Posts Tagged ‘Pietru Gauci il-Pirrex’

  • ID-DESTIN: JEŻISTI JEW LE?

    Kien film li rajna dil-ġimgħa li beda l-istorja kollha…. il-ġrajja kienet qed tesplora l-potenzjal ta’ teknoloġija li tieħdok fil-futur sabiex tevita inċidenti li jistgħu jseħħu. U Paul P Borgf’ħin minnhom, hekk kif l-attur prinċipali rnexxielu jibdel id-destin ta’ waħda li kellha tmut, staqsejna – imma allura, jekk destinha kien li tmut hekk, issa x’inbidel? Jekk dak kien destinha, il-loġika tgħidlek li suppost dik il-mara xorta waħda kellha tmut b’xi ħaġ’oħra dakinhar stess. Jew? Din id-dilemma tal-eżistenza tad-destin minn dejjem qanqlet bosta diskussjonijiet u fehmiet. L-awtur Amerikan Henry Miller sostna illi “Kull bniedem għandu d-destin tiegħu u l-unika għażla li għandu hija li jsegwih u li jaċċettaħ, jieħdu fejn jieħdu”. Min-naħa l-oħra Anthony Robbins, konsulent Amerikan,  jemmen illi “Huwa fil-mumenti meta nieħdu ċerti deċiżjonijiet li d-destin tagħna jitfassal”. Fuq nota aktar skjetta xi ħaddieħor darba ikkummenta illi “Id-destin hu xi ħaġa li vvintajna aħna għax ma nifilħux naċċettaw il-fatt li kull ma jiġri huwa aċċidentali”. Imbagħad allura x’taqbad taħseb meta kumbinazzjoni aktar tard dil-ġimgħa ltqajt mal-awtur Paul P Borg u fost l-oħrajn skoprejt illi x-xogħolijiet l-aktar għal qalbu kienu jduru proprju ma’ dawn it-tip ta’ mistoqsijiet?

    “Waħda mill-ewwel kitbiet tiegħi kienet tnisslet sewwasew minn dawn il-mistoqsijiet li jitturmentaw lill-bniedem f’xi mument jew ieħor f’ħajtu. Jiena għext tfuliti f’Birkirkara imma kelli n-nanniet tiegħi joqogħdu Selmun. Fid-dar tagħna, fl-ambjent urban ta’ Birkirkara, la kellna bitħa u lanqas ġnien u meta toħroġ, kont tidħol dritt ġol-karozza u tmur għal triqtek. Għalhekk, meta ommi kienet tibgħatni nqatta’ xi ftit tal-ġranet man-nanniet, fl-ambjent agrikolu ta’ Selmun, kont inħossni qed ngħix f’dinja oħra u kont nimmaġinani xi re tal-irdumijiet, tal-baħar u tax-xagħri, hekk kif kont nintefa’ man-nannu naħrat jew indur bin-ngħaġ. Meta kbirt, ħassejtni ixxurtjat li esperjenzajt daż-żewġ realtajiet differenti u kull tant żmien kont nistaqsi, x’kien jinbidel minni li kieku jiena twelidt f’ambjent divers? Kont bdejt nirrifletti u nhewden dwar Alla u l-eżistenza tiegħu u dwar kemm il-bniedem kien jgħix tassew fil-libertà? Sikwit kont nitħasseb jekk it-triqat li kont qed nagħżel u d-deċiżjonijiet li kont qed nieħu, kontx qed nagħmilhom jien jew jekk kienx diġà fassalhom Alla għalija? U jekk kien tal-aħħar, allura jien x’saħħa kelli fuq l-għażliet tiegħi f’ħajti?

    Kelli xi tmintax-il sena meta ddeċidejt li nistħarreġ dawn it-taħbiliet permezz tal-kitba, li għall-ewwel żviluppaw f’novella qasira bl-isem ‘Dal-Lejl Ġie Alla’. Dan kien perjodu wkoll meta kont qed ngħix it-taqbida politika-reliġjuża. Mhux darba u tnejn li kont ikkunsidrajt li nsir qassis imma l-ġrajjiet li seħħew f’dawk is-snin affettwawni ħafna. Missieri kien Laburist kbir. Xogħolu kien bħala xufier mas-servizzi u mad-dockyard u dejjem bis-sensja mdendla fuq rasu. Kont inħoss wisq meta kont nisimgħu jgħid li tawh 3 soldi biss żieda. Ommi kellha tagħmel pont ħjata biex iġġannat u tara kif tagħmel ħalli tgħaddi l-familja. Kont konxju li kien jeħtieġ li jsir xi ħaġa biex il-qagħda ta’ ħajjitna titjieb.

