mudell | Fiona Vella

Posts Tagged ‘mudell’

L-attakk fuq l-isperun tal-Isla

Għal dawk kollha li tinteressahom l-Istorja ta’ Malta, din is-sena hija waħda sinifikattiva ħafna, peress li qed jiġi kkommemorat l-450 anniversarju mill-Assedju l-Kbir li seħħ fil-gżejjer tagħna fl-1565. Diversi kotba, lekċers, blogs, u attivitajiet relatati ma’ din it-tema, qegħdin ikomplu jqanqlu l-entużjażmu sabiex wieħed isir jaf aktar dwar din il-battalja qalila, fosthom għaliex seħħet, kif żvolġiet, min ħa sehem, x’kienu l-istrateġiji użati, u kif finalment il-Kavallieri ta’ San Ġwann u l-Maltin ħarġu rebbieħa akkost id-diffikultajiet kollha.

Sabiex jirrakkuntaw dawn il-fatti, nibtu wkoll numru ta’ paġni fuq Facebook u permezz tagħhom, wieħed jista’ jara biċ-ċar li mhumiex il-Maltin biss li qed jinvolvu ruħhom f’din il-kommemorazzjoni, imma anki għadd ta’ individwi minn madwar id-dinja kollha. B’hekk, din il-ġrajja tal-Assedju, qed isservi wkoll biex tiġbed l-attenzjoni tal-barranin lejn il-gżejjer tagħna u possibilment, uħud minnhom jafu jitħajjru jżuruna.

Mudell li juri l-attakk fuq l-isperun tal-Isla

Waħda minn dawn il-paġni tal-Facebook hija ‘The assault on the Spur, Isla, 15th July 1565’ li permezz ta’ bosta ritratti, qed turi u tispjega pass pass, it-tnissil u l-kostruzzjoni ta’ diorama, jew mudell, tal-isperun tal-Isla. Għall-ewwel, segwejt dan il-grupp permezz tar-ritratti li kien qed itella’. Iżda eventwalment, tant sibt ix-xogħol li kien qed jitwettaq intriganti, li deherli li kien jixraq li mmur nagħtih titwila ħalli narah b’għajnejja.

“Huma ħafna dawk li qed juru x-xewqa li jiġu jaraw dan il-mudell,” stqarr Alex Schembri, President ta’ Society for Scale Modellers – IPMS Malta. “Napprezzaw ferm li l-pubbliku qiegħed isegwi x-xogħol tagħna b’tant ħeġġa u qed nagħmlu minn kollox biex sal-15 ta’ Lulju, inkunu nistgħu nvarawh ftit billi nippreżentaw diversi ritratti tiegħu.”

Society for Scale Modellers – IPMS Malta

Society for Scale Modellers ġiet imwaqqfa f’Jannar tal-1981. L-għan prinċipali ta’ dan il-klabb dejjem kien li jgħolli l-livell tal-iscale modelling f’pajjiżna sabiex jikkompara ma’ dak internazzjonali. Infatti l-klabb huwa affiljat mal-International Plastic Modellers Society li għandha rappreżentanti tagħha f’diversi pajjiżi madwar id-dinja.

L-iscale modelling jieħdok sa fejn trid

“Għalkemm dan il-qasam ġeneralment jitqies bħala passatemp, aħna xorta waħda nagħtuh attenzjoni kbira billi naraw li x-xogħol isir bi professjonalità. Imma fir-realtà, l-iscale modelling jieħdok sa fejn trid u infatti fost il-membri, għandna numru minnhom li huma esperti tassew, tant li rebħu diversi kompetizzjonijiet barra minn Malta. Oħrajn saru jipproduċu l-prodotti tagħhom u jbiegħuhom.”

Kull sena, din is-Soċjetà ttella’ esebizzjoni bix-xogħolijiet li jkunu saru mill-membri tagħha u f’dak iż-żmien, ikun hemm numru ta’ nies li jitħajjru jingħaqdu magħha.

“Idealment l-età tal-membri tagħna tibda minn 17 il-sena sabiex wieħed jilħaq jitrawwem f’dan il-qasam. Niltaqgħu darba f’ġimgħa ħalli nuru x-xogħolijiet li qed nagħmlu u flimkien niddiskutu x’jista’ jsir aħjar. Hawnhekk kulħadd ikollu l-preferenzi tiegħu: min jaħdem il-mudelli tal-ajruplani, min il-figuri, min il-karozzi, oħrajn inġenji tal-baħar eċċ. U għalhekk, wieħed jgħin u jgħallem lill-ieħor sabiex il-mudell tiegħu ikun aktar perfett u komplet.”

Proġett li ġabar flimkien lill-membri kollha

Fil-fatt, matul dawn l-aħħar xahrejn, prattikament il-membri kollha qegħdin jagħtu daqqa t’id biex jissawwar dan il-mudell imdaqqas tal-isperun tal-Isla.

L-għażla ta’ din it-tema oriġinat minn Ivan Cocker, wieħed mill-membri.

“Dehrilna li peress li dis-sena qed nikkommemoraw l-450 anniversarju mill-Assedju l-Kbir, kien jixraq li niddedikaw xi biċċa xogħol għalih. Wara li ddiskutejt din l-idea ma’ sħabi u mal-Kuraturi ta’ Heritage Malta, Emmanuel Magro Conti u Liam Gauci, l-għażla tagħna waqgħet fuq l-isperun tal-Isla minħabba li fuq dan il-Post ta’ Don Francisco de Sanoguera kien hemm il-konċentrament tal-attakk u anki peress li dan il-lwog kien l-uniku wieħed waqt dan l-assedju li ġiet attakkat kemm mill-art u kif ukoll mill-baħar,” spjegali Ivan.

Ir-riċerka nvoluta biex isir dan il-mudell

Hekk kif intagħżel il-lwog li kienu se joħolqu l-mudell tiegħu, bdiet riċerka sfieqa ħalli tinkiseb kemm jista’ jkun informazzjoni, l-aktar minħabba li llum ftit li xejn fadal minn dan l-isperun.

“Irreferejna ma’ għadd ta’ kotba, mapep, mużewijiet, u pitturi sabiex inkunu nistgħu noħolqu mudell kemm jista’ jkun viċin għal dak li kien jeżisti tassew f’dak il-perjodu. Ngħidu aħna biex bdejna nibnu l-isperun, imxejna mal-ktieb ta’ Balbi, li kien suldat li ħa sehem f’dan l-assedju. Rajna wkoll pjanti ta’ llum tal-Isla peress li sirna nafu li l-pedament tal-isperun għadu hemm. Fittixna wkoll kotba tal-istorja u tal-fortifikazzjonijiet li jsegwu dak li seħħ wara l-assedju ħalli b’hekk nagħrfu x’kienu dawk ix-xogħolijiet li saru wara, kemm mill-Kavallieri nfushom u kif ukoll mill-Imperu Ingliż.”

Mudell maħdum fuq skala 1:72

Huma użaw ukoll il-pjanti biex jiffurmaw l-iskala tal-mudell 1:72 ħalli b’hekk janalizzaw ukoll sa fejn se jkopri.

