Posts Tagged ‘Kottonera’

  • IL-GWERRA MA DIFNITUX…

    Kull meta nara xi filmati dwar Malta fil-gwerra, qalbi tingħasar. Ma niflaħx nara lil dawk l-ajruplani jitilqu l-bombi fuq niesi u fuq pajjiżi. Taqbadni rabja kbira u ma nkunx nista’ nikkontrolla d-dmugħ hekk kif nara n-nies imwerwra jiġru fit-triqat biex jippruvaw isibu l-kenn tax-xelters waqt li djarhom ikunu qed isiru frak. Dawk id-djar li mhux biss min jaf kemm swew sagrifiċċji għas-sidien tagħhom imma li fihom dawn kellhom dak kollu li huma jkunu akkwistaw jew wirtu matul is-snin. Affarijiet b’memorji ta’ nies maħbubin u oġġetti prezzjużi li qatt aktar ma setgħu jinġiebu lura hekk kif saru trab taħt it-terrapien….

    Dawn il-memorji reġgħu tqanqluli dil-ġimgħa hekk kif iltqajt ma’ wieħed mill-fundaturi tal-Għaqda Dilettanti Mudelli ta’ Knejjes, Raphael Micallef u mal-President tagħha, Vincent Galea.

    “Sfortunatament l-akbar dilettanti tal-mudelli tal-knejjes kienu jgħixu fl-inħawi tal-Belt Valletta u l-Kottonera – l-iktar żewġ postijiet li ġew milquta fil-gwerra. Hemmhekk kont issib mudelli li kienu ilhom jintirtu s-snin. Imma meta ġiet il-gwerra, in-nies kellhom jabbandunaw djarhom u bosta kellhom iħallu anki dawn il-mudelli warajhom. Min jaf kemm teżori ntradmu f’dawk is-snin!” bdieli d-diskors Raphael.

    “Fil-fatt ta’ min isemmi illi dan id-delizzju jmur lura prattikament għal żmien il-kavallieri. Meta l-kavallieri ġew jgħixu fost il-Maltin, naturalment dawn ġabu t-tradizzjonijiet u l-kultura tagħhom Vincent Galea mal-mudell tal-villaġġ Maltimagħhom. Kif kulħadd jaf, il-kavallieri kienu nies sinjuri ħafna u kellhom djar mill-ifjen. Ħafna minnhom kellhom użanza li jiddedikaw kamra mid-dar biex tintuża bħala kappella fejn il-qassis seta’ jmur iqaddes xi quddiesa u fejn il-membri tal-familja setgħu jgħidu r-rużarju flimkien. Xi nobbli Maltin li kienu midħla tal-kavallieri tħajjru jagħmlu xi ħaġa simili. Imma minħabba li dawn ma kellhomx l-istess spazju għad-dispożizzjoni tagħhom, minflok kappella huma bdew jagħmlu bħal speċi ta’ gwardarobba li meta tinfetaħ ikun hemm artal fiha li jkun armat b’kollox. Ġeneralment din kienet titpoġġa fis-salott u meta tingħalaq, minn barra kienet tidher bħala biċċa mill-għamara tal-kamra. Dawn kienu jissejħu artali mobbli jew artali portabbli. Infatti xi żmien ilu kienet saret wirja tagħhom ġewwa l-palazz tal-President. Iżda fid-djar tal-kavallieri kien ikun hemm ukoll Maltin oħra – is-servitù, nies ta’ klassi baxxa jew aħjar il-poplu in ġenerali. Dawn ukoll twebblu b’din it-tradizzjoni. Iżda kemm minħabba li ma  kellhomx finanzi u kemm għan-nuqqas ta’ spazju peress li kien ikollhom ħafna tfal, huma bdew jarmaw xkaffa b’xi statwa tal-Madonna fuqha u jżejjnuha bil-gandlieri u l-fjuri. Dik il-parti tad-dar bdiet issir magħrufa bħala r-rokna tad-devozzjoni. Maż-żmien kien hemm min beda jżid artal żgħir u jżejjnu sakemm naqra naqra waslu biex għamlu l-ewwel mudelli ta’ knejjes żgħar. U minn hemm beda kollox,” irrakkuntali Vincent.

    Qatt ma kont bsart illi dan id-delizzju kellu storja daqshekk imbiegħda u fl-istess ħin romantika! Madanakollu l-gwerra tat daqqa ta’ ħarta kbira lil din it-tradizzjoni.

    “Wara l-gwerra dan id-delizzju baqa’ nieżel, kemm għax sadanittant kienu daħlu delizzji oħra u kif ukoll peress li wara l-gwerra, l-Knisja ma baqgħetx daqshekk influwenti fuq in-nies. Fil-fatt maż-żmien din it-tradizzjoni bdiet tintesa imma kien għad hawn min kellu xi mudelli tal-knejjes fid-dar tiegħu u lil xi ħwienet kont bqajt issibilhom xi affarijiet għall-bejgħ konnessi ma’ dawn il-mudelli. Għaldaqstant nistgħu ngħidu illi hekk kif inħolqot din l-Għaqda, dak il-ġamar li kien għoddu ntefa’ reġa ħa n-nar mill-ġdid u l-ispontanjetà tad-delizzju reġa’ ngħata l-ħajja.”

