Posts Tagged ‘Had-Dingli’

  • Il-kartolini postali Maltin

    L-ewwel xbieha ta’ Malta li giet uzata bhala kartolina.JPG

    Book 1.jpgBook 2.jpg

    Kont ilni nixtieq niltaqa’ ma’ Chev. Dr. Anthony J. Abela Medici minħabba li għal bosta snin, huwa kien id-Direttur tal-Laboratorju Xjentifiku Forensiku tal-Pulizija ta’ Malta. Madanakollu, hekk kif dil-ġimgħa rnexxieli nisraqlu siegħa, minflok dwar il-forensika, sibt ruħi nitkellem miegħu dwar passjoni kbira li daħlet f’ħajtu qajla qajla filwaqt li hu kien qiegħed isegwi passatemp ieħor.

    Iffissat dwar l-istorja postali ta’ Malta

    “Minn mindu kont żgħir kont iffissat dwar l-istorja postali ta’ Malta,” stqarr mill-ewwel Abela Medici. “Iz-ziju ta’ ommi kien jiġbor il-bolol u ħajjarni biex nibda nġemmagħhom jien ukoll. Dak iż-żmien, niftakar li Godwin Said kien ħareġ l-ewwel katalogu żgħir bi tliet fuljetti tal-marki postali tal-irħula u xtrajthom. U fost il-listi li kien fihom, nilmaħ dik ta’ Ħad-Dingli; ir-raħal li jien trabbejt fih man-nanna u maz-zijiet.”

    “Fl-1964 kelli 14 il-sena u tħajjart nixtri l-ewwel bolla komuni iżda li kellha t-timbru ta’ Ħad-Dingli. Kienet tiswa erbatax il-xelin u għamilt sena u nofs inġemmgħa l-flus għaliha, sakemm fl-aħħar xtrajtha. Imbagħad dort għat-timbri l-oħra u maż-żmient, għaqqadt kollezzjoni kbira mhux ħażin. Biex insibhom, kont indur in-negozjanti kollha tal-bolol li kien hemm il-Belt. Dak iż-żmien kien hemm ħafna għalkemm illum ma baqa’ ħadd minnhom.”

    Il-fieri tal-filatelija u l-kartolini postali

    Il-kollezzjoni kompliet tiżdied u tespandi sakemm darba minnhom, huwa sar jaf bil-fieri tal-filatelija li kienu jittellgħu f’pajjiżna.

    “Bdejna mmorru jien u l-mara nfittxu għal timbri differenti tal-posta ta’ Malta,” kompla jirrakkonta Abela Medici. “Issa dawn it-timbri ħafna minnhom kont issibhom fuq il-kartolini li kienu jkunu f’pakketti sħaħ. Min jaf kemm il-darba kelli nixtri pakkett sabiex nakkwista timbru wieħed li kien jinteressani! B’hekk ftit ftit, bla ma oriġinarjament kelli l-ħsieb, sibt ruħi niġbor kwantità kbira ta’ kartolini li finalment anki huma ħadu l-forma ta’ kollezzjoni u għalhekk bdejt nikkatalogahom.”

    Minn dawn il-kartolini, huwa sab ruħu wkoll jinteressa ruħu fl-istorja ta’ pajjiżna, tant li huwa wettaq riċerka sfieqa, partikolarment fejn tidħol il-filatelija.

    Katalogi tal-kartolini postali

    “Meta fl-2008 bdejt naħseb biex nirtira, uliedi ħajjruni biex nibda nippubblika r-riċerka li kont għamilt ħalli b’hekk ix-xogħol kollu li għamilt matul diversi snin ma jtirx mar-riħ.”

    Hekk tnissel l-ewwel volum ta’ Abela Medici fejn jidħlu dawn il-kartolini: Maltese Picture Postcards: The Definitive Catalogue (Volume 1: The Early Years 1898 – 1906).

    “Għalkemm forsi ħafna minna jgħoddu l-kartolini bħala xi ħaġa komuni, fir-realtà, huma jiffurmaw parti mill-istorja viżiva ta’ pajjiżna. Kif spjega sewwa Dr Giovanni Bonello fl-introduzzjoni ta’ dan il-ktieb, dawn il-kartolini jipprovdu riserva sinifikanti ferm ta’ xbiehat ta’ niesna, tal-kultura tagħna u ta’ pajjiżna illi probabbli, li kieku ma kienx għal dan il-mezz ta’ kommunikazzjoni, kienu jintilfu kompletament. Barra minn hekk, għal ħafna minn dawk li għexu fil-perjodu ta’ qabel l-Ewwel Gwerra Dinjija, il-kartolini kienu l-uniku mod kif wieħed seta’ jara xeni ta’ pajjiżi oħra, speċjalment dawk li kienu pjuttost diffiċli biex iżżurhom,” spjegali.