    Meta mort il-Ġermanja biex nistudja d-diżinn fl-inġinerija, dawn il-ħsibijiet baqgħu jduru f’moħħi. U meta kont insib ftit ħin ħieles mill-istudju, kont nintasab f’xi lwog kwiet u hemm sibt ruħi nħarbex mill-ġdid in-novella ‘Dal-Lejl Ġie Alla’ f’aktar tul sakemm finalment saret ktieb.”

    Iżda għalkemm għaddew is-snin Paul ħass li ċerti mistoqsijiet minn dawn kien għadu ma analizzahomx sal-aħħar…

    “Issa li xjaħt u għaddejt minn ċerti esperjenzi fil-ħajja, xtaqt nifli mill-ġdid dawn id-dilemmi.  Fosthom staqsejt jekk dak li ngħixu kienx jiddependi minħabba ċ-ċirkustanzi li nitwieldu fihom, jew dal-lejl-gie-alla---rajt--l-alla-jibkiminħabba l-ambjent li nitilgħu fih, inkella sforz l-għażliet li nkunu għamilna, jew għax Alla hekk ried, jew f’kelma waħda, għax hekk kellu jkun? Minn dawn il-mistoqsijiet wellidt storja li tkompli ma’ dik ta’ qabilha, did-darba bl-isem ta’ ‘Rajt ‘l Alla Jibki’ fejn fiha nsibu l-protagonist ta’ l-ewwel ktieb jgħix dawn it-taħbiliet. Ngħidu aħna, f’mument minnhom dan ir-raġel li hu miżżewweġ u għandu t-tfal, narawh fil-bitħa tad-dar tiegħu u min-naħa l-oħra qed tħares lejh il-mara ta’ xi ħaddieħor. Titqanqal dilemma fir-raġel hekk kif jibda jixtarr xi jkunu l-konsegwenzi li kieku hu kellu jiltaqa’ ma’ dik il-mara? Imbagħad ir-raġel jibda jistaqsi dwar li kieku din l-għażla kellha tkun predestinata u allura hu setax qatt jaħrabha?

    Użajt dan il-ktieb biex nistaqsi diversi mistoqsijiet kruċjali. Weġibthom jew ma weġibthomx? Assolutament lanqas jien stess ma naf. Imma nħossni sodisfatt ħafna b’dan il-ktieb għax nista’ ngħid li għalija kien bħal terapija tremenda.”

    Infatti hekk kif it-taħdita tagħna żvolġiet aktar, Paul stqarr illi akkost li għarbel fuq li għarbel dwarhom, ċertu mistoqsijiet partikolari baqa’ ma weġibhomx.

    “U qatt mhu ser jirnexxieli nweġibhom! Iżda almenu permezz ta’ din l-analiżi wasalt fil-kundizzjoni li niddeċiedi li ma nibqax naħseb aktar għax kollu għalxejn. Għalhekk għażilt li ma nistaqsix aktar bħal kif finalment għaraf li għandu jagħmel il-poeta Dun Karm Psaila fil-poeżija twila tiegħu ‘Il-Jien u Lil’Hinn Minnu’, li personalment nemmen li hi l-isbaħ kitba li qatt inkitbet f’kull lingwa li qatt qrajt. Il-konklużjoni ta’ dan il-poeta għenitni ħafna u fakkritni li meta kont żgħir, kont niġri għand ommi meta jkolli bżonn l-għajnuna. Madanakollu meta kbirt, kelli bżonn lil xi ħadd oħla minn hekk għax id-diffikultajiet kienu akbar. U f’dawn il-każi għand min trid tirrivolġi? Sejjaħlu Alla, sejjaħlu li trid, imma tistaqsix aktar u aċċetta l-imħabba li tirċievi u li tagħti.”

    Ma tridx wisq biex tifhem li dan l-awtur huwa profond ħafna fi ħsibijietu. Imma għal aktar minn darba huwa stqarr li jiġu mumenti fejn jixxennaq li kien kapaċi jaħseb anqas.