    Raphael kompla jinfurmani dwar it-tnissil ta’ din l-Għaqda…

    “Kien fl-1986 meta jiena, Tony Terribile u Pawlu Piscopo ddeċidejna li nistiednu lill-pubbliku biex nerġgħu nrawwmu dan id-delizzju li ftit ftit kien beda jispiċċa. Konna għamilna appell fil-ġurnali lokali ħalli min kien interessat javviċinana biex niffurmaw Għaqda. U l-Għaqda bdiet, bl-ewwel President tagħha jkun il-magħruf Guido Lanfranco.”

    Eventwalment l-Għaqda rnexxielha takkwista binja żgħira fejn ikunu jistgħu jinġabru l-membri.

    “Dan il-bini jinsab f’37 Triq il-Lvant, il-Belt Valletta proprju  taħt il-kunvent tas-Sorijiet tal-Klawsura ta’ Sant’Ursula. Meta dħalna fil-post sibnih abbandunat u mimli mbarazz. Dħalna għal spiża kbira biex irranġajnih. Iżda issa hemm is-sodisfazzjon illi għandna ċentru tagħna fejn nistgħu nlaqqgħu lill-membri kull tant żmien. Fil-fatt kull meta norganizzaw xi attivitajiet, hawnhekk ikun mimli sa ruħ ommu bil-membri li ormaj imissu mal-400; membri li l-eta’ tagħhom tibda minn tfal ta’ 7 snin u tibqa’ tiela’ sa anzjani.”

    Min jista’ jsir membru ta’ din l-Għaqda?

    “Il-membri tagħna huma tfal, irġiel, nisa u anki numru ta’ emigranti Maltin. Kulħadd hu milqugħ. M’hemmx għalfejn li wieħed ikollu xi mudell jew li jkun beħsiebu jagħmel xi wieħed. Għandna membri li ngħaqdu magħna sempliċiment għax jinteressahom il-folklor u t-tradizzjonijiet reliġjużi u għalhekk jieħdu pjaċir jattendu għad-diskussjonijiet edukattivi li aħna norganizzaw.

    Is-sabiħ hu li għandna ħafna żgħażagħ bħala membri u dawn peress li jkunu f’kuntatt akbar man-nies huma l-individwi ideali biex ikomplu jxerrdu dan id-delizzju.”

    Fhiex jikkonsistu l-attivitajiet tal-Għaqda?

    “Fiċ-ċentru tagħna sikwit inġibu individwi sabiex jitkellmu mal-membri tagħna ħalli jgħaddulhom tagħrif utli u relevanti dwar dan id-delizzju. Biex nagħtik eżempju, dan l-aħħar ġie Guido Lanfranco li beda jispjega dwar id-disinji fil-knejjes u dwar it-titulari tagħhom. Jattendu wkoll diversi nies tas-sengħa sabiex jaqsmu xi ideat dwar kif jista’ jsir ix-xogħol fuq il-mudelli, bħal ngħidu aħna kif jinbena mudell ta’ knisja, kif isir l-indurar, l-irħamar, kif titnaddaf il-fidda, kif tirtokka statwa u ħafna oħrajn. Peress li ċertu mudelli huma oġġetti fissi fid-djar ma jkunx possibbli li wieħed jeħodhom x’imkien biex jaħdem fuqhom ħaddieħor. Fuq kollox, iċ-ċokon tax-xogħol jagħmilha imprattika li tagħtiha lil xi ħadd professjonali. Għaldaqstant ikun siewi ħafna li wieħed jitħarreġ kif jagħmel dan ix-xogħol huwa stess. Xejn xejn jitgħallem ukoll xi ħaġa ġdida.

    Barra minn hekk, kull xahrejn l-Għaqda toħroġ ukoll fuljett żgħir bl-isem ‘Il-knisja tiegħi’. Fih ikun hemm numru ta’ artikli b’tagħrif dwar il-mudelli u l-arti sagra filwaqt li ninkludu wkoll xi avviżi dwar xi  żjarat kulturali li norganizzaw.

    Fl-ewwel ġranet tar-Randan prinċipalment issir il-wirja annwali tagħna fejn il-membri jesebixxu xi oġġetti tagħhom.

    Nixtieq niċċara illi aħna ma nagħtux importanza biss lid-delizzju imma anki lill-ispiritwalità tal-membri tagħna. B’dan il-għan aħna norganizzaw laqgħat flimkien anki fil-knisja speċjalment fiż-żmien tal-Għid u l-Milied sabiex niċċelebraw dawn il-festi bħala familja waħda.”

    Raphael u Vincent bdew idawwruni mal-post u juruni xi xogħolijiet u mudelli li ġew irregalati lill-Għaqda minn xi membri tagħha.

