voluntiera | Fiona Vella

Posts Tagged ‘voluntiera’

MEMORJI STORIĊI F’TA’ BRAXIA

Il-ħajja tal-bniedem hija kumplimentari mal-bqija tan-natura u għaldaqstant għandha wkoll il-fażijiet tagħha: tibda mit-twelid, tkompli bit-tfulija, tiżvolġi fil-ħajja adulta, timxi għall-anzjanità u tintemm bil-mewt. Iżda l-mewt mhiex finali għax finalment hemm ir-reġenerazzjoni. U hekk kif l-ewwel xtieli żgħar ħadranin ifiġġu mill-ħamrija skura mxarrba wara li jkunu spiċċaw il-pjanti ta’ qabel, dawk li jemmnu, jifhmu li r-ruħ tal-individwu tkun imxiet għall-ħajja aħjar, dik eterna, filwaqt li l-ħajja ta’ dawk li jkun ħalla warajh tkompli għaddejja fid-diżinn maħluq għaliha. Madanakollu hemm ħaġa li tifridna mill-bqija tal-ħolqien: aħna l-bnedmin nibqgħu niftakru fl-antenati tagħha, tant li għal ħafna dawn jibqgħu bħallikieku ħajjin f’qalbhom. Finalment waħda mill-funzjonijiet taċ-ċimiterji hija proprju dik li jibqgħu jħaddnu l-memorja ta’ dawk li jkunu tbennu fil-qalbha t’arthom. Għaldaqstant, dawk li jieħdu ħsieb dawn il-lwogi jkunu qed jaċċertaw li dawk li għexu qabilna ma jintesewx. Dawn il-ħsibijiet tfasslu f’moħħi hekk kif dil-ġimgħa, biex nagħlaq l-aħħar artiklu ta’ Novembru, iltqajt ma’ Charles Gatt u ma’ Dr Alexander Welsh sabiex inżur għall-ewwel darba ċ-ċimiterji li jinsabu f’Ta’ Braxia fejn fosthom ġew anki midfuna prinċpijiet u prinċipessi magħrufa.

Dr Alexander Welsh, li huwa l-Viċi President tal-Assoċjazzjoni ‘The Friends of Ta’ Braxia’ huwa storiku li qatta’ l-biċċa l-kbira ta’ ħajtu jaħdem fuq diversi proġetti ta’ restawr f’pajjiżi differenti. Iżda hekk kif f’dawn l-aħħar snin huwa beda jgħix f’pajjiżna fehem illi: “F’Malta jeżisti wirt kulturali f’kull metru kwadru aktar minn imkien ieħor fid-dinja u biex ikompli jagħnih, dan il-wirt tħalla minn bosta kulturi differenti. Ngħidu aħna nisimgħu ħafna bl-arkeoloġija u bl-iskoperti mmensi tal-Eġittu imma dawn huma mxerrda ma’ firxa kbira ta’ art. Il-meravilja ta’ Malta hija li f’kull pass li tagħti fuq din l-art tiltaqa’ ma’ xi ħaġa ta’ valur storiku. Hija ħasra li forsi wħud mill-Maltin stess ma jintebħux u ma japprezzawx dan.”

Charles Gatt li huwa d-Direttur Eżekuttiv tal-Assoċjazzjoni u għamel snin jaħdem bħala arkitett navali, fissirli l-preġju taċ-ċimiterju prinċipali Ta’ Braxia: “Dan iċ-ċimiterju jmorru lura għas-seklu dsatax u fih ġew midfuna għadd ta’ individwi magħrufa li ffurmaw parti mill-istorja ta’ Malta. Għalhekk dal-post minbarra li jitlob rispett minħabba l-funzjoni tiegħu, jesiġi l-apprezzament peress li huwa ġawhra arkitettonika u monument storiku nazzjonali.”

Inġbarna bilqiegħda ġo kmajra li tintuża bħala l-uffiċċju tal-Assoċjazzjoni. Anki din il-kmajra kellha l-istorja interessanti tagħha.

“Snin ilu, din il-kamra kienet tifforma parti mid-dar ta’ John Mizzi li kellu arranġament biex jgħix proprju hawn fit-tarf taċ-ċimiterju ħalli jkun jista’ jieħu ħsieb dan il-post. Sfortunatament meta John ġie nieqes, iċ-ċimiterju f’Ta’ Braxia ntelaq għal rieħu, tant li finalment in-natura nnifisha ħabtet tipprova tidfnu taħt il-ħaxix, il-pjanti u s-siġar li bdew telgħin ma’ kullimkien.”

Ir-rakkont ta’ dan iċ-ċimiterju jeħodna lura lejn iż-żmien meta pajjiżna għadda taħt il-kuruna Ingliża fil-bidu tas-seklu 19.