    “Ma nafx ma nagħtix każ u nibqa’ għaddej minn fuq ċerti sitwazzjonijiet bħal kif jagħmlu individwi oħra. B’hekk inħoss ħafna u nbati kultant, apparti li ħafna affarijiet ikidduni. Imma m’għandix għażlaDemgħat għax hekk jien magħmul u dawn l-esperjenzi nara kif nibdilhom f’kitba. Fil-ġimgħat li ġejjin, uħud minn dawn in-novelli ser ikunu qed jiġu ppubblikati fit-Torċa. Ġeneralment ser inkun qed nikteb dwar affarijiet li jseħħu fis-soċjetà. Se niddeskrivi diversi sitwazzjonijiet fejn ngħidu aħna, dak li jkun xtaq jagħmel xi ħaġa u m’għamilix għax beża’. Se nitratta anki suġġetti li jnikktuna u li forsi soltu nippreferu nikinsuhom taħt it-tapit, bit-tama li xi darba ninsewhom. Imma huma realtajiet li s-soċjetà hija għaddejja minnhom. Fid-dinja jiġu mumenti meta niltaqgħu ma’ ċertu stejjer li xtaqna li ma smajna qatt. Imma x’nagħmlu? Ma niktbux fuqhom? Nagħmlu tajjeb li ninjorawhom bħallikieku mhux qed jiġru tassew?”

    L-awtur kompla jirrakkuntali kif kien hemm mumenti fejn akkost li xogħolu ġie apprezzat ħafna b’mod letterarju, min-naħa l-oħra, l-istess xogħol ġie iċċensurat.

    “Darba ħadt sehem f’konkors bid-dramm għat-TV ‘Il-Madonna x’ġenn!’ u dan ġie ġġudikat l-ewwel premju. Imma dal-premju qatt ma ħadtu għax ftit wara ħarġet deċiżjoni li l-premju ma jingħatax u d-dramm tiegħi ġie skwalifikat. Ir-raġuni kienet li peress li d-dramm kien jitratta l-mard mentali, ġie konkluż li dan seta’ jweġġa’ lil xi wħud u allura ma kellux jidher fil-pubbliku!

    Storja simili seħħet bid-dramm għall-palk ‘Dubbiena Kukkużejt’ fejn did-darba akkost li ngħatajt l-ewwel premju, min kien qed imexxi l-ġurija, iddeċieda li jiddistakka ruħu minn din id-deċiżjoni.  Dan qal li kellu ċerti riservi dwar kemm id-dramm tiegħi seta’ jidher fuq il-palk minħabba li kien jitratta l-pedofilja. U infatti la dan id-dramm u lanqas ta’ qablu qatt ma ntwerew lill-pubbliku.”

    Mit-titli tal-kotba tiegħu ‘Rajt ‘l Alla Jibki’, ‘Beżgħat’, ‘Demgħat’ u issa l-ktieb li ħiereġ dalwaqt ‘Weġgħat’, ħadt l-impressjoni li Paul hu bniedem kemmxejn pessimist. Iżda hu Beżgħatirribatta aktar minn darba li l-flixkun jarah nofsu mimli u li bl-ebda mod ma jiddeskrivi ruħu b’dan il-mod.

    “Ikun aktar korrett li kieku ssejjaħħli realistiku. Jiena nemmen li l-kittieb juża l-kelma mhux għan-nom tiegħu biss imma biex jirrapreżenta anki l-ħsibijiet, id-dwejjaq, il-ferħ u l-protesti tal-bqija tas-soċjetà. Il-letteratura hija riflessjoni soċjali li qed turi l-kuxjenza ta’ kulħadd. Ċertament jien kittieb li nikteb fuq sitwazzjonijiet fejn, kif jgħid il-Malti, l-ilsien imur fuq id-darsa li tuġgħu. Ma nkunx qed nikteb xi terapija għall-qarrejja għax jien ma jien l-ebda psikologu. Imma nkun nixtieq li min jaqra l-kitba tiegħi, sempliċiment jaqsam u jirrifletti aktar dwar dak li qed iseħħ madwaru.”

    Paul qabel miegħi illi huma l-emozzjonijiet qawwija ħafna, dawk li jġiegħluk tmiss mal-laħam il-ħaj tal-ħajja, li jħeġġuk biex tikteb.