    “Dan il-mudell ġie msawwar mill-ġebla tal-franka minn Manuel Psaila  bejn l-1935 u l-1940 u ġie  mbierek mill-Vigarju tal-Isqof Mario Caruana.  Huwa mudell tal-faċċata tal-Knisja tal-Madonna tal-Raphael Micallef mal-mudell maħdum minn Manuel PsailaKarmnu tal-Gżira, magħrufa wkoll bħala ‘Tal-ġebla’.  Ħaġa oħra li żżid il-valur ta’ dil-knisja hu illi t-tinqix li sar fuq il-parti tal-ġebel, inħadem fuq id-disinn tal-iskultur magħruf Marku Montebello. Ix-xogħol tal-ħjata sar minn Ersilia, waħda minn ulied Manuel li wara mewt missierhom għoġobhom jgħaddulna dan il-mudell biex b’hekk ikun jista’ jitgawda wkoll minn dawk kollha li jiġu hawn. “Ħierġa qalbna miegħu dan il-mudell,” kienu qalulna meta morna biex inġibuh. “Daqs li kieku ħiereġ xi membru anzjan tal-familja.” Fil-fatt kif semmejtlek fil-bidu, dan il-mudell huwa wieħed mis-superstiti tal-gwerra. Irnexxielu jsalva peress li Manuel kien trasportah bl-akbar għożża u attenzjoni mill-Gżira sal-Pietà fejn kien mar  joqgħod waqt il-gwerra. Irridu ngħidu illi din l-opra ma kinetx laħqet tlestiet għal kollox u għalhekk l-Għaqda ħadet ħsieb biex torqomha fosthom billi indurata u rħamata. Kull min jiġi hawnhekk l-ewwel ma jara lilha u kulħadd jintilef warajha.

    Imbagħad għandna wkoll dan il-mudell ta’ raħal maħdum mill-ġablo. Oriġinarjament kien inġieb hawn għall-wirja minn wieħed mill-membri tagħna minn B’Bugia li wara għoġbu jħallih lill-Għaqda. Huwa xogħol rappreżentattiv li juri n-natura ta’ raħal Malti fl-inqas dettall tiegħu fejn wieħed jista’ jara l-knisja bħala ċ-ċentru, z-zuntier, il-każin tal-banda, il-ħwienet, l-isqaq u t-triqat bl-ismijiet tagħhom. Anki dan il-mudell huwa apprezzat ħafna speċjalment minħabba l-oriġinalità tiegħu.”

    F’ħin minnhom nara lil Vincent ġej bi flixkun kbir tal-ħġieġ f’idu. Ġo fih kien hemm armata statwa ta’ San Ġużepp bil-Bambin f’idu. Ma stajtx nifhem kif iddaħħal hemm ġew ħlief billi nqala’ l-qiegħ tal-flixkun.

    “Le, nassigurak li l-qiegħ huwa intatt. Ġużi Psaila minn Ħaż-Żabbar ħadmu billi b’paċenzja kbira qata’ l-injam fi strixxi rqaq u permezz ta’ pinzetta twila reġa’ nkolla kollox flimkien fil-ġewwieni tal-flixkun.”

    Did-darba Vincent immarkali lejn il-ħajt fejn kien hemm mudell magħluq f’niċċa tal-injam.

    “Dak hu oġġett ieħor imprezzabbli li għandha l-Għaqda. Sidha kien membru anzjan mill-Mosta. Kien wiret dan il-mudell li għandu aktar minn 100 sena minn għand nannuh u finalment d-dixxendenti Mudell ta' niċċa ta' 100 sena maħduma bil-quillingtiegħu ħallewh lilna. Il-mudell ġie maħdum bl-arti tal-quilling li jikkonsisti fit-tkebbib tal-karti tad-deheb.”

    Kien hemm bosta mudelli nteressanti oħra tant li hu mpossibbli ninkludihom kollha. Barra minn hekk Vincent urini diversi albums mimlija bir-ritratti ta’ kwantità ta’ xogħlijiet. L-aktar wieħed li laqgħatni kien mudell ta’ xena ta’ dari meta l-qassis kien imur iqarben permezz ta’ għodda partikolari lil dawk morda bil-pesta. Tqanqlitli l-kurżita’ dwar x’ifissru dawn il-mudelli għal dawn id-dilettanti?

    “Fi tfuliti dawn il-mudelli kienu parti mill-kultura prinċipali b’folklor Malti reliġjuż. Tista’ tgħid li kont issib minn dawn il-mudelli kważi f’kull dar. Tant hu hekk illi anki fil-ħanut li kellu missieri l-Belt kien hemm rokna b’mudell ta’ knisja żgħira ddedikata lil Madonna tad-Duluri u jien kont nieħu ħsieb l-armar tagħha.