“Ma stajnix nagħmlu l-Isla kollha, naturalment. Għalhekk iffukajna fuq l-isperun, u permezz tal-pjanti, ħriġna bl-iskala. Ħdimna b’reqqa kbira imma mbagħad kien hemm mument fejn kellna nagħlqu għajnejna. Dan seħħ per eżempju fil-każ tal-mitħna li fir-realtà kienet tinsab aktar lura minn fejn tidher fil-mudell. Madanakollu, peress li l-imtieħen lagħbu parti importanti f’din il-battalja, anki peress li biswiethom, l-Ordni kellha l-kanuni, ma kienx jagħmel sens li nħalluha barra,” infurmani Oliver Mifsud hekk kif beda jurini kif qed jinħadem dan il-mudell.

Sabiex il-mudell ma jkunx tqil wisq, il-pedamenti tiegħu tfasslu mill-ġablo u mbagħad fuqu beda l-kisi ta’ materjal ieħor ħalli jiġu ffurmati l-art u l-fortifikazzjoni. Imbagħad, biex il-lewn ta’ dawn jiġi jixbaħ lill-ġebla tal-franka Maltija, ġie xkatlat il-ġebel fil-wiċċ, mgħejjun ukoll miż-żebgħa ħalli joqrob aktar lejn ir-realtà.

Kull parti tal-mudell għandha l-istorja tagħha

Dawwruni ftit mal-mudell biex inkun nista’ nifli d-dettalji li fih. Intbaħt li skont minn fejn tħares lejn dan il-mudell, tkun tista’ ssegwi parti mill-ġrajja ta’ dak li seħħ f’dan il-post waqt l-assedju.

“Biex inkunu aktar preċiżi, segwejna wkoll mill-qrib kif saru l-attakki fuq dan l-isperun, ħalli b’hekk nagħrfu aħjar fejn saru l-ħsarat u t-tifrik, fejn tpoġġa ċertu lqugħ għad-difiża, fejn kien hemm il-katina biex iżżomm ix-xwieni tal-għadu milli jidħlu, u fejn il-Gran Mastru Jean de la Valette ordna biex isir l-ostaklu ġol-baħar li kellu jtellef lit-Torok milli jersqu bid-dgħajjes tagħhom,” qalli Ivan.

Minkejja t-tiftix u r-riċerka, xorta jibqgħu numru ta’ mistoqsijiet dwar uħud minn dawn li semmejt peress li issa għadda ħafna żmien u wieħed ikollu joqgħod biss fuq dak li jirnexxielu jsib.

Skoperti fatti kurjużi waqt il-ħidma ta’ dan il-mudell

“L-ostaklu fil-baħar huwa eżempju minnhom,” fissirli Ivan. “Biex fassalnih, qgħadna ħafna fuq id-dettalji ta’ Balbi. Imma aħna u naħdmuh, ma stajniex nifhmu l-għala dan l-ostaklu ma sarx biex ikopri t-tul kollu tal-art imma tħalliet parti mikxufa minn fejn wieħed seta’ jidħol.”

“Intant, meta bqajna niflu dan id-dettall, sibna li fejn inbena l-ostaklu, il-baħar kien aktar baxx, filwaqt li fil-parti l-miftuħa, il-baħar kien fond. Għalhekk, komplejna deħlin nistħarrġu l-istorja u ma domnix ma skoprejna li għall-attakk tal-15 ta’ Lulju 1565 fuq dan l-isperun tal-Isla, il-Kmandanti Ottomani kienu bagħtu suldati li ma jafux jgħumu ħalli b’hekk ma jkunux jistgħu jirtiraw billi jgħumu lura.”

Uħud mill-membri li nġabru ħdejna ammettew illi qabel bdew jaħdmu fuq dan il-mudell, ftit li xejn kienu jafu dwar din il-parti tal-istorja ta’ Malta. Imma issa kien xort’oħra hekk kif bdew jinteressaw ruħhom dejjem aktar u l-għatx għall-informazzjoni kull ma jmur dejjem jikber.

Parti mill-mudell tal-mitħna maħdum minn disinjatur industrijali Amerikan

Biċċa xogħol oħra li qanqlet riċerka kienet il-mitħna.

“Ma stajniex noqogħdu biss fuq l-affreski ta’ D’Aleccio peress li fix-xogħolijiet tiegħu, dawn l-imtieħen ivarjaw. Jidher ċar li f’dan il-każ, l-artist uża l-immaġinazzjoni tiegħu u għalhekk aħna ridna nsibu x-xbieha reali tagħhom,” fissirli Alex.

“Inxtħetna nirriċerkaw dan is-suġġett u sibna li l-imtieħen tar-riħ ma kienux inbidlu wisq matul is-snin. Dorna anki diversi eżempji ta’ mtieħen li jinsabu hawn Malta u kif ukoll f’xi pajjiżi tal-Mediterran, sakemm finalment, ħriġna b’disinn li jqarreb kemm jista’ lejn l-oriġinal.”

Fatt li ta’ min isemmi huwa illi meta dan il-grupp wasal biex jaħdem din il-mitħna, il-parti ta’ fuq, li hija l-aktar diffikultuża, spiċċat saret minn sors li ma kienux qed jistennew.

“Kif taf inti, huma ħafna dawk li qed isegwu x-xogħol tagħna permezz tal-Facebook. Fosthom hemm Pete Hamann, disinjatur industrijali Amerikan, li tant apprezza dan il-proġett, li offra li jagħtina daqqa t’id. Hekk kif ġietna x-xoqqa f’moxtha, issuġġerejna li jaħdmilna l-parti ta’ fuq ta’ din il-mitħna li kienet tinsab fuq l-għolja tal-Isla u fi ftit taż-żmien, hu pprovdina bil-mudell 3D li ħadem apposta għalina.”

Numru kbir ta’ figuri jagħtu l-ħajja lill-mudell

Dettall ieħor li jien apprezzajt ferm kien in-numru kbir ta’ figuri li kienu qed ikomplu jagħtu l-ħajja lil dan il-mudell. Skoprejt li kien hemm madwar 400 figura mqassma bejn Kavallieri u Ottomani.

“Dawk xtrajnihom bħala kits u issa qed niżbugħhom skont il-perjodu,” urini Alex hekk kif tani f’idejja numru minnhom.

Id-dettall li kien fihom kien straordinarju u bla dubju maħdum b’ħila u b’paċenzja kbira.

Mudell li jgħinek tara l-Istorja b’għajnejk

Bħala waħda minn dawk li qed insegwi ġurnata b’ġurnata l-ġrajja tal-Assedju l-Kbir, nistqarr li apprezzajt ferm il-possibilità li nara b’għajnejja dan il-mudell u nifli d-dettalji li fih, hekk kif permezz tiegħu, stajt nifhem aħjar dak li kont qed naqra dwaru.

“Meta jitlesta dan il-mudell, nixtiequ ħafna nagħtuh bħala donazzjoni lil Heritage Malta sabiex b’hekk huwa jkun jista’ jservi bħala għodda edukattiva kemm għall-istudenti u kif ukoll għall-pubbliku li jżuru. Qed nittamaw li forsi dan il-mudell ikun jista’ jiġi nvolut ukoll fl-esebizzjoni internazzjonali li Heritage Malta se tkun qed torganizza fil-Palazz tal-Gran Mastru l-Belt bejn l-4 ta’ Settembru u s-6 ta’ Diċembru 2015.”

