Posts Tagged ‘Pont maċ-Ċina’

  • PONT MAĊ-ĊINA – IS-SITT PARTI – Fuq vjaġġ virtwali

    mongol-mongolia-black-city-alxa-zuoqi-inner-china-globe-in-131883[1] badain-jaran-desert-china--20183

    Dan huwa l-aħħar artiklu ta’ din is-sensiela li kellha l-għan prinċipali li ddewwaqkhom ftit mill-faxxinu taċ-Ċina u tal-kultura ta’ niesha. Permezz ta’ dawn l-artikli, erħejtilha flimkien magħkom fuq vjaġġ sinifikattiv ta’ riċerka li laqqgħani ma’ numru ta’ perspettivi interessanti, mal-filosofija ta’ wħud mill-aqwa għorrief, u ma’ użanzi, tradizzjonijiet, rakkonti u leġġendi li qatt ma kont smajt bihom qabel. Personalment nemmen li din l-esperjenza għenet biex bnejt pont maċ-Ċina li serva biex wessgħali aktar il-firxa ta’ ħsibijieti u tal-mod ta’ kif nevalwa ċerti aspetti. Nittama li anki intom il-qarrejja gawdejtu xi ħaġa mill-informazzjoni li qsamt magħkom. Għażilt li nagħlaq din is-sensiela billi nżur virtwalment xi wħud mis-siti Ċiniżi li nittama li xi darba għad nara tassew u li forsi anki intom titħajjru tagħmlu l-istess…

    Is-sit arkeoloġiku ta’ Zhoukoudian

    Zhoukoudian huwa villaġġ żgħir li jinsab madwar 50km fuq lbiċ ta’ Beijing. Dan il-post huwa mfittex ħafna mill-ġeologi minħabba s-saffi sedimentarji antiki mmens li fih. Infatti kien saff antik tal-perjodu Ordovician li biddel id-destin ta’ dan il-post, hekk kif ġewwa dan il-ġebel, bdew ifeġġu diversi fossili umani li d-dinja qatt ma kienet rat bħalhom qabel.

    Kien fl-1918 meta l-ġeoloġist u arkeoloġist, Johann Gunnar Andersson, ġie mgħarraf dwar xi fossili li kien hemm f’għolja msemmija Chicken-bone qrib l-inħawi ta’ Zhoukoudian. Huwa wettaq xi studju f’dan il-post u ġabar għadd kbir ta’ fossili tal-annimali. Iżda r-rota dwar din il-ġrajja bdiet iddur meta fl-1921, huwa rritorna flimkien mal-palaeontologu Otto Zdansky, sabiex jerġa’ jsir tiftix ieħor f’dawn l-inħawi u fost il-fdalijiet tal-annimali, nstabu wkoll żewġ sinniet umani. Din l-iskopertà qanqlet ħafna interess fl-arena xjentifika peress li sa dak iż-żmien, qatt ma kienu nstabu fdalijiet umani f’saffi daqstant antiki, la fiċ-Ċina u anqas fl-ebda pajjiż ieħor fil-kontinent tal-Asja.

    Dawn is-sejbiet wasslu għall-finanzjarjament ta’ aktar riċerka u ta’ aktar tħaffir fuq dan is-sit arkeoloġiku, fejn fost il-fdalijiet umani li nstabu, l-aktar waħda sinifikattiva saret fl-1929 mill-ġeologu u arkeologu, Pei Wenzhong. Din is-sejba kienet tikkonsisti fil-fdalijiet ta’ ras umana ta’ individwu li għex f’dawk il-partijiet taċ-Ċina madwar 200,000 – 700,000 sena ilu, liema tip ta’ umani kienu saru magħrufa bħala Peking Man. Din l-iskopertà ġabet magħha informazzjoni ġdida hekk kif din tefgħet aktar dawl fuq l-oriġini tal-bniedem u ta’ l-evoluzzjoni li għadda minnha. Infatti minn oġġetti oħra li nstabu, fosthom ta’ labbra tal-ħjata magħmula minn għadma rqiqa u ta’ ġiżirana maħduma mill-ġebel, mis-snien tal-annimali u mill-għadam, kien hemm indikazzjoni illi dawn l-umani kienu diġà bdew jiżviluppaw il-kunċett ta’ kultura u li kienu kreattivi. Huma kienu wkoll kapaċi jikkontrollaw in-nar u jikkaċċjaw l-annimali kbar.

    Minħabba l-importanza kbira tiegħu, fl-1987, dan is-sit li maż-żmien infetaħ ukoll għall-pubbliku, sar jifforma parti mill-Wirt Kulturali Dinji.