    Illum ngħodd it-80 sena imma niftakar ċar mudell ieħor li kellu tifel ġirien tiegħi. Kien mudell ta’ knisja maħdum bl-arkett iddedikat lill-Kunċizzjoni. Fil-festa tagħha kien jarma l-Mudell tat-tqarbin lin-nies morda bil-pestaknisja u jagħmel festin fid-dar tiegħu fejn kien jistieden lill-ġirien u lit-tfal tagħhom. Jiena kont inħobb noqgħod nimita lill-qassisin u allura kont nagħmlilhom il-liturġija u t-tridu u noqgħod inqaddes u nippriedka. Wara konna nagħmlu purċissjoni mal-kurituri tad-dar kbira tagħhom u nispiċċaw bl-antifona u bil-benedizzjoni.

    Ir-reliġjon kien parti essenzjali minn ħajjitna tant illi niftakar ukoll illi konna nixtru ċ-ċikwejra (li kienet ċikkulata mfarrka biex inħalltuha mal-kafè) u magħha, magħluqa f’envelop, konna nsibu santa. Kienet l-hena tagħna nġemmgħu s-santi u npartuhom.

    Għall-grazzja t’Alla dal-passatemp tal-mudelli tal-knejjes issa reġa’ daħal fid-djar tagħna. Għad-dilettanti, l-mudell tagħhom ikollu importanza kbira tant li wħud jarmawh kuljum skont il-kulur tal-liturġija tal-ġurnata. F’pajjiżna hawn bosta li għandhom id-delizzju li jgħinu fil-knejjes kemm fuq barra, bħal fil-festi u kemm fuq ġewwa. Għalhekk permezz ta’ dawn il-mudelli huma jkunu jistgħu joħolqu dak l-ambjent tal-knisja li tant jgħożżu u saħansitra jkunu jistgħu jibnuh u jirranġawh f’darhom u skont il-gosti tagħhom.”

    L-interess kbir li għandu Raphael f’dal-qasam wassalni biex nistaqsih jekk qattx għaddietlu minn rasu li jsir qassis?

    “Għalkemm minn dejjem kelli ġibda lejn il-ħidma pastorali u meta kont tifel kont abbati, qatt ma tħajjart nidħol is-seminarju. Għadni s’issa bniedem reliġjuż ħafna imma maż-żmien bnejt familja ma’ marti Helen. Żewwiġna ħija li kien saċerdot u llum għandna ħamest itfal u ilna miżżewġin aktar minn 50 sena.”

    Biex tibni dawn il-mudelli jrid ikollok xi sengħa partikolari?

    “Bosta mill-membri qatt ma kellhom esperjenza qabel fuq dan id-delizzju imma b’dana kollu ġew hawn, ħadu dik l-edukazzjoni dwar dan ix-xogħol u llum il-ġurnata tiskanta kemm huma attivi anki bil-mudelli li għandhom fid-dar. Nista’ nsemmilek żewġ membri simili: Anthony Pule’ u Simon Mercieca li għandhom mudelli meravilja fid-djar tagħhom. Imbagħad ma nistax ma nsemmix lil membru ieħor tagħna Hector Bruno li bħalissa qiegħed jibni mudell mill-isbaħ ta’ knisja maħdum bl-injam ġewwa maħżen kbir li l-quddiem jixtieq jikkonvertih f’mużew. Fil-fatt l-għan tal-Għaqda hu illi jkompli jinkoraġġixxi lil dak li jkun biex jidħol fl-ispirtu tad-delizzju.”

    Kemm huwa importanti li dan id-delizzju jibqa’ ħaj?

    “Naturalment kull ħaġa li tkun marbuta mal-istorja tal-pajjiż hija importanti għax tiġi tagħmel parti mit-tradizzjoni tiegħu u allura huwa neċessarju li tibqa’ ħajja u tibqa’ għaddejja għax jekk titlef tradizzjoni jkun diffiċli ferm biex tirkupraha.

    Barra minn hekk dan id-delizzju partikolari huwa marbut mar-reliġjon u allura jqarrbek aktar lejn Alla u lejn il-Knisja. San Ġorġ Preca kien jgħid “dak li hu tajjeb u jressqek lejn Alla għandek tinkoraġġih”. Mill-esperjenza personali tiegħi,” kompla jfehemni Vincent, “anki nies li forsi kienu xi daqsxejn imbegħdin mill-Knisja, meta bdew jaħdmu f’dan id-delizzju, reġgħu bdew jersqu lejn il-Knisja u lejn ir-reliġjon. Għax jekk inti ngħidu aħna, tkun qed tarma l-artal, bla ma trid ser tinteressa ruħek fil-liturġija tal-Knisja u fil-qaddisin u allura ser issir aktar midħla tar-reliġjon.