Infatti mill-ġimgħa d-dieħla, fil-blog tal-Assedju l-Kbir ta’ Heritage Malta, www.heritagemalta.org/1565, wieħed se jkun jista’ jibda jiskopri uħud mill-oġġetti li se jkunu qed jiġu esebiti f’din l-esebizzjoni, li hi maħsuba li se tkun waħda mill-avvenimenti l-aktar importanti ta’ din is-sena relatati mal-ġrajja tal-Assedju tal-1565.

Aktar tagħrif dwar Society for Scale Modellers – IPMS Malta jista’ jinkiseb minn SSM House, Sulphur Lane, Ħamrun, inkella permezz tas-sit www.ipmsmalta.com u l-email info@ipmsmalta.com, jew permezz tal-Facebook.

(Dan l-artiklu ġie ppubblikat fis-sensiela MINN RITRATT (17 il-Parti) fit-Torċa tat-12 ta’ Lulju 2015)

Share on Facebook

2015.07.12 / no responses / Category: Torca - Features & Articles
IL-GWERRA MA DIFNITUX…

Kull meta nara xi filmati dwar Malta fil-gwerra, qalbi tingħasar. Ma niflaħx nara lil dawk l-ajruplani jitilqu l-bombi fuq niesi u fuq pajjiżi. Taqbadni rabja kbira u ma nkunx nista’ nikkontrolla d-dmugħ hekk kif nara n-nies imwerwra jiġru fit-triqat biex jippruvaw isibu l-kenn tax-xelters waqt li djarhom ikunu qed isiru frak. Dawk id-djar li mhux biss min jaf kemm swew sagrifiċċji għas-sidien tagħhom imma li fihom dawn kellhom dak kollu li huma jkunu akkwistaw jew wirtu matul is-snin. Affarijiet b’memorji ta’ nies maħbubin u oġġetti prezzjużi li qatt aktar ma setgħu jinġiebu lura hekk kif saru trab taħt it-terrapien….

Dawn il-memorji reġgħu tqanqluli dil-ġimgħa hekk kif iltqajt ma’ wieħed mill-fundaturi tal-Għaqda Dilettanti Mudelli ta’ Knejjes, Raphael Micallef u mal-President tagħha, Vincent Galea.

“Sfortunatament l-akbar dilettanti tal-mudelli tal-knejjes kienu jgħixu fl-inħawi tal-Belt Valletta u l-Kottonera – l-iktar żewġ postijiet li ġew milquta fil-gwerra. Hemmhekk kont issib mudelli li kienu ilhom jintirtu s-snin. Imma meta ġiet il-gwerra, in-nies kellhom jabbandunaw djarhom u bosta kellhom iħallu anki dawn il-mudelli warajhom. Min jaf kemm teżori ntradmu f’dawk is-snin!” bdieli d-diskors Raphael.

“Fil-fatt ta’ min isemmi illi dan id-delizzju jmur lura prattikament għal żmien il-kavallieri. Meta l-kavallieri ġew jgħixu fost il-Maltin, naturalment dawn ġabu t-tradizzjonijiet u l-kultura tagħhom magħhom. Kif kulħadd jaf, il-kavallieri kienu nies sinjuri ħafna u kellhom djar mill-ifjen. Ħafna minnhom kellhom użanza li jiddedikaw kamra mid-dar biex tintuża bħala kappella fejn il-qassis seta’ jmur iqaddes xi quddiesa u fejn il-membri tal-familja setgħu jgħidu r-rużarju flimkien. Xi nobbli Maltin li kienu midħla tal-kavallieri tħajjru jagħmlu xi ħaġa simili. Imma minħabba li dawn ma kellhomx l-istess spazju għad-dispożizzjoni tagħhom, minflok kappella huma bdew jagħmlu bħal speċi ta’ gwardarobba li meta tinfetaħ ikun hemm artal fiha li jkun armat b’kollox. Ġeneralment din kienet titpoġġa fis-salott u meta tingħalaq, minn barra kienet tidher bħala biċċa mill-għamara tal-kamra. Dawn kienu jissejħu artali mobbli jew artali portabbli. Infatti xi żmien ilu kienet saret wirja tagħhom ġewwa l-palazz tal-President. Iżda fid-djar tal-kavallieri kien ikun hemm ukoll Maltin oħra – is-servitù, nies ta’ klassi baxxa jew aħjar il-poplu in ġenerali. Dawn ukoll twebblu b’din it-tradizzjoni. Iżda kemm minħabba li ma kellhomx finanzi u kemm għan-nuqqas ta’ spazju peress li kien ikollhom ħafna tfal, huma bdew jarmaw xkaffa b’xi statwa tal-Madonna fuqha u jżejjnuha bil-gandlieri u l-fjuri. Dik il-parti tad-dar bdiet issir magħrufa bħala r-rokna tad-devozzjoni. Maż-żmien kien hemm min beda jżid artal żgħir u jżejjnu sakemm naqra naqra waslu biex għamlu l-ewwel mudelli ta’ knejjes żgħar. U minn hemm beda kollox,” irrakkuntali Vincent.

Qatt ma kont bsart illi dan id-delizzju kellu storja daqshekk imbiegħda u fl-istess ħin romantika! Madanakollu l-gwerra tat daqqa ta’ ħarta kbira lil din it-tradizzjoni.

“Wara l-gwerra dan id-delizzju baqa’ nieżel, kemm għax sadanittant kienu daħlu delizzji oħra u kif ukoll peress li wara l-gwerra, l-Knisja ma baqgħetx daqshekk influwenti fuq in-nies. Fil-fatt maż-żmien din it-tradizzjoni bdiet tintesa imma kien għad hawn min kellu xi mudelli tal-knejjes fid-dar tiegħu u lil xi ħwienet kont bqajt issibilhom xi affarijiet għall-bejgħ konnessi ma’ dawn il-mudelli. Għaldaqstant nistgħu ngħidu illi hekk kif inħolqot din l-Għaqda, dak il-ġamar li kien għoddu ntefa’ reġa ħa n-nar mill-ġdid u l-ispontanjetà tad-delizzju reġa’ ngħata l-ħajja.”

Raphael kompla jinfurmani dwar it-tnissil ta’ din l-Għaqda…

“Kien fl-1986 meta jiena, Tony Terribile u Pawlu Piscopo ddeċidejna li nistiednu lill-pubbliku biex nerġgħu nrawwmu dan id-delizzju li ftit ftit kien beda jispiċċa. Konna għamilna appell fil-ġurnali lokali ħalli min kien interessat javviċinana biex niffurmaw Għaqda. U l-Għaqda bdiet, bl-ewwel President tagħha jkun il-magħruf Guido Lanfranco.”

Eventwalment l-Għaqda rnexxielha takkwista binja żgħira fejn ikunu jistgħu jinġabru l-membri.