    It-Triq tal-Ħarir u l-Grotti tal-Buddha

    It-Triq tal-Ħarir tirreferi għal rotta ta’ trasport li fiż-żminijiet antiki, kienet tgħaqqad liċ-Ċina maċ-Ċentru u mal-Punent tal-Asja, mal-Afrika, u mal-kontinent tal-Ewropa. Dan il-passaġġ beda jinħoloq madwar it-2 seklu u dawk li l-aktar li kienu jużawh kienu negozjanti tal-ħarir.

    Madanakollu biż-żmien, il-kuntatt bejn iċ-ċivilizazzjonijiet differenti beda jħalli l-influwenzi tiegħu anki f’oqsma oħra. Ngħidu aħna fil-qasam tat-teknoloġija u x-xjenza, iċ-Ċina ntroduċiet mal-bqija tad-dinja l-prodott tal-karta u tal-istampar, filwaqt li mbagħad hija assorbiet elementi oħra minn pajjiżi varji, fosthom fl-oqsma ta’ l-arti, tal-filosofija u tar-reliġjon fejn naraw l-introduzzjoni tal-Buddiżmu u ta’ l-Islam. Dan għen biex il-kulturi jaċċettaw aktar id-differenzi ta’ xulxin fi żmien id-dinastiji ta’ Han u Tang.

    Intant, hekk kif il-Buddiżmu beda jinfirex matul it-Triq tal-Ħarir, ftit ftit bdew jinbnew għadd ta’ grotti u tempji kbar li bdew jiżżejnu bi statwi u murali ta’ ġmiel liema bħalu. Sfortunatament, ħafna minn dawn inqerdu mas-snin iżda dawk li rnexxielhom isalvaw huma xempju ta’ dak li kien hemm qabel.

    Il-Grotti ta’ Mogao: Dawn jinsabu mibnija fuq l-irdumijiet tal-muntanja Minsha fl-inħawi tal-belt ta’ Dunhuang li dari kellha importanza strateġika fit-Triq tal-Ħarir. Għal elf sena sħaħ, matul ir-4 u l-14 il-seklu, għadd ta’ nies waslu f’dawn l-inħawi sabiex jibnu dawn il-grotti li maż-żmien issawwru f’teżori artistiċi u arkitettoniċi fejn bosta mix-xogħolijiet kienu jirrappreżentaw ix-xbieha ta’ Buddha. Fis-sena 1987, il-grotti ta’ Mogao bdew jiffurmaw parti mill-Wirt Kulturali Dinji.

    Il-Grotti Longmen: Bi storja ta’ aktar minn 1,500 sena, dawn il-grotti li jinsabu f’Luoyang, huma magħrufa għal statwa ġganteska ta’ Buddha li hi twila 17 il-metru u li ħadet tliet snin biex tlestiet. Barra minn hekk, dan il-post huwa sinifikanti peress li fih wieħed jista’ josserva wkoll it-trasformazzjoni artistika fir-rappreżentazzjoni tal-Buddha, hekk kif din bdiet tinbidel minn xbieha ta’ patri Indjan f’sofferenza, għal immaġini ta’ patri aktar seren ta’ żmien id-dinastija Tang, u b’hekk tnissel stil ġdid b’dehra aktar Ċiniża. Fis-sena 2000, il-grotti Longmen bdew jiffurmaw parti mill-Wirt Kulturali Dinji.

    Il-Ħajt il-Kbir taċ-Ċina (The Great Wall of China)

    Dan il-ħajt dam jinbena 2,000 sena – mis-7 seklu Q.K. sas-16 il-seklu W.K. Taw sehemhom fih 19 il-dinastija sakemm dan wasal biex ilaħħaq il-100,000 kilometru. M’hemm ebda kostruzzjoni oħra madwar id-dinja li għandha dan il-kobor kollu jew li damet tinbena għal daqstant żmien. Daqshekk ieħor huwa diffiċli biex wieħed iqabbel ix-xogħol kbir li dan il-ħajt kien jinvolvi u s-sofferenza kollha li sewa lil tant nies hekk kif ħafna minnhom ġew imġiegħla jagħtu sehemhom fil-bini tiegħu.