    Barra minn hekk bħala Għaqda dan id-delizzju aħna nixtiquh jibqa’ jeżisti għax joffri żvog u għandu wkoll tema soċjali peress li jlaqqgħak man-nies, iħajjrek tiddiskuti u tkabbar il-kultura tiegħek u jgħallmek toħloq xi ħaġa b’idejk. Fl-istess ħin dan ix-xogħol jiftaħ bieb għal diversi snajja’ bħall-arġentiera li jispeċjalizzaw fir-raġġieri żgħar u oġġetti oħra ċkejkna tal-fidda, dawk li jaħdmu l-arkett, oħrajn li jagħmlu l-istatwi bit-tafal jew bil-kartapesta u dawk li kapaċi jaħdmu skultura żgħira adatatta biex teħel mal-bradelli u mal-affarjiet tal-mudelli tal-knisja.”

    Kemm hija popolari l-wirja annwali tal-Għaqda u x’ser naraw dis-sena?

    “Nistgħu ngħidu illi issa dil-wirja daħlet fil-kalendarju tal-wirjiet lokali. Jiġu bosta dilettanti imma mhux biss. Fil-fatt l-għan tal-wirja, apparti li tesponi x-xogħlijiet tal-membri tagħha, titwaqqaf biex tiġbed membri oħra prospettivi. Mhux darba u tnejn illi jiġu diversi tfal tal-iskola mal-għalliema tagħhom minħabba l-proġetti kulturali li jiġu mitluba jagħmlu u wara naraw lill-istess tfal ġejjin mal-ġenituri tagħhom biex jidħlu bħala membri magħna.

    Fil-wirja ta’ dis-sena ser ikollna attrazzjoni speċjali li tikkonsisti f’diversi statwi oriġinali tal-Passjoni maħduma fuq dawk tal-purċissjonijiet li jsiru ġewwa Spanja. Dawn huma kollha maħdumin bl-idejn u Statwi bi stil Spanjolmlibbsin bi drapp mill-aktar fin skont it-tradizzjoni Spanjola. Barra minn hekk ser ikun hemm ukoll xogħol b’diversi materjali fosthom bis-sulfarini, mudelli ta’ knejjes u kollezzjonijiet ta’ affarijiet reliġjużi tradizzjonali bħall-kwadri tal-ex-voto u santi.

    Il-ħidma tal-Għaqda mhux biss din il-wirja imma b’sodisfazzjon nistgħu ngħidu illi l-frott tagħha huma n-numru kbir ta’ wirjiet personali li jkun hemm fid-djar. Jekk tqis li meta bdejna l-Għaqda kull ma kien hawn kienu biss tlett wirjiet personali tal-istatwi tal-Ġimgħa l-Kbira fil-Belt u tara x’hawn illum ma’ Malta u Għawdex kollha, tifhem il-benefiċċju li qed iħalli x-xogħol tagħna.

    Nixtiequ nappellaw lill-pubbliku in ġenerali biex jiġi jagħti titwila lejn dak li kien kapaċi jagħmel il-poplu Malti matul iż-żminijiet u anki illum fis-snin riċenti. U għaliex le? Forsi minn dis-sena, xi wħud minnhom jitħajjru jissieħbu magħna sabiex huma wkoll jiffurmaw parti minn dan il-patrimonju Malti.”

    Din il-wirja qed tittella’ fis-Sala ta’ San Franġisk fi Triq Melita, l-Belt Valletta mis-Sibt 20 ta’ Frar 2010 sas-Sibt 6 ta’ Marzu 2010. Ħinijiet tal-ftuħ mid-9:30am – 12:30pm u mill-4:30pm sas-7:30pm. Id-dħul huwa b’xejn u wieħed jista’ wkoll jinkiteb bħala membru.

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tal-21 ta’ Frar 2010)

    2010.02.21 / no responses / Category: Torca - Perspettivi

  • TAGĦLIM GĦAT-TFAL TAL-KOTTONERA

    INTERVISTA: DENISE CHETCUTI -   Uliedha: Kayleigh u Kayden jattendu fiċ-Ċentru Tbexbix

    Kif sirt taf b’Ċentru Tbexbix?

    Sirt naf bih mingħand in-nies. Niftakar kont smajthom jitkellmu li hemm post fejn it-tfal setgħu jitgħallmu l-Ingliż. Tħajjart mill-ewwel għax dak iż-żmien, binti Kayleigh, kienet daqsejn batuta f’din il-lingwa.

    X’kienet l-impressjoni tiegħek taċ-Ċentru hekk kif bdejt tuża s-servizzi tiegħu?

    Kayleigh, Denise u Kayden ChetcutiGħall-ewwel ikolli nammetti illi t-tifla sabitha naqra bi tqila peress li fiċ-Ċentru jitkellmu bl-Ingliz minħabba li bosta min-nies li kienu jaħdmu hemm kienu barranin. Iżda ma ħallejtiex taqta’ qalbha u ftit ftit drat tagħmel sforz biex tkellimhom b’Ingliż tajjeb. Swielha ħafna ta’ ġid għax illum nista’ ngħid li għamlet progress tajjeb fil-lingwa Ingliża. Ftit wara, saħansitra bdejt nibgħat liż-żgħir Kayden ta’ 4 snin. Anki hu diġà qed jitgħallem jikkomunika magħhom bl-Ingliż!

