-żagħżagħ li jixtiequ jagħmlu kuntatt magħna jistgħu jagħmlu dan fuq fzlpaola@gmail.com

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tad-19 t’April 2009)

    2009.04.19 / no responses / Category: Torca - Perspettivi