    Il-bidu tal-bini ta’ dan il-ħajt jiftakar żmien meta l-pajjiż kien maħkum minn gwerra wara l-oħra u din il-kostruzzjoni kellha l-għan li toffri protezzjoni mill-għadu. Infatti, permezz ta’ dan il-ħajt, il-bdiewa reġgħu ħadu r-ruħ hekk kif is-suldati li kienu qed jiġu min-naħa tat-tramuntana, sabu barriera kbira tilqagħhom. Sadanittant, dan il-ħajt wassal ukoll biex l-art tinqasam fi tnejn, fejn instab illi l-parti tan-nofsinhar kienet aktar sħuna u adattata għall-agrikoltura, filwaqt li l-naħa tat-tramuntana kienet aktar kiesħa u tixraq aktar għat-trobbija tal-merħliet tal-annimali. Din id-diviżjoni, apparti li temmet il-komunikazzjoni bejn iż-żewġ kulturi, min-naħa l-oħra tat ukoll skop lin-nies tat-tramuntana biex jieqfu jibbażaw l-ekonomija tagħhom fuq il-gwerer u minflok joħolqu xi ħaġa tagħhom. Maż-żmien iż-żewġ kulturi kibru u tgħallmu japprezzaw id-differenzi ta’ xulxin billi jerġgħu jiltaqgħu flimkien sabiex jinnegozjaw il-prodotti varji tagħhom.

    Matul is-sekli, dan il-ħajt sar is-simbolu tal-għaqda u tas-saħħa tan-nies taċ-Ċina hekk kif huwa sar xhieda ta’ kif bi sforz u b’għan komuni, wieħed kapaċi jwettaq kollox. Fil-preżent, f’dan is-sit, li fis-sena 1987 sar parti mill-Wirt Kulturali Dinji, kuljum jinġabru eluf ta’ turisti sabiex igawdu l-kobor u l-ġmiel tiegħu.

    Il-Belt Ipprojbita (The Forbidden City)

    Minn din il-belt, 24 imperatur tad-dinastiji Ming u Qing ħakmu liċ-Ċina mis-seklu 15 sas-seklu 20. Fiha ġie mibni l-palazz imperjali li kien iservi kemm bħala r-residenza tal-imperatur u kif ukoll bħala sit ta’ ċerimonja u ċentru politiku, flimkien ma’ għadd ta’ binjiet oħra li kienu jiġu użati mill-familjari.

    Il-bini tal-Belt Ipprojbita nbeda fis-seklu 15 mill-imperatur Yongle u biex din tlestiet kompletament fuq medda ta’ art ta’ 8 kilometri, ħadmu fuqha madwar miljun individwu għal diversi għexieren ta’ snin. Il-kuluri li ntużaw għat-tisbieħ ta’ din il-belt għadhom jimpressjonaw anki lill-viżitaturi ta’ llum. Is-selezzjoni tal-lewn isfar kien simbolu tal-poter imperjali fiċ-Ċina l-antika, filwaqt li l-kulur aħmar dejjem kien jirrappreżenta l-ferħ. Hemm madwar elf binja individwali ġewwa din il-belt u kważi s-soqfa tagħhom kollha ġew dekorati b’madum kulur id-deheb u b’ħitan aħmar. Jingħad li l-kumpless ta’ dan il-palazz huwa l-ifjen wieħed f’Beijing u li fost il-binjiet tat-tip tiegħu, huwa l-aktar wieħed preservat. L-arkitettura raffinata tiegħu u l-kollezzjonijiet kbar u varji li jinsabu fih huma evidenza ħajja tar-rikkezza storika ta’ dan il-pajjiż.

    Fl-1912, l-aħħar imperatur li kien joqgħod ġewwa l-palazz tal-Belt Ipprojbita, Aisin-Gioro Puyi, abdika mit-titlu ta’ imperatur taċ-Ċina u xi snin wara, hu ġie mġiegħel jitlaq minn din il-belt. Waqt xi nkwiet politiku li nqala’ fil-pajjiż fl-1949, din il-belt ġarrbet xi ħsarat u għalhekk meta xi snin wara nqalgħet rivoluzzjoni oħra, il-Premier Zhou Enlai kien bagħat armata sħiħa sabiex tipproteġi dan il-post.

    Fl-1987, il-Belt Ipprojbita ġiet dikjarata bħala parti mill-Wirt Kulturali Dinji u l-post inbidel f’mużew. Illum dan il-post huwa mekka tat-turisti li jżuru ċ-Ċina.

    L-art misterjuża ta’ Alxa

    Alxa tinsab fil-punent taċ-Ċina, fir-reġjun tal-Mongolja, u tkopri madwar 270,000 kilometru kwadru ta’ art (ftit akbar mill-Ingilterra). L-inħawi tagħha minn dejjem kienu mdawwra b’ċerta atmosfera misterjuża, probabbilment minħabba l-ġografija unika tagħhom fejn fosthom wieħed isib tliet deżerti.