    X’jitgħallmu t-tfal f’Ċentru Tbexbix?

    Ħafna affarijiet! Fiċ-Ċentru Tbexbix l-aktar li jagħfsu hu fuq it-tagħlim tal-lingwa Ingliża imma apparti minn dan it-tfal jitgħallmu d-drama, l-arti, il-kompjuter, il-yoga, il-qari, il-kant, it-tisjir, jagħmlu l-krafts u jipprattikaw l-atletika (fil-grawnd tal-Marsa). Xi drabi jorganizzawlhom ukoll ħarġiet edukattivi bħal per eżempju, meta żaru t-tempji megalitiċi jew l-esebizzjoni tal-istatwi tat-terrakotta tas-suldati Ċiniżi li kienu l-Belt. Fis-Sajf ħaduhom ukoll Kemmuna jgħumu u dan l-aħħar marru weekend f’dar apposta tal-YTC viċin in-Buskett.

    Kemm il-darba fil-ġimgħa jattendu ċ-Ċentru?

    Il-kbira tattendi erba’ darbiet fil-ġimgħa mit-3:30pm sal-5:00pm għax tipprattika wkoll l-atletika. Iż-żgħir imur tlett darbiet fil-ġimgħa. Fis-Sajf il-ħinijiet jinbidlu u ċ-Ċentru jiftaħ mid-9:00am sa n-12:00pm.

    U dan is-servizz jingħatalkom b’xejn?

    Iva. Dawk li jħaddmu ċ-Ċentru qatt ma talbuni flus. Jiena nagħti donazzjoni minn jeddi. Imma naċċertak li nieħu lura ħafna aktar. Il-kunfidenza li issa sar għandhom fihom it-tfal hija inkredibbli. U l-mod kif uliedi jħarsu lejn it-tagħlim, inbidel għal kollox. Ikunu qed jistennew bil-ħerqa biex isir il-ħin ħa jfittxu jmorru ċ-Ċentru. Il-materjal li jużaw, it-taħriġ li jieħdu, il-kotba… kollox b’xejn jingħata għax iċ-Ċentru jaħdem permezz tal-volontarji. Saħansitra lit-tfal jippreparawlhom packed lunch meta joħorġuhom.

    Issib diffikultà biex it-tfal ilaħħqu jlestu x-xogħol tal-iskola?

    Lanqas xejn. Anzi! Il-progress fl-Ingliż għen lil binti tavvanza aktar il-quddiem. Saret taf taqra, titkellem u tifhem ħafna aħjar. U l-Ingliż ikopri diversi suġġetti għax ħafna mill-kotba huma bl-Ingliż (anki ta’ suġġetti oħra). Fuq kollox fiċ-Ċentru ma jagħtuhomx xogħol biex jagħmluh id-dar.

    Qatt ħajjart lil xi ħadd biex jattendi ċ-Ċentru?

    Iva. Hekk kif jiena sirt naf min-nies oħra, jiena wkoll nitkellem dwar il-vantaġġi taċ-Ċentru u mhux l-ewwel darba li tħajru jattendu nies oħra permezz tiegħi.

    Għedtli li bgħatt lit-tifla tiegħek ta’ 8 snin weekend il-Buskett. X’kienet l-esperjenza tagħha u ma ddejjaqtx tibgħata weekend weħidha f’età daqshekk żgħira?

    Għalkemm għadha żgħira aċċettajt li tmur il-weekend fil-Buskett għax lil taċ-Ċentru Tbexbix nafdahom b’għajnejja magħluqa. Rasi mistrieħa minnhom għax huma nies veru dedikati mat-tfal. Waqt il-weekend it-tfal kellhom jieħdu ħsieb tagħhom infushom: jinħaslu, jilbsu, jagħmlu xaharhom, is-sodda, jaħslu l-platti tagħhom … kollox weħidhom. Fil-għaxija kienu anki joffru id-divertiment lil xulxin billi jippreżentaw xi żifna jew reċta li huma stess ikunu ħolqu matul il-ġurnata. Esperjenza hekk timmaturahom ħafna lit-tfal apparti li hi xi ħaġa ġdida għalihom u jieħdu pjaċir ħafna.

    X’taħseb fuq il-kunċetti taċ-Ċentru Tbexbix bħall-ikel veġetarjan u l-yoga?

    Fiċ-Ċentru jistgħu jieklu biss ikel veġetarjan. Anki meta marru l-Buskett, jien xejn ma tajtha magħha. Kollox huma ippreparaw. Imma ara taħseb li baqgħet bil-ġuħ taf? Tgħallmet kemm hemm ikel differenti fejn il-laħam ma jintużax; bħall-ħobż, l-għaġin, iċ-ċereali, l-insalati, il-frott. Wara kollox huwa ikel sustanzjuż u bnin. Għaliex le? Rigward il-kunċett tal-yoga jiena naqbel miegħu. Nixtieq niċċara li l-yoga li jitgħallmu hija speċifikament mfassla għat-tfal. Tgħallimhom iserrħu l-menti u jsiru aktar flessibbli fiżikament. L-għan taċ-Ċentru mhiex biss l–edukazzjoni skolastika imma l-istat totali tal-bniedem li jitgħallem jgħix aħjar sa minn ċkunitu.