“Dan il-bini jinsab f’37 Triq il-Lvant, il-Belt Valletta proprju taħt il-kunvent tas-Sorijiet tal-Klawsura ta’ Sant’Ursula. Meta dħalna fil-post sibnih abbandunat u mimli mbarazz. Dħalna għal spiża kbira biex irranġajnih. Iżda issa hemm is-sodisfazzjon illi għandna ċentru tagħna fejn nistgħu nlaqqgħu lill-membri kull tant żmien. Fil-fatt kull meta norganizzaw xi attivitajiet, hawnhekk ikun mimli sa ruħ ommu bil-membri li ormaj imissu mal-400; membri li l-eta’ tagħhom tibda minn tfal ta’ 7 snin u tibqa’ tiela’ sa anzjani.”

Min jista’ jsir membru ta’ din l-Għaqda?

“Il-membri tagħna huma tfal, irġiel, nisa u anki numru ta’ emigranti Maltin. Kulħadd hu milqugħ. M’hemmx għalfejn li wieħed ikollu xi mudell jew li jkun beħsiebu jagħmel xi wieħed. Għandna membri li ngħaqdu magħna sempliċiment għax jinteressahom il-folklor u t-tradizzjonijiet reliġjużi u għalhekk jieħdu pjaċir jattendu għad-diskussjonijiet edukattivi li aħna norganizzaw.

Is-sabiħ hu li għandna ħafna żgħażagħ bħala membri u dawn peress li jkunu f’kuntatt akbar man-nies huma l-individwi ideali biex ikomplu jxerrdu dan id-delizzju.”

Fhiex jikkonsistu l-attivitajiet tal-Għaqda?

“Fiċ-ċentru tagħna sikwit inġibu individwi sabiex jitkellmu mal-membri tagħna ħalli jgħaddulhom tagħrif utli u relevanti dwar dan id-delizzju. Biex nagħtik eżempju, dan l-aħħar ġie Guido Lanfranco li beda jispjega dwar id-disinji fil-knejjes u dwar it-titulari tagħhom. Jattendu wkoll diversi nies tas-sengħa sabiex jaqsmu xi ideat dwar kif jista’ jsir ix-xogħol fuq il-mudelli, bħal ngħidu aħna kif jinbena mudell ta’ knisja, kif isir l-indurar, l-irħamar, kif titnaddaf il-fidda, kif tirtokka statwa u ħafna oħrajn. Peress li ċertu mudelli huma oġġetti fissi fid-djar ma jkunx possibbli li wieħed jeħodhom x’imkien biex jaħdem fuqhom ħaddieħor. Fuq kollox, iċ-ċokon tax-xogħol jagħmilha imprattika li tagħtiha lil xi ħadd professjonali. Għaldaqstant ikun siewi ħafna li wieħed jitħarreġ kif jagħmel dan ix-xogħol huwa stess. Xejn xejn jitgħallem ukoll xi ħaġa ġdida.

Barra minn hekk, kull xahrejn l-Għaqda toħroġ ukoll fuljett żgħir bl-isem ‘Il-knisja tiegħi’. Fih ikun hemm numru ta’ artikli b’tagħrif dwar il-mudelli u l-arti sagra filwaqt li ninkludu wkoll xi avviżi dwar xi żjarat kulturali li norganizzaw.

Fl-ewwel ġranet tar-Randan prinċipalment issir il-wirja annwali tagħna fejn il-membri jesebixxu xi oġġetti tagħhom.

Nixtieq niċċara illi aħna ma nagħtux importanza biss lid-delizzju imma anki lill-ispiritwalità tal-membri tagħna. B’dan il-għan aħna norganizzaw laqgħat flimkien anki fil-knisja speċjalment fiż-żmien tal-Għid u l-Milied sabiex niċċelebraw dawn il-festi bħala familja waħda.”

Raphael u Vincent bdew idawwruni mal-post u juruni xi xogħolijiet u mudelli li ġew irregalati lill-Għaqda minn xi membri tagħha.

“Dan il-mudell ġie msawwar mill-ġebla tal-franka minn Manuel Psaila bejn l-1935 u l-1940 u ġie mbierek mill-Vigarju tal-Isqof Mario Caruana. Huwa mudell tal-faċċata tal-Knisja tal-Madonna tal-Karmnu tal-Gżira, magħrufa wkoll bħala ‘Tal-ġebla’. Ħaġa oħra li żżid il-valur ta’ dil-knisja hu illi t-tinqix li sar fuq il-parti tal-ġebel, inħadem fuq id-disinn tal-iskultur magħruf Marku Montebello. Ix-xogħol tal-ħjata sar minn Ersilia, waħda minn ulied Manuel li wara mewt missierhom għoġobhom jgħaddulna dan il-mudell biex b’hekk ikun jista’ jitgawda wkoll minn dawk kollha li jiġu hawn. “Ħierġa qalbna miegħu dan il-mudell,” kienu qalulna meta morna biex inġibuh. “Daqs li kieku ħiereġ xi membru anzjan tal-familja.” Fil-fatt kif semmejtlek fil-bidu, dan il-mudell huwa wieħed mis-superstiti tal-gwerra. Irnexxielu jsalva peress li Manuel kien trasportah bl-akbar għożża u attenzjoni mill-Gżira sal-Pietà fejn kien mar joqgħod waqt il-gwerra. Irridu ngħidu illi din l-opra ma kinetx laħqet tlestiet għal kollox u għalhekk l-Għaqda ħadet ħsieb biex torqomha fosthom billi indurata u rħamata. Kull min jiġi hawnhekk l-ewwel ma jara lilha u kulħadd jintilef warajha.

Imbagħad għandna wkoll dan il-mudell ta’ raħal maħdum mill-ġablo. Oriġinarjament kien inġieb hawn għall-wirja minn wieħed mill-membri tagħna minn B’Bugia li wara għoġbu jħallih lill-Għaqda. Huwa xogħol rappreżentattiv li juri n-natura ta’ raħal Malti fl-inqas dettall tiegħu fejn wieħed jista’ jara l-knisja bħala ċ-ċentru, z-zuntier, il-każin tal-banda, il-ħwienet, l-isqaq u t-triqat bl-ismijiet tagħhom. Anki dan il-mudell huwa apprezzat ħafna speċjalment minħabba l-oriġinalità tiegħu.”

F’ħin minnhom nara lil Vincent ġej bi flixkun kbir tal-ħġieġ f’idu. Ġo fih kien hemm armata statwa ta’ San Ġużepp bil-Bambin f’idu. Ma stajtx nifhem kif iddaħħal hemm ġew ħlief billi nqala’ l-qiegħ tal-flixkun.

“Le, nassigurak li l-qiegħ huwa intatt. Ġużi Psaila minn Ħaż-Żabbar ħadmu billi b’paċenzja kbira qata’ l-injam fi strixxi rqaq u permezz ta’ pinzetta twila reġa’ nkolla kollox flimkien fil-ġewwieni tal-flixkun.”

Did-darba Vincent immarkali lejn il-ħajt fejn kien hemm mudell magħluq f’niċċa tal-injam.