    “Ejja ngħiduha kif inhi, meta nkun ferħan u għaddej nidħak, ma nħossx dik l-imbutattura għall-kitba. U jiena jekk ma nħossx dik ix-xi ħaġa li tqanqalni, ma niktibx. Però mbagħad naf inkun fi kwalunkwe post u f’kull xorta ta’ sitwazzjoni, u hekk kif nisma’ xi ħaġa li tolqotni, bħal qisha tfaqqa’ xi ħaġa ġo fija u minn hemm jibdew sensiela ta’ ħsibijiet, kultant kapitli sħaħ ta’ kotba u f’xi daqqiet saħansitra xi soluzzjoni għal xi dilemma li kelli qabel! ”

    Fost il-kotba tiegħu, Paul għandu wkoll kitbiet etnografiċi u ambjentalisti bħal ‘Stejjer minn Wied Għarbiel’, ‘Minn Fuq għal Isfel’, ‘Snajja’ u Xogħol il-Maltin Vol. I u II’, u In-nannu Pawlu u n-nanna Ġużeppa‘Nismagħhem Jgħidu Vol. I’. Uħud minn dawn il-kotba ġew f’idejja ħafna drabi għax huma ideali għar-riċerka tal-proġetti tal-iskola. Iżda żgur li qatt ma kont bsart xi ġrajjiet ħelwin inizzjaw il-ħolqien tagħhom. Infatti n-nannu Pawlu, li għalih hu msemmi l-awtur, u n-nanna Ġużeppa, kellhom influwenza kbira fuq it-triq li qabad dal-kittieb. Paul urini ritratt tagħhom u hekk kif ilmaħt it-tbissima ħelwa tan-nanna Ġużeppa, mill-ewwel fhimt x’kien li jiġbed il-kittieb kull darba lejn Selmun…

    “Bqajt immur inżurhom anki meta kbirt u tgħarrast. Kienet tiġbidni dik it-trankwillità u l-paċi li kont inħoss meta kont inkun fil-kumpannija tagħhom. Kien nannuwi, li għalkemm ta’ ftit kliem, ħabbibni man-natura u urieni kif sa l-inqas ħaxixa u ġebla għandhom l-użu tagħhom. Huwa introduċieni mas-sengħa tal-bidwi u flimkien mal-bdiewa l-oħra tal-madwar fehemni tassew xi tfisser li tkun bidwi. Min-naħa l-oħra n-nanna żrat fija l-imħabba għall-kitba u għall-qari. Permezz tagħha, f’età żgħira, kont diġà qrajt il-kotba klassiċi kollha Maltin hekk kif akkost li hi ma kinetx taf taqra u tikteb, xorta waħda xtrat dawn il-kotba u kull darba kienet titlobni biex naqralha xi silta minnhom. F’kotba bħal ‘Il-Ħuġġieġa’ kien ikun hemm ukoll xi novella qasira, li kont naqra diversi drabi, sakemm darba minnhom tħajjart jien ukoll inħarbex xi ħaġa. In-nanna Ġużeppa kienet tħobb tirrakkuntali ħafna ġrajjiet u għajdut u sikwit kont naħseb dwar dik il-ġurnata meta xi darba nannti kienet ser tħallina u magħha kien ser jindifen u jmut dak kollu li kienet taf. Hekk kien qed jiġri diġà mill-anzjani l-oħra tal-madwar, li min jaf kemm kont ħadt gost nismagħhom jirrakkuntawli l-esperjenzi tagħhom! Darba minnhom ħadt deċiżjoni u mill-informazzjoni li kont ġbart mingħand in-nanniet tiegħi u minn xi dettalji oħra li kont ksibt jien, ippubblikajt il-ktieb bl-isem ‘Selmun u l-Inħawi’ u ftit tas-snin wara ‘Selmun – A story of Love’.

    U ħaġa twassal għall-oħra… biż-żmien indunajt ukoll li anki s-snajja’ ta’ dawn l-anzjani kienu qed jispiċċaw u jmutu. U għalhekk meddejt għonqi biex did-Snajja u Xogħol il-Maltin Vol. 1darba niġbor dawn id-dettalji. Bdejt minn anzjan mill-Mellieħa, ċertu Pietru Gauci il-Pirrex u minn hemm imxejt minn individwu għall-ieħor sakemm ifforma l-ewwel ktieb ta’ ‘Snajja’ u Xogħol il-Maltin’. Bdejt nara lil dawn l-anzjani bħala sors ta’ informazzjoni kbir u ma ridt nitlef l-ebda parti minnha. Għadni sal-llum niġbor dan it-tagħrif, bil-kliem preċiż kif jingħad u bid-diżinji ta’ dak li nkun qed nara. Kien Ġorġ Mifsud Chircop, espert tal-folklor, li għeni ħafna f’dal-qasam u tani pariri sbieħ fejn fosthom irrakkomandali biex nipprova ma nofthomx lill-bniedem mis-sengħa tiegħu.”