    ——————————————————————————————————————————————-

    INTERVISTA:

    DIDI RASAMAYII – Direttriċi tal-Proġett: Ċentru Tbexbix

    KATHERINE AZZOPARDI – Ko-ordinatriċi tal-Programmi: Ċentru Tbexbix

    Kif oriġinat l-idea ta’ dan il-post?

    Katherine Azzopardi u Didi RasamayiiAħna nagħmlu parti mill-organizzazzjoni internazzjonali Ananda Marga (Women’s Welfare Department). L-għan ta’ din l-organizzazjoni huwa it-titjib fis-soċjetà permezz ta’ servizzi li jingħataw lin-nisa u lit-tfal sabiex dawn jissaħħu kemm b’mod individwali kif ukoll fil-kommunità in ġenerali. Din l-organizzazzjoni taħdem bil-filosofija neo-umanistika li tgħallem l-imħabba kemm għall-persuni, kif ukoll għal dak kollu li hawn madwarna bħall-annimali, il-pjanti u l-oġġetti inanimati. Xtaqna niftħu post fejn inkunu nistgħu nagħtu edukazzjoni b’xejn lit-tfal u lin-nisa. Domna ħafna infittxu sakemm fl-aħħar sibna proprjetà li ma kinetx tiswa ħafna. Kienet fil-Kottonera: dar antika, ser taqa’ biċċiet u kienet mimlija b’kull xorta ta’ imbarazz. Permezz ta’ xi volontarji, l-għajnuna tal-ġirien u xogħol ieħor professjonali, ftit ftit il-post ħa r-ruħ u nbidel f’dan iċ-Ċentru sabiħ li qed tara illum. Ħadna sebgħa snin biex lestejna kollox!

    Kif jopera Ċentru Tbexbix?

    Dan iċ-Ċentru jopera permezz tad-donazzjonijiet li nirċievu. Għall-ewwel kienet ftit diffiċli sakemm in-nies saru jafu bina u bdew jafdawna. Però matul dawk is-sebgħa snin li domna biex irranġajna hawn, ħafna nies saru jafuna, drawna, apprezzaw il-ħidma tagħna u sal-lum għadhom jagħtuna d-donazzjonijiet tagħhom. Is-servizz li nagħtu huwa permezz tal-volontarji. Bħalissa għandna tlett volontarji barranin li ġew sponsorjati mill-European Youth in Action Program u disgħa Maltin, li tnejn minnhom huma studenti Universitarji. L-oħrajn huma kollha professjonisti fil-qasam tal-edukazzjoni.

    Kif bdejtu tiġbru t-tfal fiċ-Ċentru?

    Sakemm konna qed nirranġaw dan il-post, konna nispjegaw lil dawk li jistaqsuna, li meta ċ-Ċentru jitlesta, fih kien ser jingħata tagħlim b’xejn lit-tfal tal-inħawi. It-tfal weħidhom ġew hekk kif lestejna. Imbagħad wieħed jgħid lill-ieħor u illum għandna mal-51 tifel u tifla li l-età tagħhom tvarja bejn l-4 u t-13-il sena. Tant kellna talba kbira li għandna ċertu tfal li qed jistennew sakemm ikun hemm post biex anki huma jattendu ċ-Ċentru.

    Għandkom biżżejjed voluntiera?

    Bħalissa iva. Imma għad għandna bżonn volontarji bi kwalitajiet speċifiċi bħal fil-mużika, l-arti, id-drama, it-tagħlim tal-kompjuter u handyman! Permezz ta’ dawn inkunu nistgħu noħolqu ħafna aktar proġetti. L-importanti li min jiġi jkun dedikat għax-xogħol u mhux jiġi għal ftit imbagħad ma narawhx aktar.

    Għaliex toffru dawn is-servizzi b’xejn?

    Irridu inkunu ċerti illi ħadd mit-tfal ma jitħalla mingħajr l-opportunità li jitgħallem sempliċiment għax m’għandux biex iħallas. It-tagħlim jgħallmek tgħix aħjar. Kulħadd għandu d-dritt għat-tagħlim.

    Innutajt li dan iċ-Ċentru huwa ħafna għal qalb it-tfal. X’inhu s-sigriet tagħkom?

    Prinċiparjament għax it-tfal hawnhekk iħossuhom maħbubin u apprezzati. Huwa wkoll il-metodu partikolari li ngħallmu bih li jiġbed lit-tfal. Nippruvaw nagħmlu kollox bl-aktar mod interessanti, ħafna drabi f’forma ta’ logħba. Għaldaqstant it-tfal jitgħallmu b’mod naturali mingħajr kull tip ta’ sfurzar min-naħa tagħna. Jitgħallmu l-Ingliż per eżempju għax jitħaddtuh hawnhekk. Ġurnata wara l-oħra, l-Ingliż isir parti minn ħajjithom u dan jiswielhom ħafna fl-edukazzjoni skolastika tagħhom ukoll. Madanakollu nixtiequ niċċaraw li l-għan tagħna mhux li noħolqu xi ġenji akkademiċi mingħajr qalb; aħna nimmiraw li ntejjbu l-individwu kollu kemm hu.