“Dak hu oġġett ieħor imprezzabbli li għandha l-Għaqda. Sidha kien membru anzjan mill-Mosta. Kien wiret dan il-mudell li għandu aktar minn 100 sena minn għand nannuh u finalment d-dixxendenti tiegħu ħallewh lilna. Il-mudell ġie maħdum bl-arti tal-quilling li jikkonsisti fit-tkebbib tal-karti tad-deheb.”

Kien hemm bosta mudelli nteressanti oħra tant li hu mpossibbli ninkludihom kollha. Barra minn hekk Vincent urini diversi albums mimlija bir-ritratti ta’ kwantità ta’ xogħlijiet. L-aktar wieħed li laqgħatni kien mudell ta’ xena ta’ dari meta l-qassis kien imur iqarben permezz ta’ għodda partikolari lil dawk morda bil-pesta. Tqanqlitli l-kurżita’ dwar x’ifissru dawn il-mudelli għal dawn id-dilettanti?

“Fi tfuliti dawn il-mudelli kienu parti mill-kultura prinċipali b’folklor Malti reliġjuż. Tista’ tgħid li kont issib minn dawn il-mudelli kważi f’kull dar. Tant hu hekk illi anki fil-ħanut li kellu missieri l-Belt kien hemm rokna b’mudell ta’ knisja żgħira ddedikata lil Madonna tad-Duluri u jien kont nieħu ħsieb l-armar tagħha.

Illum ngħodd it-80 sena imma niftakar ċar mudell ieħor li kellu tifel ġirien tiegħi. Kien mudell ta’ knisja maħdum bl-arkett iddedikat lill-Kunċizzjoni. Fil-festa tagħha kien jarma l-knisja u jagħmel festin fid-dar tiegħu fejn kien jistieden lill-ġirien u lit-tfal tagħhom. Jiena kont inħobb noqgħod nimita lill-qassisin u allura kont nagħmlilhom il-liturġija u t-tridu u noqgħod inqaddes u nippriedka. Wara konna nagħmlu purċissjoni mal-kurituri tad-dar kbira tagħhom u nispiċċaw bl-antifona u bil-benedizzjoni.

Ir-reliġjon kien parti essenzjali minn ħajjitna tant illi niftakar ukoll illi konna nixtru ċ-ċikwejra (li kienet ċikkulata mfarrka biex inħalltuha mal-kafè) u magħha, magħluqa f’envelop, konna nsibu santa. Kienet l-hena tagħna nġemmgħu s-santi u npartuhom.

Għall-grazzja t’Alla dal-passatemp tal-mudelli tal-knejjes issa reġa’ daħal fid-djar tagħna. Għad-dilettanti, l-mudell tagħhom ikollu importanza kbira tant li wħud jarmawh kuljum skont il-kulur tal-liturġija tal-ġurnata. F’pajjiżna hawn bosta li għandhom id-delizzju li jgħinu fil-knejjes kemm fuq barra, bħal fil-festi u kemm fuq ġewwa. Għalhekk permezz ta’ dawn il-mudelli huma jkunu jistgħu joħolqu dak l-ambjent tal-knisja li tant jgħożżu u saħansitra jkunu jistgħu jibnuh u jirranġawh f’darhom u skont il-gosti tagħhom.”

L-interess kbir li għandu Raphael f’dal-qasam wassalni biex nistaqsih jekk qattx għaddietlu minn rasu li jsir qassis?

“Għalkemm minn dejjem kelli ġibda lejn il-ħidma pastorali u meta kont tifel kont abbati, qatt ma tħajjart nidħol is-seminarju. Għadni s’issa bniedem reliġjuż ħafna imma maż-żmien bnejt familja ma’ marti Helen. Żewwiġna ħija li kien saċerdot u llum għandna ħamest itfal u ilna miżżewġin aktar minn 50 sena.”

Biex tibni dawn il-mudelli jrid ikollok xi sengħa partikolari?

“Bosta mill-membri qatt ma kellhom esperjenza qabel fuq dan id-delizzju imma b’dana kollu ġew hawn, ħadu dik l-edukazzjoni dwar dan ix-xogħol u llum il-ġurnata tiskanta kemm huma attivi anki bil-mudelli li għandhom fid-dar. Nista’ nsemmilek żewġ membri simili: Anthony Pule’ u Simon Mercieca li għandhom mudelli meravilja fid-djar tagħhom. Imbagħad ma nistax ma nsemmix lil membru ieħor tagħna Hector Bruno li bħalissa qiegħed jibni mudell mill-isbaħ ta’ knisja maħdum bl-injam ġewwa maħżen kbir li l-quddiem jixtieq jikkonvertih f’mużew. Fil-fatt l-għan tal-Għaqda hu illi jkompli jinkoraġġixxi lil dak li jkun biex jidħol fl-ispirtu tad-delizzju.”

Kemm huwa importanti li dan id-delizzju jibqa’ ħaj?

“Naturalment kull ħaġa li tkun marbuta mal-istorja tal-pajjiż hija importanti għax tiġi tagħmel parti mit-tradizzjoni tiegħu u allura huwa neċessarju li tibqa’ ħajja u tibqa’ għaddejja għax jekk titlef tradizzjoni jkun diffiċli ferm biex tirkupraha.

Barra minn hekk dan id-delizzju partikolari huwa marbut mar-reliġjon u allura jqarrbek aktar lejn Alla u lejn il-Knisja. San Ġorġ Preca kien jgħid “dak li hu tajjeb u jressqek lejn Alla għandek tinkoraġġih”. Mill-esperjenza personali tiegħi,” kompla jfehemni Vincent, “anki nies li forsi kienu xi daqsxejn imbegħdin mill-Knisja, meta bdew jaħdmu f’dan id-delizzju, reġgħu bdew jersqu lejn il-Knisja u lejn ir-reliġjon. Għax jekk inti ngħidu aħna, tkun qed tarma l-artal, bla ma trid ser tinteressa ruħek fil-liturġija tal-Knisja u fil-qaddisin u allura ser issir aktar midħla tar-reliġjon.

Barra minn hekk bħala Għaqda dan id-delizzju aħna nixtiquh jibqa’ jeżisti għax joffri żvog u għandu wkoll tema soċjali peress li jlaqqgħak man-nies, iħajjrek tiddiskuti u tkabbar il-kultura tiegħek u jgħallmek toħloq xi ħaġa b’idejk. Fl-istess ħin dan ix-xogħol jiftaħ bieb għal diversi snajja’ bħall-arġentiera li jispeċjalizzaw fir-raġġieri żgħar u oġġetti oħra ċkejkna tal-fidda, dawk li jaħdmu l-arkett, oħrajn li jagħmlu l-istatwi bit-tafal jew bil-kartapesta u dawk li kapaċi jaħdmu skultura żgħira adatatta biex teħel mal-bradelli u mal-affarjiet tal-mudelli tal-knisja.”

Kemm hija popolari l-wirja annwali tal-Għaqda u x’ser naraw dis-sena?

“Nistgħu ngħidu illi issa dil-wirja daħlet fil-kalendarju tal-wirjiet lokali. Jiġu bosta dilettanti imma mhux biss. Fil-fatt l-għan tal-wirja, apparti li tesponi x-xogħlijiet tal-membri tagħha, titwaqqaf biex tiġbed membri oħra prospettivi. Mhux darba u tnejn illi jiġu diversi tfal tal-iskola mal-għalliema tagħhom minħabba l-proġetti kulturali li jiġu mitluba jagħmlu u wara naraw lill-istess tfal ġejjin mal-ġenituri tagħhom biex jidħlu bħala membri magħna.