    Wieħed minn dawn huwa magħruf bħala d-deżert ta’ Badan Jara u fil-medda ta’ art tiegħu, li tikkonsisti minn 47,000 kilometru kwadru, jgħixu biss madwar 100 familja, filwaqt li fi kwart minnu għadu qatt ma rifes il-bniedem. Dan id-deżert huwa l-aktar wieħed għoli fid-dinja u skont leġġenda antika, ir-raġuni hija li taħtu hemm mirdum l-imperu kollu tar-re Badan. Skont ir-rakkonti tan-nies tal-post, dan ir-re, li kien jgħix fi żmien antik, kien bniedem tant kiefer li finalment lanqas l-allat ma felħu jarawh aktar b’għajnejhom. Għalhekk darba minnhom huma ddeċidew li jidfnu lilu u lill-imperu tiegħu kollu taħt ir-ramel. Bi ħniena lejn in-nies tal-post, l-allat ħallew biss xi għadajjar mikxufin. Fis-snin ta’ wara, uħud minn dawk li jieħdu ħsieb il-merħliet isostnu li wara xi tempesti qawwija tar-ramel, ġieli lemħu xi traċċi ta’ strutturi jitfaċċaw minn taħt id-deżert. Fatt ieħor kurjuż dwar dawn l-inħawi huwa li meta wieħed jiżżerżaq fuq ir-ramel, minnufih jibda jinstema ħoss qawwi u stramb li jixbaħ l-irbumbjar distanti li jagħmel ajruplan.

    Realtà stramba oħra hija illi jeżistu madwar 140 għadira mifruxa f’dan id-deżert, fejn għalkemm il-livell tax-xita huwa ta’ 80mm biss fis-sena u l-volum tal-evaporazzjoni huwa ta’ aktar minn 3000mm, il-livell tal-ilma ta’ dawn l-għadajjar qatt ma nbidel f’dawn is-snin kollha. Barra minn hekk, fl-għadira Yinderi Tu, għalkemm l-ilma tagħha huwa mielaħ, wieħed isib madwar 108 għajn ta’ ilma ħelu li jnixxi fiha mill-art, liema ilma jingħad li għandu elementi fih li jgħinu fis-saħħa tal-bniedem. Infatti, in-nies tal-post iqisu dawn in-nixxiegħat bħala sagri.

    L-inħawi ta’ Alxa huma magħrufa wkoll għall-foresta tas-siġar rari tat-tip ‘diversified-leaved poplar’, liema siġar jingħad li huma kapaċi jgħixu għal elf sena u li saħansitra jibqgħu ma jitmermrux sa elf sena wara li jmutu. Xi darba kien hemm ħafna aktar siġar bħal dawn ġo din il-foresta imma darba minnhom nar qawwi qered naħa minnhom kompletament, apparti għal siġra waħda. Illum din is-siġra hija 22 metru għolja, 2 metri wiesgħa u l-firxa tal-weraq tagħha jwasslu għal aktar minn 200 metru kwadru. In-nomadi tal-inħawi jqisuha bħala sagra u sa llum għadhom jinġabru jitolbu taħtha. Ta’ min isemmi li f’dawn l-inħawi nġibed il-film ‘Hero’ li ħareġ fiċ-ċinema fl-2003 fejn l-artist prinċipali kien Jet Li.

    Għal dawk li jħobbu l-avventura, Alxa hija ideali għax is-siti insoliti huma numerużi. Fost dawn hemm il-Belt is-Sewda, li hija belt storika abbandunata, fejn uħud mill-partijiet tal-arkitettura straordinarja tagħha għadhom jidhru sa llum mitluqa fir-ramel. Ħafna viżitaturi jżuru dan il-post kemm minħabba r-romantiċiżmu storiku tiegħu u kif ukoll minħabba li teżisti leġġenda li tirrakkonta li taħt ir-ramel ta’ dawn l-inħawi jinsab teżor kbir moħbi.

    Min-naħa l-oħra, għal dawk li taffaxxinahom l-arkeoloġija, fuq il-muntanja Mandalay, wieħed jista’ jara aktar minn 6000 tinqixa fil-blat, li bosta minnhom jirrappreżentaw annimali u xeni tal-kaċċa, filwaqt li numru ieħor jinkludu xi karattri ta’ kitba antika Ċiniża. S’issa ħadd għadu ma fehem il-għala dan it-tinqix jinsab biss fuq il-parti tan-nofsinhar tal-muntanja, lejn fejn taqbel ix-xemx. L-istess għad irid jiġi skopert min wettaq dan it-tinqix u għal liema raġuni?