    Għaliex tagħtu t-tagħlim tal-yoga u tippromwovu l-veġetarjaniżmu?

    Permezz tal-yoga, wieħed jitgħallem kif jivviżwalizza u jsir aktar b’saħħtu internament. Ngħallmu tipi differenti ta’ yoga lit-tfal u lill-kbar. Il-veġeterjaniżmu nissuġġeruh minħabba raġunijiet ta’ saħħa, għax ma naqblux li l-annimali għandhom jitrabbew u jinqatlu għall-ikel u sabiex ngħinu l-ekoloġija tad-dinja.

    Nies mill-Kottonera biss jistgħu jattendu ċ-Ċentru Tbexbix?

    Iva mill-Kottonera biss. It-tfal huma mqassma skond l-età tagħhom imma kollha jattendu fl-istess ħin. Għandna klassijiet sbieħ u spazjużi imma m’hemmx post biżżejjed biex naċċettaw tfal minn postijiet oħra.

    L-adulti jużawh dan il-post?

    Għandna ħafna kommunikazzjoni mal-ġenituri, li jiġu jiddiskutu l-progress ta’ wliedhom regolarment. Kultant norganizzaw xi coffee morning u jkollna xi diskussjoni dwar suġġetti ta’ nteress għan-nisa. Għandna klassi tal-yoga darba fil-ġimgħa fil-għodu. Nixtiequ li aktar nisa jitħajjru jattendu.

    Dan l-aħħar organizzajtu weekend fil-Buskett għat-tfal taċ-Ċentru. X’kien l-għan aħħari?

    It-tfal tgħallmu bosta affarijiet u ħadu pjaċir ħafna. Qtajnihom mill-ambjent li huma imdorrijin fih is-soltu sabiex ikunu jistgħu jesperjenzaw xi jfisser li tgħix b’mod naturali. Ħadnihom qalb in-natura u viċin aktar ta’ xulxin. L-għan finali kien illi jirnexxielna noħolqu atmosfera ta’ familja fost it-tfal kollha, għandhom kemm għandhom żmien. Dan hu l-bidu ta’ soċjetà b’saħħitha.

    X’inhuma l-problemi li tiltaqgħu magħhom fiċ-Ċentru?

    L-edukazzjoni hija sfida minnha nnifisha. Trid tkun aġġornat il-ħin kollu, trid tkun taf x’inhu jiġri fl-iskejjel, trid tibni modi differenti ta’ tagħlim sabiex toħloq il-varjazzjoni, trid tkun kapaċi tagħraf id-diffikultajiet emozzjonali tal-individwi, is-saħħiet u dgħjufijiet ta’ kull wieħed u waħda mit-tfal. L-ikbar problema li nsibu hija fit-tfal ta’ età bejn l-10 u t-13-il sena. Uħud minnhom ikunu demoralizzati u demotivati għall-aħħar, ma jemmnux fihom infushom, jaħsbu li m’huma kapaċi għal xejn, moħħhom biex jikkomparaw ruħhom ma’ ħaddieħor u jħossuhom inferjuri. Hija biċċa xogħol iebsa mhux ħażin biex treġġa’ lura din il-ħsara. Imma bil-perseveranza tagħna u bi ftit sforz min-naħa tat-tfal u l-ġenituri tagħhom, nippruvaw nagħmlu mill-aħjar biex inbiddlu din l-attitudni.

    Kemm huma importanti id-donazzjonijiet għaċ-Ċentru Tbexbix?

    Mingħajr fondi ma tagħmel xejn. Ovvjament aktar ma jkollna finanzi b’saħħithom, aktar inkunu nistgħu noħolqu proġetti differenti għat-tfal. Aħna ma nitolbux donazzjonijiet lill-ġenituri. Min jixtieq, jagħti minn jeddu għax irid u mhux għax iħossu obbligat. Dan ix-xogħol aħna nagħmluh minn qalbna. Nemmnu li min isir jaf bix-xogħol tagħna u jkun jista’ jagħti daqqa t’id, japprezza l-ġid li qegħdin nagħmlu u waħdu jersaq lejna.

    Għal min jixtieq jagħti donazzjoni lil Ċentru Tbexbix hemm dawn il-kontijiet bankarji: HSBC 013-085675-001 jew BOV 400-1705136-1. Għal aktar dettalji tistgħu ukoll iċċemplu fuq 21/27805130 jew tidħlu fil-website www.tbexbix.org

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tat-30 ta’ Novembru 2008)

    2008.11.30 / no responses / Category: Torca - Perspettivi