Fil-wirja ta’ dis-sena ser ikollna attrazzjoni speċjali li tikkonsisti f’diversi statwi oriġinali tal-Passjoni maħduma fuq dawk tal-purċissjonijiet li jsiru ġewwa Spanja. Dawn huma kollha maħdumin bl-idejn u mlibbsin bi drapp mill-aktar fin skont it-tradizzjoni Spanjola. Barra minn hekk ser ikun hemm ukoll xogħol b’diversi materjali fosthom bis-sulfarini, mudelli ta’ knejjes u kollezzjonijiet ta’ affarijiet reliġjużi tradizzjonali bħall-kwadri tal-ex-voto u santi.

Il-ħidma tal-Għaqda mhux biss din il-wirja imma b’sodisfazzjon nistgħu ngħidu illi l-frott tagħha huma n-numru kbir ta’ wirjiet personali li jkun hemm fid-djar. Jekk tqis li meta bdejna l-Għaqda kull ma kien hawn kienu biss tlett wirjiet personali tal-istatwi tal-Ġimgħa l-Kbira fil-Belt u tara x’hawn illum ma’ Malta u Għawdex kollha, tifhem il-benefiċċju li qed iħalli x-xogħol tagħna.

Nixtiequ nappellaw lill-pubbliku in ġenerali biex jiġi jagħti titwila lejn dak li kien kapaċi jagħmel il-poplu Malti matul iż-żminijiet u anki illum fis-snin riċenti. U għaliex le? Forsi minn dis-sena, xi wħud minnhom jitħajjru jissieħbu magħna sabiex huma wkoll jiffurmaw parti minn dan il-patrimonju Malti.”

Din il-wirja qed tittella’ fis-Sala ta’ San Franġisk fi Triq Melita, l-Belt Valletta mis-Sibt 20 ta’ Frar 2010 sas-Sibt 6 ta’ Marzu 2010. Ħinijiet tal-ftuħ mid-9:30am – 12:30pm u mill-4:30pm sas-7:30pm. Id-dħul huwa b’xejn u wieħed jista’ wkoll jinkiteb bħala membru.

(Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tal-21 ta’ Frar 2010)

Share on Facebook

2010.02.21 / no responses / Category: Torca - Perspettivi
IL-KOBOR FIL-MINJATURA

Ħarreġ lil moħħok biex jaħseb dwar affarijiet kbar għax inti qatt ma tista’ tasal aktar milli kapaċi taħseb… Benjamin Disraeli (1804-1881)

Jiena persuna li nħobb nissorprendi, forsi għax personalment niddejjaq nagħmel l-istess affarijiet. Ir-ritwali u r-ripetizzjonijiet jifgawni. Wara ftit tal-ġranet nagħmel l-istess ħaġa, nibda nħoss il-bżonn ta’ arja ġdida, il-ħtieġa li niftaħ ġwienħajja u ntir il-bogħod minn dik is-sitwazzjoni.

Ikolli nammetti li mhux minn dejjem kont hekk. Sa ftit snin ilu kont nemmen illi l-konswetudni tal-ħajja toffrilek protezzjoni u sigurtà u sa ċertu punt hekk hu. Iżda ta’ dan trid tħallas prezz għali – dak li ma tieħux riskju u li toħnoq is-sens ta’ avventura ġewwa qalbek. Huwa ħafna aktar faċli tgħix bl-inqas riskju possibbli għax hekk tiżbalja ħafna inqas. Imma mbagħad kapaċi jiġrilek bħal dak illi difen it-talenti tiegħu u b’hekk qatt ma kattarhom. Min jaf il-Bibbja, jaf l-istorja kif tkompli….

Bl-istess għan meta nkun qed nagħżel x’ser nippreżentalkhom kull ġimgħa, nipprova noħloq varjetà. Inkun nixtieqkom tistaqsu ‘Min jaf biex ser toħroġ did-darba?’. Huma bosta dawk li qegħdin taħt il-mira tal-pinna tiegħi. Imma mbagħad hemm min jissorprendini billi jieħu l-inizzjattiva hu stess billi jistedinni mmur nixtarr dak li hu għandu għal qalbu. Tiskanta, f’dawn il-każi kull darba nibqa’ meraviljata bil-kapaċità ta’ ċertu individwi li darba kellhom ħolma u ħadmu biex għamluha realtà!

“Għandi knisja minjatura imma kbira tant li tidħol fiha…” stadni Simon Mercieca biex iqanqalli l-kurżità. Għedt tidħol fiha x’jiġifieri? Forsi ddaħħal naqra rasek u tittawwal ġewwa? Iżda kemm kont il-bogħod! Kif Simon bexxaq il-bieb fuq il-kapolavur tiegħu, kelli nisforza biex ma jaranix b’ħalqi miftuħ!

Quddiemi tfaċċat minjatura ta’ knisja mill-isbaħ. Id-dettallji li fiha jitilfuk, tant li kull darba li tifrex ħarstek fuq xi naħa minnhom, tirrealizza li d-darba ta’ qabel kienet ħarbitlek xi ħaġa.

“Mibnija fuq skala wieħed għal kull sitta,” bdieli d-diskors Simon meta ra li kont bqajt bla kliem. “Hi 25 pied fonda, 15-il pied wiesgħa u għolja 11-il pied.”

Il-preċiżjoni u l-professjonalità tax-xogħol huma ta’ livell tali li għal darba ħassejtni fini daqs ġgant hekk kif dħalt nimxi ġewwa fiha. Daqs li kieku dħalt f’xi xena mir-rakkont ta’ Gulliver u n-nies ċkejknin tal-post daħħluni fil-knisja tagħhom.

“Dil-knisja hija maħduma fuq stil Barokk u għandha forma ta’ salib Latin. Fiha 15-il artal: l-artal maġġur, 8 artali matul iż-żewġ korsiji, 2 fil-kappelluni u wieħed fil-kor, ieħor fil-kappella tas-Sagrament, ieħor fl-oratorju u ieħor fis-sagristija.”

Kull artal kellu xi xogħol artistiku jżejjnu…

“Dawk ix-xogħolijiet huma pitturi ta’ veru maħduma minn artisti professjonali,” kompla jispjegali. “Barra minn hekk bosta minnhom huma kopji ta’ xogħlijiet li jinstabu fil-knejjes tagħna. Ħa nsemmilek x’uħud… hawn kopja tat-titular l-antik tal-Kunċizzjoni ta’ Bormla u dik tas-Sacre Cuor f’Tas-Sliema. Imbagħad hemm tal-Mosta, ta’ Ħaż-Żebbuġ, ta’ Ħal-Luqa u tal-Għargħur. Hemm ukoll xogħol minnhom li kkupjajnih minn ktieb li rajna ta’ pittura barranija u ieħor li ħdimnih oriġinali apposta imma b’idea minn pittura ta’ Giuseppe Calì. L-uniċi xogħlijiet li mhumiex pitturi huma l-kwadri tal-Via Sagra għax dawk huma santi. Interessanti tinnota illi dak il-kurċifiss li hemm fil-kappellun tax-xellug huwa kopja tal-kurċifiss li jinsab fil-Knisja ta’ Ġieżu, l-Belt Valletta u huwa xogħol ta’ Pullu Magro. Fil-kappellun l-ieħor hemm kopja tal-kwadru tal-Madonna tal-Karmnu li hemm fiż-Żejtun. U fil-kappella tas-Sagrament hemm kopja ta’ San Pawl tar-Rabat.”