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fis-sensiela PONT MAĊ-ĊINA fit-Torċa tas-27 t’April 2014)

    2014.04.27 / no responses / Category: Torca - Features & Articles

  • PONT MAĊ-ĊINA – IL-ĦAMES PARTI – B’tislima

     

    Xu Huizhong Gu Yanzhao

     

    Fil-5 t’April 2014, rappreżentanti mill-Ambaxxata taċ-Ċina f’Malta u numru oħra ta’ persuni Ċiniżi, ngħaqdu ma’ xi individwi Maltin, fosthom mal-Ministru tal-Finanzi, Edward Scicluna, mas-Sindku ta’ Santa Luċija, Frederick Cutajar u ma’ membri tal-Malta-China Friendship Society, sabiex jattendu għal ċerimonja ta’ tifkira taż-żewġ ħaddiema Ċiniżi li tilfu ħajjithom f’pajjiżna fl-1979. Dawn iż-żewġ ħaddiema kienu jiffurmaw parti minn mijiet ta’ Ċiniżi li ntbagħtu mill-gvern tagħhom f’pajjiżna, sabiex jgħinu fil-kostruzzjoni tad-Dry Dock numru 6, jew kif inhu magħruf illum, ir-Red China Dock. Dan sar wara ftehim fis-sebgħinijiet bejn iċ-Ċina u Malta, fejn iċ-Ċina qablet li tagħti daqqa t’id lill-gżejjer tagħna li kienu għadhom qed jirkupraw biex ikabbru l-ekonomija tagħhom.

    Iż-żewġ ħaddiema Ċiniżi li tilfu ħajjithom f’Malta

    Sfortunatament, Xu Huizhong, inġinier Ċiniż ta’ 47 sena, tilef ħajtu traġikament fis-16 ta’ Marzu 1979 waqt li kien qed jaqdi dmiru fil-bini tal-baċir. Huwa ġie onorat bil-Midalja Għall-Qadi tar-Repubblika fit-23 t’April 1979. Min-naħa l-oħra, l-inġinier Gu Yanzhao, miet b’kawża naturali fl-età ta’ 46 sena, waqt li hu wkoll kien qed jaħdem fl-istess baċir. Kienu l-familjari tagħhom stess li għażlu li dawn iż-żewġ ħaddiema jindifnu f’Malta sabiex b’hekk huma jsibu l-mistrieħ u l-paċi fil-pajjiż li ħadmu għalih. Il-familjari xtaqu wkoll li permezz ta’ din id-deċiżjoni, dawn l-għeżież tagħhom ikunu ‘preżenti’ meta l-proġett jitlesta u li l-quddiem, in-nies tal-lokal jibqgħu jiftakruhom b’rispett.

    Fi kliem il-Ministru Scicluna, “M’hemmx sinjal akbar ta’ ħbiberija minn dik li tagħti ħajtek biex tgħin lil pajjiż ieħor.” U hekk kif bħalissa, permezz ta’ dawn l-artikli, qiegħda kull ma mmur nersaq u ninġibed aktar lejn iċ-Ċina u lejn niesha, ma stajtx inħalli dan il-mument jgħaddi mingħajr ma nistħarreġ aktar din l-istorja u dak kollu li bsart li se ġġib magħha….

    It-tradizzjoni antika taċ-Qingming Festival

    Bdejt billi żort il-qabar ta’ dawn iż-żewġ ħaddiema Ċiniżi li jinsab fiċ-ċimiterju tal-Addolorata. Miegħi ħadt bukkett fjuri sabiħ ikkulurit biex nuri sinjal ta’ rispett u mħabba. Iżda hekk kif wasalt quddiem il-qabar, mill-ewwel intbaħt li kont erġajt missejt ma’ xi aspett ieħor tal-kultura Ċiniża, hekk kif il-fjuri kollha li kienu tħallew qabel waqt iċ-ċerimonja msemmija, kienu ta’ lewn abjad u isfar. Mort mill-ewwel lura d-dar sabiex nifhem aħjar x’kien qed jiġri u sibt li din il-funzjoni annwali kienet tagħmel parti minn tradizzjoni antika Ċiniża magħrufa bħala Qingming Festival.

    Sabiex jgħinuni nifhem aktar dan il-kunċett, din il-ġimgħa ltqajt ma’ Qiu Guangling u ma’ l-assistent tagħha, Shi Qidong, ġewwa l-Ambaxxata taċ-Ċina f’Malta. Huma infurmawni li dan il-festival jifforma parti mill-24 aspett tal-kalendarju lunari Ċiniż fejn fosthom matulu jiġu ċċelebrati l-bidu tar-Rebbiegħa, u t-tifkira tal-antenati u tal-mejtin. Hemm min jirreferi għal dan il-Festival bħala ‘Pure Brightness Day’ jew inkella ‘Tomb-Sweeping Festival’ u dan dejjem jaħbat madwar il-5 t’April.