    L-ambjent huwa wisq għal qalb dan l-awtur, tant li spiss, tkellmu fuq xhiex tkellmu, d-diskors idur mill-ewwel dwar das-suġġett.

    “Inizzjalment meta bdejt nikteb il-ktieb ‘Selmun – A story of Love’ kelli ftehim mal-amministraturi Ġermaniżi li kienu jmexxu l-lukanda tal-palazz ta’ Selmun, sabiex jiffinanzjawli dan ix-xogħol. Imma meta darba minnhom intbaħt li dawn kienu qed jagħmlu ħsara permanenti lill-arkitettura antika ta’ Selmun u kxifthom, dak li wegħduni ma tawhuliex, iżda l-ktieb ħriġtu xorta waħda u ħallastu jien minn buti. Il-ħsara li saret kienet nikktitni u rrabjatni ħafna. Ix-xogħol sar bla ħniena u bla rispett lejn dan il-bini ta’ valur fejn fosthom graffiti ta’ xwieni antiki li lanqas ritratt ma lħaqt ħadtilhom, ġew sandblasted u meqrudin darba għal dejjem! Bit-tama li nevita li ssir aktar ħsara,  wasalt biex anki dħalt mal-lejl flimkien ma’ ibni, b’mod klandestin, bi ftehim ma’ wieħed mill-gwardjani tal-post, sabiex inħaffer u nikkonferma li fis-sit tal-palazz, kien hemm il-pedamenti ta’ kappella li nbniet fis-seklu 15. Infatti apparti li sibna dawn il-pedamenti, skoprejna wkoll għadd ta’ fuħħar u għadam ta’ skeletri li ndifnu fiz-zuntier tal-kappella. Mort malajr nirraporta għand stazzjon televiżiv lokali u għalkemm ġew mill-ewwel u ħarġu feature waqt l-aħbarijiet, din l-istorja mietet hemm. L-għada stess, il-ħaddiema ġarrfu kollox u ma lħaqt żammejt xejn minn dak kollu ħlief widna ta’ ġarra tal-fuħħar! L-istess xtaqt inkun naf x’sar mill-għamara li kien hemm f’dan il-palazz. Ċertu Diego Spiteri, anzjan ta’ 101 sena, illum mejjet, darba stqarr miegħi li meta hu mar iqatta’ xi ġimgħat għall-qamar il-għasel f’dan il-palazz, l-għamara li kien hemm hemm ġew tant kienet sabiħa li ridt sebgħa għajnejn biex tħares lejha! ”

    Fil-ktieb ‘Quest for Identity – the Mellieħa experience’ li għalih huwa ngħata l-unur prestiġġjuż Premio Gianfranco Merli per l’Ambiente, l-awtur ħareġ b’teorija partikolari dwar il-bdiewa.

    “Minn riċerka li wettaqt ma’ diversi bdiewa ta’ pajjiżi differenti, inklużi dawk Maltin u dawk li qrajt dwarhom fil-kotba klassiċi ta’ Tolstoy u Dostoyevsky, intbaħt illi teżisti linja li tgħaqqadhom kollha Quest for identityflimkien. Akkost li jgħixu f’ambjenti differenti, minn kliemhom tara li r-relazzjoni li dawn il-bdiewa għandhom mal-art hija l-istess kullimkien. Ir-rispett, il-kura u l-imħabba li jieħdu ħsieb l-għelieqi tagħhom biha dejjem għandhom għan speċifiku; dik li xi darba dawn ser jibqgħu jitgawdew mill-ġenerazzjonijiet li ġejjin warajhom bħalma huma qed igawdu l-art li twasslet lilhom minn dawk ta’ qabilhom. ”

    Meta staqsejt lil Paul P Borg x’jixtieq fil-ħajja, hu qalli li bħalissa jħossu għaddej minn żmien kreattiv ħafna u jispera li daż-żmien ma jmurx. Bla dubju, ser inkunu nafu aktar dwar dan l-awtur permezz tal-għażla ta’ novelli li ser ikun qiegħed jippreżentalna fil-ġimgħat li ġejjin fit-Torċa.

    (Nota: Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tal-14 t’Awwissu 2011)

    2011.08.14 / no responses / Category: Torca - Perspettivi