Hekk kif ħarsti waqgħet fuq is-sedji tal-kor miżbugħin kulur il-kewba, donni bdejt nagħraf ix-xebħ ma’ knisja partikolari u xtaqt inkun naf kellix raġun…

“Ifhem, jekk toqgħod tqis, il-knejjes tagħna għandhom ħafna xebħ bejniethom. L-istil tal-mudell tiegħi huwa liberu u mhux marbut ma’ knisja partikolari. Però tista’ tgħid li niġi mnebbaħ ħafna mill-knejjes tagħna. Ormaj il-festi saru parti minn ħajti, mhux il-marċi taf imma l-knejjes. Nieħu l-kamera miegħi u noqgħod napprezza u noħlom. Meta tolqotni xi ħaġa neħdilha diversi ritratti sabiex b’hekk inkun nista’ nifliha minn kull angolu. Permezz t’hekk ma jkollix għalfejn nerġa’ mmur fuq il-post jekk jinħoloqli xi dubju jew xi diffikultà.”

Flimkien ma’ Simon kien hemm ukoll missieru Salvu li jgħinu ħafna fix-xogħol ta’ dan il-mudell…

“Ħares il-fuq lejn il-koppla,” qalli Salvu. “Dik hija l-koppla tal-Knisja ta’ Bormla. Ħadna magħna fotografu professjonali fuq il-post u mbagħad hu kabbrilna r-ritratt biex joqgħod fil-qies li ridna. Min-naħa l-oħra, għas-saqaf ħadna l-idea mill-Knisja tal-Gudja.”

Kont kurjuża nkun naf kif nibtet din l-idea f’moħħ Simon. Huwa stqarr miegħi li qatt ma kien abbati imma għamel żmien involut ħafna fil-festi. Bqajt ngħawwar għall-istorja oriġinali…

“Proprjament jien minn Ħal-Tarxien. Konna ngħixu ħdejn il-Knisja tal-Lunzjata. In-nannu tiegħi kien dilettant ħafna tal-minjaturi u kellu artal li kien għal qalbu ħafna. Darba, meta kont għadni naqra ta’ tifel, hu tani artal ċkejken. Ftit wara tħajjart nixtri sett pasturi żgħar minn ħanut u xtaqt inkun naf min ħadimhom. Qassis ħabib tiegħi ħaseb li kienu xogħol Nazzareno Gauci miż-Żejtun, magħruf bħala Diżma. Ħadni għandu imma sibt li ma kienx għamilhom. Madanakollu, waqt li kont hemm, rajtu qed jaħdem sett tal-vari tal-Ġimgħa l-Kbira u ntlift warajhom. Ma qgħadtx bi kwieti qabel xtrajthom. Kien fihom sitt pulzieri kollox imma kienu huma ż-żerriegħa li nibbtu dan kollu,” spjegali hekk kif kburi kburi dawwar idejh madwar il-kobor tal-minjatura tal-knisja tiegħu.

“Dak kien l-1988. Sena wara biegħħejt kollox u ordnajt sett ieħor ta’ 12 il-pulzier ukoll mingħand Diżma. Għaddew is-snin u llum għandi sett ta’ 12-il vara li huma maħduma mill-artist u statwarju bravissimu Renzo Gauci. L-aktar li jispikka minnhom bla dubju huwa l-monument li ġie wkoll indurat u mlibbes minn David Mercieca.”

Ma’ kull fejn tmiss, Simon beda jsemmili nies differenti li taw sehemhom biex dan il-mudell jilħaq il-livell professjonali li jinsab fih illum. F’ħin minnhom, it-ton tiegħu nbidel hekk kif urini xogħol partikolari…

“Dak xogħol Noel Cauchi, ħabib tiegħi li ħadem ħafna xogħol hawnhekk. Sfortunatament, il-ġimgħa li għaddiet kelli mmur għall-funeral tiegħu hekk kif miet ħabta u sabta waqt inċident li seħħ waqt li kien fuq xogħlu. Għadni mriegħed sal-lum bl-aħbar. Lanqas nista’ nemmen.”

Emozzjonat għall-aħħar Simon urini l-istatwa tal-Madonna tal-Karmnu, dik ta’ San Ġużepp u tal-Madonna tar-Rużarju – kollha xogħlijiet mill-ifjen ta’ Noel. Il-lopop li magħhom jiddendlu l-linef tal-knisja waqt il-festa ta’ Corpus Domini wkoll huma xogħlijiet minn tiegħu fost ħafna affarijiet oħra.

Qlibna d-diskors u Simon kompla jirrakkuntali kif oriġinarjament din il-minjatura kellha l-forma ta’ U u kienet ferm iżgħar minn dik li hemm illum. Fil-fatt kien jarma l-knisja biss għall-Ġimgħa l-Kbira u waqt dawk il-jiem kien jeħodha għal xi wirjiet.

“Meta xtrajt din id-dar għamilt kamra fuq il-bejt u armajt dal-mudell hemm. Imma mbagħad irraġunajt li kienet ħasra li kont qed nieħu dak ix-xogħol kollu għal 4 ġimgħat fis-sena biss. Iddeċidejt li nżid xi affarijiet oħra fostom il-prospettivi (l-iskultura li hemm madwar il-kwadri tal-artali) u l-artali nfushom. Sa fl-aħħar, fl-2003 ġieni ċans biex nixtri l-garaxx ta’ taħt id-dar u għażilt li nuża parti minnu biex inkabbar dan il-mudell. Issa ilni għal dawn l-aħħar 10 snin inżid fuqu. Dejjem insib xi ħaġa oħra x’nagħmel. Dan l-aħħar żejjint is-saqaf bil-pittura li nħadmet fuq it-tila ġewwa Għawdex mill-pittur Josef Camilleri. Iddekorajt ukoll is-soqfa tan-navi (il-kurituri tal-ġnub tal-knisja) bl-iskultura.”

Fil-fatt f’dawn l-aħħar snin Simon beda jiftaħ din il-knisja għall-pubbliku…

“Il-knisja tkun armata f’diversi festi imma għall-pubbliku niftaħha 3 darbiet fis-sena: fil-Ġimgħa l-Kbira, fil-festa ta’ Corpus Domini u f’daż-żminijiet, meta tkun armata għall-festa tal-Lunzjata peress li ħafna drabi din tiġi qrib ħafna tal-Ġimgħa Mqaddsa.”

Fost l-armar tagħha l-knisja għandha 5 niċeċ li tnejn minnhom ġew skolpiti minn Edmond Sciberras. Fuq in-naħa ta’ barra tal-Knisja, merfugħa f’diversi armarji apposta, Simon għandu t-tiżjin li juża skont il-festa tal-ġurnata.