    Il-leġġenda ta’ Jie Zitui

    Iċ-Qingming Festival sikwit jiġi assoċċjat ma’ Jie Zitui li fis-7 seklu Q.K. kien jgħix fil-provinċja ta’ Shanxi. Jingħad li hu kien wieħed mill-ftit uffiċċjali li segwa lill-Chong Er, it-tifel tad-Duka ta’ Jin, meta dan kellu jħalli l-pajjiż minħabba nkwiet kbir li nqala’. Chong Er għex għal 19 il-sena fl-eżilju u s-sitwazzjoni li kien jgħix fiha tant kienet miżerabbli, li finalment abbandunah kulħadd, apparti ħames individwi, fosthom Jie Zitui. Dan l-uffiċċjal tant kien jirrispetta lill-kap tiegħu li meta darba minnhom Chong Er kien qed imut bil-ġuħ, huwa qata’ parti minn kuxxtejh u sajjarhielu ħalli dan ikun jista’ jistejqer b’laħmu.

    Intant, ġie żmien meta Chong Er irnexxielu jerġa’ jirbaħ it-tron li kien jistħoqqlu u huwa reġa’ lura lejn Jin bħala mexxej. Miegħu huwa ħa lill-uffiċċjali li kienu baqgħu leali lejh fi żmien tant imwiegħer u lil dawn tahom it-titlu ta’ nobbli. Imma għal xi raġuni, huwa nesa lil Jie Zitui li ormaj kien invalidu minħabba s-sagrifiċċju li kien għamel għall-kap tiegħu. Madanakollu, Chong Er ma damx ma ntebaħ bl-iżball li għamel u għalhekk huwa erħilha lejn il-muntanja Mian biex ifittex lil Jie Zitui, fejn dan kien mar joqgħod m’ommu. Iżda Jie Zitui kien sab l-hena fir-rifuġju tan-natura tal-ambjent tal-muntanja u b’xejn ma ried imur lura lejn il-belt. Għaldaqstant huwa baqa’ mistoħbi bit-tama li Chong Er jaqta’ qalbu u jħallih fil-paċi. Imma dan ma kellux ikun għax meta l-mexxej baqa’ ma sabx lil ħabibu, huwa tant webbes rasu li ried isibu, li ordna li l-foresta tal-muntanja tingħata n-nar ħalli Jie Zitui jiġi sfurzat joħroġ mill-moħba tiegħu. In-nar dam jaqbad tliet ijiem sakemm inħarqet il-muntanja kollha u meta n-nies ta’ Chong Er marru jfittxu lil Jie Zitui, huma sabuh maħruq flimkien m’ommu. Chong Er iddispjaċih ferm għalli ġara u b’rispett lejn dawn iż-żewġ individwi, huwa difinhom ħdejn il-muntanja Mian li bidlilha isimha għal Jie, u fuqha huwa bena tempju għall-memorja tagħhom.

    Bħala tifkira ta’ din it-traġedja, huwa ordna wkoll li kull sena, proprju f’dawk it-tliet ijiem, ħadd ma seta’ jqabbad nar fid-dar, u l-ikel kellu jittiekel kiesaħ biss. Kien hawnhekk li ngħata l-bidu għal ‘Hanshi’ jew ‘Cold Food Festival’. Aktar tard, madwar 300 sena ilu, fi żmien id-Dinastija Qing, dan il-Festival twaħħad maċ-Qingming Festival u l-okkażjoni nbidlet f’waħda ta’ tikira u sagrifiċċju għall-antenati. Illum, il-‘Cold Food Festival’ jiġi ċċelebrat ġurnata qabel iċ-Qingming u l-attivitajiet jibqgħu sejrin għal tliet ijiem sħaħ.

    Hekk kif aħna nagħmlu fil-bidu ta’ Novembru, meta nżuru ċ-ċimiterji u nuru r-rispett tagħna lejn qrabatna mejtin, fiċ-Ċina dan isir fil-bidu t’April. Għadd kbir ta’ nies jinġabru fiċ-ċimiterji biex inaddfu l-oqbra, jiżbgħu mill-ġdid il-kalligrafija li jkollhom miktuba fuqhom, jixgħelu l-inċens, u jħallu kriżantemi bojod u sofor, liema fjuri fil-kultura Ċiniża jesprimu s-swied il-qalb u n-niket. Barra minn hekk, huma joffru wkoll xi ikel u xorb lill-mejtin tagħhom u wara l-familjari jinġabru fuq il-qabar stess jew fil-ġonna tal-madwar sabiex jieklu dan l-ikel flimkien.