    L-ewwel kartolina postali

    “Fatt interessanti huwa illi l-ewwel kartolina postali ħarġet fuq rakkomandazzjoni ta’ Dr Emanuel Herrmann, li kien Kanċillier tal-Ministeru tal-Kummerċ Awstrijakk. Huwa ssuġġerixxa din l-idea f’artiklu tiegħu li ġie ppubblikat fl-1969 u hekk kif il-gvern tal-imperu Awstrijo-Ungeriż aċċettaha, bdew jiġu stampati dawn il-kartolini li ħarġu għaċ-ċirkulazzjoni. Ma għaddiex wisq żmien biex tħajjru pajjiżi oħra u b’hekk bdiet din id-drawwa li jintbagħtu l-kartolini. Ftit ftit, in-nies bidlet din id-drawwa f’passatemp hekk kif ħabta u sabta, nibtu bosta kolletturi u l-kartolini bdew jiġu stampati fi kwantitajiet kbar. Hekk jew hekk kienet ferm irħas li tibgħat kartolina milli li tibgħat ittra bl-envelop.”

    L-ewwel xbieha ta’ Malta li ġiet użata bħala kartolina

    “L-ewwel stampa li nafu biha s’issa bi xbieha ta’ Malta li ġiet użata bħala kartolina, ġiet impustatata fl-1872 u kienet turi xena tal-Port il-Kbir. Din l-istampa kienet tifforma parti minn serje ta’ ritratti li ġew ippubblikati minn kumpanija tat-tbaħħir fl-1857.”

    “Min-naħa l-oħra, l-Uffiċċju Postali ta’ Malta ġie trasferit lill-gvern kolonjali lokali f’Jannar tal-1885 u l-awtoritajiet postali Maltin ħarġu l-ewwel kartolini postali fl-istess xahar. Dawn kienu juru xbieha ta’ ras ir-Reġina Vittorja.”

    Kartolini jgħinu biex tiġi rkuprata l-istorja

    Qallibt dan il-katalogu b’interess hekk kif bdejt nara dawn il-kartolini b’għajnejn oħra. Fhimt illi ktieb bħal dan ma kienx iservi biss għall-kollezzjonisti u n-negozjanti tal-kartolini postali imma anki għal dawk li kellhom interess fl-istorja u fis-soċjetà Maltija.

    “Għandek tkun taf li mhux darba u tnejn li dawn ix-xbiehat għenu sabiex tiġi rkuprata l-istorja ta’ pajjiżna, ngħidu aħna fejn jidħol ir-restawr ta’ xi bini antik,” għarrafni Abela Medici. “Każ minnhom kien dak tal-funtana li tinsab ir-Rabat Malta, filwaqt li eżempju ieħor kien il-proġett ta’ Biagio Steps fejn kien hemm il-ħtieġa li jiġi kkonfermat kif kienu t-twieqi oriġinali tal-post li kienu waqgħu waqt il-gwerra.”

    Ħadt gost nifli x-xeni Maltin li kienu jidhru fuq dawn il-kartolini ta’ dari hekk kif bdejt inqabbilhom ma’ dawk ta’ llum. Uħud għarafthom imma oħrajn ilhom snin li għosfru mill-ambjent Malti u għaldaqstant, apprezzajt il-kartolini aktar u aktar għax kieku ma kien ikolli qatt iċ-ċans li narahom b’għajnejja.

    Meta ntebaħ bl-entużjażmu tiegħi, Abela Medici beda jurini partijiet mill-kollezzjoni tiegħu ta’ kartolini li llum tlaħħaq il-fuq minn 40,000 kartolina!

    “Ħassejtni obbligat li naqsam dak kollu li rnexxieli niġbor u niskopri flimkien mal-pubbliku,” huwa stqarr. “Permezz ta’ din il-kollezzjoni vasta, ħarġu kartolini antiki ferm li qatt ma kienu ddokumentati qabel. M’għandix dubju li hemm ħafna individwi li se jsibu din il-kollezzjoni utli jew interessanti għalihom, speċjalment dawk li japprezzaw il-Melitensia.”

    Abela Medici poġġieli f’idejja t-tieni volum li għadu kif ħareġ – Maltese Picture Postcards: The Definitive Catalogue (Volume 2: The Divided Backs 1904-1914 (A-G)).

    “Wara tant ħidma, issa lestejt ukoll it-tieni volum. U hekk kif kiteb Dr William Zammit fl-introduzzjoni ta’ dan il-ktieb, din il-pubblikazzjoni dokumentata b’riċerka dettaljata, mill-llum il-quddiem se tibda tifforma parti mill-memorja kollettiva nazzjonali ta’ pajjiżna għall-ġenerazzjonijiet li jmiss.”

    Infatti l-kartolini maqsuma fi stampi, diżinji, pitturi u ritratti li ħarġu matul is-snin imsemmija jservu bħala vetrina ħelwa ta’ dak kollu li jagħmilna Maltin.

    Kien impossibbli li nara l-kartolini kollha minħabba l-ammont kbir li għandu Abela Medici u għalhekk se jkolli nistenna l-pubblikazzjoni tal-volumi li jmiss. Min jaf jekk hux il-volumi kollha, bħat-tnejn li diġà ħarġu, hux ser ikunu ddedikati lil Snoopy, il-kelb tiegħu li ma telaqx għal mument wieħed lil sidu u li għal siegħat twal akkumpanjah matul dan ix-xogħol tiegħu.

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fis-sensiela KOBOR IL-MALTI (29 Parti) fit-Torċa tal-21 ta’ Diċembru 2014)

    2014.12.21 / no responses / Category: Torca - Features & Articles