“Kull festa għandha l-libsa tagħha u għalhekk jinbidel l-armar skont il-festa. Ngħidu aħna l-ħitan, minflok bl-aħmar kif qed tarahom issa, fil-Ġimgħa l-Kbira niksuhom b’damask iswed u b’tużell vjola fuq l-artal maġġur. Nagħmlu wkoll il-bandalori maħduma bl-idejn minn Anna Giordimaina. Għall-Għid il-Kbir imbagħad għandi l-istatwa ta’ Kristu Rxoxt maħduma mill-istatwarju Ġlormu Dingli. Fil-Corpus il-konċentrazzjoni tkun fuq l-artal maġġur fejn ikun hemm ġilandra b’raġġiera kbira tar-ram warajha, xogħol ta’ Twanny Zammit u bl-ewkaristija fiha mdawwra b’sett gandlieri u bil-kontri. Għal din iċ-ċelebrazzjoni partikolari għandi wkoll sett linef maħdumin minn Anthony Azzopardi u diversi anġli li huma xogħol Renzo Gauci.”

Tridu taraw biex temmnu d-dettall ġenwin ta’ din il-biċċa xogħol. Il-kitba tista’ tipprova tiddeskrivi kemm tiflaħ imma tant hemm x’tara li tintilef fuq hiex ser taqbad titkellem. Xogħol Simon huwa għal kollox differenti minn dal-qasam imma permezz ta’ dan id-delizzju huwa tgħallem jaħdem ħafna affarijiet għall-knisja tiegħu…

“Taf x’jigrilek… ikollok l-għira għax-xogħol, kif jgħidu, u minn hemm u minn hawn tagħmlu. Ġieli noħlom b’xi ħaġa ġdida u nipprova nagħmilha. Ħafna drabi jirnexxieli. Meta ma nasalx, nagħtiha lil ħaddieħor u jagħmilieli hu.

L-istruttura ta’ dil-knisja bnejnieha jien u missieri bl-għajnuna ta’ Pawlu u Anton Agius flimkien ma’ Mario Vassallo li ħa ħsieb ix-xogħol tal-fibre. Id-diżinn tagħha huwa ta’ Renzo Gauci -l-artist prinċipali ta’ dil-knisja. Prattikament hija mibnija mill-injam u mill-ġibs. Ħdimna s-saqaf mill-aluminium biex ma jkunx tqil wisq.”

Simon spjegali kemm iddedika ħin għal dan il-mudell. Fil-fatt bħalissa l-knisja tinsab imżejjna b’14-il linfa li ħadulu sena ta’ xogħol bla waqfien biex saru. Iż-żewġ linef il-kbar tal-kappelluni ħadulu madwar sitt xhur oħra.

Aktar ma jgħaddi l-ħin, aktar bdejt niskopri dettalji interessanti fostom kif ġieli mix-xejn Simon jirnexxielu jagħmel affarijiet mill-isbaħ…

“Inħobb immur għal car-boot sales u minn hemm insib ħafna affarijiet. Ġieli jdumu s-snin merfugħin għandi sakemm insib użu għalihom. Per eżempju ara, dawn il-globi tal-brazzi huma l-kisja tal-plastik li jkollhom fihom xi ġugarelli żgħar tat-tfal, mentri dawk il-globi akbar tal-linef huma blalen tat-tennis. Dawk t’hemm, ara, huma biċċiet mil-logħob tal-ludo. Dawk l-istilel tal-gandlieri huma studs tal-jeansijiet u dawk t’hemm, li għandhom il-brazzi mdendlin magħhom, huma buttuni kbar tal-kowtijiet. Imbagħad hemm dik il-biċċa mill-linfa li hija pajp irqiq li jintuża għall-akwarjums.”

Ma tistax ma tammirax tali kreattività. Simon saħansitra tgħallem il-passi bażiċi tal-ganutell minn għand martu biex ħadem il-fjuretti ta’ fuq l-artali. Il-knisja kienet imdawwla bil-linef, brazzi u gandlieri, kollha mixgħula permezz ta’ transformer apposta li oħroġ il-għaġeb, ibnu Mikael ta’ 8 snin diġa’ jaf iħaddem…

“Peress li kollox jaħdem permezz tat-transformer nagħtih tester u hu joqgħod jiwwajerja l-wires u jqabbad il-linef. Jieħu pjaċir ħafna!”

Xi xogħol ieħor maħdum apposta fiċ-ċokon, Simon irnexxielu jsibu minn għand kumpannija Ġermaniża li tispeċjalizza f’dawn l-oġġetti. Fost dawn stajt nara buqari, gandlieri, slaleb, il-post fejn jiġi espost is-sagrament u numru ta’ affarijiet oħra.

Il-lista tal-kwantità tan-nies li ħadmu fuq din il-minjatura huma bla tarf…. Manuel Barbara, ħajjat mill-iprem u kuġin ta’ missieru għamel ix-xogħol tal-pavaljuni li fassal Simon stess. Il-lopop ġew indurati minn Daniel Schembri. Il-Lunzjata, li għaliha hu ddedikat it-titular ta’ din il-knisja, ġiet maħduma minn John Massa bi żgraffit minn Philip Grech. Sett gandlieri mill-isbaħ li kien hemm fuq l-artal huma xogħol ta’ Freddie Cauchi u l-erbgħa nisa bibbliċi huma ta’ Christ Micallef. Fuljett li jispjega fit-tul ix-xogħol li sar fuq din il-knisja nħadem minn Alfred Massa.

“Nittama li ma nsejt lil ħadd,” qalli Simon hekk kif għasar moħħu biex jara ħallix lil xi ħadd barra. “Jekk fil-każ nitlobhom jiskużawni għax naf li huwa mpossibbli li ssemmi n-nies kollha li ħadmu fiha.”

Imma wara kollox, x’inhu l-iskop ta’ dan il-proġett?

“Is-sodisfazzjon li tara x-xogħol tiegħek lest u li tara l-apprezzament tan-nies,” weġibni fil-pront. “Bi pjaċir ngħid li bħal llum sena ġew madwar elf persuna jżuru l-knisja tiegħi. Żaruha ħafna persuni distinti u anki numru kbir ta’ dilettanti ta’ dan it-tip ta’ delizzju. Dis-sena stedint lill-arċisqof biex jiġi jaraha imma s’issa għadni ma nafx jekk hux ser jilqa’ l-istedina tiegħi. Nieħu pjaċir ħafna kieku jiġi.”

Bla dubju xogħol bħal dan huwa ta’ min jinkoraġġih. Hekk kif sellimna lil xulxin u l-bieb ta’ barra ngħalaq warajja, tħassibt kemm aktar teżori sbieħ bħal dawn jinstabu fis-satra tad-djar tagħna. Nittama li ż-żmien jagħtini parir u li niskopri xi xogħol sabiħ ieħor bħal dan sabiex inkun nista’ naqsmu magħkom.

(Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tad-29 ta’ Novembru 2009)

Share on Facebook

2009.11.29 / no responses / Category: Torca - Perspettivi