    Yin House Feng Shui

    Ta’ min isemmi illi meta jiġi biex jintagħżel sit għad-dfin, fiċ-Ċina jitqabbdu esperti tal-Feng Shui, liema użanza tikkonsisti minn forom ta’ arti u xjenza antiki li nħolqu f’dan il-pajjiż madwar 3000 sena ilu. L-għan prinċipali tal-Yin House Feng Shui huwa illi permezz ta’ għażla għaqlija tal-art fejn jindifnu l-mejtin, l-enerġija tagħhom tiġi mibdula f’enerġija pożittiva sabiex din tiġi riflessa f’riżq għall-familjari. Infatti ċ-Ċiniżi jemmnu illi jekk il-mejtin ma jitħallewx jistrieħu fil-paċi f’post li jassiguralhom serenità, il-familjari l-ħajjin isofru l-konsegwenzi.

    L-oqbra imperjali taċ-Ċina

    Dan il-prinċipju dwar l-oqbra ra l-bidu tiegħu meta l-bniedem ħoloq il-kunċett tar-ruħ u b’hekk daħħal ukoll l-idea ta’ ħajja oħra wara din. Għalhekk matul is-snin insegwu diversi tibdiliet fl-oqbra u dawn iservu bħala mera tal-ideat tas-soċjetà li tkun sawwrithom. Aktar ma jgħaddi ż-żmien, l-oqbra bdew kull ma jmur jirraffinaw ruħhom sakemm fil-perjodu ta’ wħud mill-aktar dinastiji qawwija, l-oqbra imperjali ħadu s-sura ta’ tempji sħaħ bil-ħsieb li l-mexxej seta’ jgawdi l-istess ambjent li kien imdorri fih f’ħajtu, anki wara mewtu.

    Il-Musulew tal-imperatur Qin Shi Huang

    Dan il-musulew inbena mill-imperatur Qin Shi Huang fit-3 seklu Q.K. sabiex iservi bħala l-qabar tiegħu. Din il-binja enormi kienet waħda minn ta’ l-ewwel ta’ din ix-xorta, fejn l-ambjent tal-madwar intagħżel apposta sabiex joffri l-atmosfera ġusta għall-imperatur wara li jmut. Skont kittieba antiki, oriġinarjament, dan il-musulew kien madwar 120 metru għoli u l-bażi tiegħu kellha qies ta’ 2167 metru. Diversi siġar u pjanti ġew imħawwla fl-inħawi sabiex isebbħu l-post, filwaqt li nbena lqugħ għall-ilma b’għoli ta’ 10 metri u tul ta’ 1400 metru ħalli jiġi evitat li l-ilma tax-xmajjar li kienu fil-qrib jgħerrqu l-inħawi. Barra minn hekk, inbidel il-kors tax-xmara li kienet tagħti lejn in-nofsinhar ta’ dan il-musulew u minflok il-passaġġ tagħha ddawwar fix-xmara Weihe ħalli b’hekk ilmijietha ma jkunux ta’ ostaklu.

    Huwa stmat illi ntużaw madwar 12.8 miljun metru kubu ta’ art biex biha tissawwar l-art tal-qabar tal-imperatur u ta’ xi oqbra oħra fl-istess sit, flimkien mal-kostruzzjoni tal-ilqugħ tal-ilma u tal-istatwi li kellhom jitpoġġew fil-post. Barra minn hekk, kien hemm bżonn ukoll 1.2 miljun metru kubu ieħor ta’ art sabiex biha jinbena l-qabar tal-imperatur. Ta’ min isemmi illi dan il-ġebel kollu ġie maqtugħ minn barrieri fil-muntanja Ganquan li kienet tinsab 200 kilometru bogħod mis-sit tal-musulew!

    Għal ġewwa dan il-qabar, l-imperatur Qin Shi Huang, ordna li jitpoġġew ukoll xogħolijiet imprezzabbli artistiċi u ta’ sengħa mill-aqwa, fosthom ġojjelli maħduma mid-deheb u l-fidda, tpinġijiet, kitbiet, ħwejjeġ u drappijiet u għadd ta’ dekorazzjonijiet oħra. Finalment, tant kien hemm ġid ġewwa dan il-musulew li huwa diffiċli biex wieħed jikkalkula kemm dawn setgħu swew ħin, xogħol, ħajjiet, materjal u flejjes. Imma ċertament, hekk kif l-imperatur miet u difen kollox miegħu, huwa refa wirt kulturali mill-ifjen għall-ġenerazzjonijiet ta’ wara.

    Iżda l-imperatur ried aktar minn hekk bħala akkompanjament għall-vjaġġ tiegħu wara mewtu. Infatti biex inbena dan il-qabar, apparti li kienu ntagħżlu l-aqwa nies tas-sengħa, il-kostruzzjoni tiegħu li ħadet snin sħaħ, saret minn bosta kriminali, bdiewa li ma ħallsux it-taxxi, u skjavi. U flimkien mat-tiswir ta’ qabar l-imperatur, dawn kellhom jibnu wkoll qabar ieħor fuq art li kienet tinsab 1400 metru bogħod, li finalment laqgħet fiha lill-kriminali li ndifnu flimkien mal-imperatur mejjet. Infatti, waqt skavi arkeoloġiċi, instab li dan il-qabar kellu medda ta’ madwar 1,200 metru kwadru u li kien miżgħud bl-għadam uman.

    Ironikament, għalkemm kien qed ilesti post tant fantastiku għal wara mewtu, dan l-imperatur kien beżgħan ferm mill-mewt u għamel snin sħaħ ifittex il-famuż eliżir tal-ħajja sabiex jakkwista l-font tal-eternità. Minħabba li hu kien tirann krudili, saru diversi attentati fuq ħajtu imma dejjem irnexxielu jiskappaha. Sakemm darba xortih ħallietu u huwa miet waqt vjaġġ wara li bela’ xi pilloli tal-merkurju li suppost kellhom itawwlulu ħajtu!

    L-imperatur Qin Shi Huang tant kien mibgħud li wara mewtu, id-dinastija tiegħu ntemmet fi ftit taż-żmien u l-qabar tiegħu ġie misruq u maħruq aktar minn darba. Madanakollu, dan il-musulew tant kien massiċċ illi fis-sena 1974, waqt li xi bdiewa Ċiniżi kienu qed iħaffru bir, huma sfrundaw f’parti oħra li kienet għadha ma ġġarfitx u dak li nstab ħalla lil kulħadd mistagħġeb. Grupp ta’ arkeoloġisti ntbagħtu minnufih biex jiskavaw u jieħdu ħsieb is-sit fejn fost is-sejba enormi u unika, kien hemm armata kbira ta’ suldati tat-terrakotta akkumpanjati minn numru ta’ karrijiet biż-żwiemel, kollha b’daqs reali. Għalkemm instabu mijiet minn dawn is-suldati li kull wieħed ġie maħdum b’mod individwali u b’fattizzi u pożizzjonijiet differenti, huwa maħsub li b’kollox hemm madwar 8,000. Barra minn hekk, jidher li hemm ukoll 130 karru b’520 żiemel, u 150 żiemel tal-kavallerija midfuna f’dan il-musulew.

    Kull sena din is-sejba tiġbed eluf ta’ turisti lejn dan il-post. U kull meta tittella’ xi esebizzjoni f’pajjiżi oħra b’xi wħud minn dawn l-oġġetti li nstabu, din dejjem ikollha ħafna konkorrenza. Dan stqarritu wkoll il-Kuratriċi Anzjana tal-Mużew Nazzjonali tal-Arkeoloġija f’Malta, Sharon Sultana, meta fl-2007 f’pajjiżna ttelgħet esebizzjoni b’81 artifatt minn dan il-musulew tal-imperatur Qin Shi Huang, li fosthom kienu jinkludu 10 suldati tat-terrakotta u żewġt iżwiemel.

    Tradizzjonijiet oħra li jsiru waqt iċ-Qingming Festival

    Peress li dan il-festival jaħbat ukoll mal-bidu tar-Rebbiegħa, dan hu ż-żmien meta l-bdiewa jibdew jaħartu u jiżirgħu l-art tagħhom. Hu wkoll perjodu fejn diversi fjuri sbieħ jibdew isebbħu l-inħawi u għaldaqstant, parti miċ-ċelebrazzjoni tinkludi wkoll mixjiet fil-kampanja. Dan huwa wkoll mument fejn bosta żgħażagħ jiltaqgħu flimkien u bosta stejjer ġodda ta’ mħabba jibdew proprju f’dawn il-ġranet. Bħala tislima ferriħija għall-bidu ta’ dan l-istaġun ġdid, is-sema tintela’ b’għadd kbir ta’ manuċċi (jew tajr) maħdumin b’sengħa mill-aqwa u f’forom diversi u b’hekk dawn il-ġranet jiżżewqu anki b’memorji sbieħ u pożittivi.

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa ta’ l-20 t’April 2014)

    2014.04.20 / no responses / Category: Torca - Features & Articles