“F’dak iż-żmien il-Kattoliċi Maltin kienu jindifnu taħt l-art tal-knejjes tagħhom u għalhekk dawn il-barranin li kienu jħaddnu reliġjon ieħor, ma setgħux jindifnu fl-istess postijiet. Mal-miġja tal-Ingliżi f’Malta bdew jiżdiedu r-residenti, l-vjaġġaturi, is-suldati, il-baħrin u n-negozjanti barranin li wħud minnhom mietu f’pajjiżna u għalhekk kellu jinstabilhom post fejn jindifnu. Għall-ewwel bdew jintużaw xi inħawi li kienu jinsabu ġewwa s-swar tal-Furjana sakemm matul is-snin dan id-dfin infirex u laħaq is-swar tal-Imsida. Eventwalment dan tal-aħħar ġie kkonsagrat bħala ċimiterju u huwa l-uniku wieħed li għad fadal mis-siti l-oħra. Infatti minflok iċ-ċimiterju kbir li kien jinsab fis-Sur tal-Kwarantina u dak aktar żgħir tal-Ortodossi Griegi, illum insibu l-art tal-lukanda l-ġdida Excelsior.

Meta ċ-ċimiterju li kien jinsab fuq is-swar tal-Imsida ntela’ kien hemm bżonn ta’ ċimiterju ġdid u fl-1857 intagħżlet biċċa art magħrufa bħala Ta’ Braxia li kienet viċin l-inħawi tal-Bieb tal-Bombi. Iċ-ċimiterju ġie diżinjat minn Emanuele Luigi Galizia (1830 – 1906) li kellu biss 25 sena dak iż-żmien (aktar tard hu kien responsabbli wkoll mid-diżinn taċ-ċimiterju tal-Addolorata). B’differenza taċ-ċimiterji ta’ qablu li kienu ssawru skont il-ħtieġa, dan kien ippjanat b’mod mirqum u li jilqgħek. Infetaħ uffiċċjalment fid-9 t’Ottubru 1857 bil-għan li jilqa’ fih nies minn kull reliġjon. Madanakollu inizzjalment dal-post ħa l-fama fost il-Maltin bħala ‘Tal-Protestanti’ u ħadd mill-Kattoliċi Maltin ma ried jindifen fih.”

Issa konna ħriġna nduru madwar iċ-ċimiterju prinċipali. Inzertat ġurnata sabiħa minn dawk li jaf jagħti biss pajjiżna u nistqarr illi li kieku ma kienx għal-lapidi, l-post aktar kien qisu xi ġnien kbir antik u sabiħ. L-għana ħlejju tal-għasafar kien qed jikser is-sikta solenni tal-post filwaqt li kien ukoll qed jostor taħtu l-ħoss tat-traffiku għaddej fil-qrib. Min jaf kemm il-darba għaddejt biswit dan il-post u qatt ma ntbaħt li hemm kien hemm lwog tant interessanti! Infatti minħabba s-siġar kbar tal-post, qatt m’għaraft li f’naħa minnhom kien hemm kappella mdaqqsa li apparti li kienet qed iżżejjen l-inħawi, kellha wkoll nisġa ħelwa ta’ storja ta’ mħabba msawwra fiha.

“Il-kappella taċ-ċimiterju Ta’ Braxia hija partikolarment interessanti minħabba li hija l-uniku eżempju arkitettoniku tal-istil ‘High-Gothic’ f’Malta. Inbniet minn Sir Arthur Hamilton Gordon K.C.M.G li kien magħruf ukoll bħala Lord Stanmore u kien għamel żmien bħala gvernatur ta’ New Brunswick, Trinidad, Mauritius, Fiji, New Zealand u Ceylon. Il-kappella kellha tkun bħala tifkira ta’ martu Rachel Emily Hamilton Gordon li waqt li kienet fuq vjaġġ minn Ceylon lura lejn id-dar tagħha fl-Ingilterra, inħakmet minn marda qalila u kellha titniżżel hawn Malta fejn mietet fis-26 ta’ Jannar 1889 fl-età ta’ 60 sena. John Loughborough Pearson, perit magħruf ħafna f’Londra u li kien jispeċjalizza fil-bini tal-knejjes, ġie mqabbad jiddiżinja din il-kappella li fuq in-naħa ta’ wara tagħha kellha tinkorpora l-qabar tal-mara.”

Għalkemm din il-kappella hija xempju ta’ kif mill-mewt ma jiskappa ħadd, fl-istess ħin hija tikkonferma mill-ġdid li dawn il-postijiet għandhom ħabta jfakkruk aktar fl-imħabba milli fil-mewt, jekk tiftaħ biżżejjed qalbek għalihom. L-istess kif jagħmel il-monument maestuż ta’ Olof Fredrik Gollcher, li l-bust tal-bronż tiegħu jserraħ fuq kolonna twila tal-irħam, bi xbieha mnikkta femminili tal-bronż taħtu. Daqstant ieħor l-oqbra tal-prinċpijiet u l-prinċipessi Poutiatine li għal xi żmien kienu gawdew mir-rifuġju ta’ pajjiżna; il-prinċipessa Nathalie Poutiatine li mietet fil-21 ta Jannar 1984 kienet iżżewġet lill-Malti Edgar Tabone u min jaf kemm ferrħet nies biż-żfin tagħha fit-teatri tagħna, filwaqt li finalment kienet ukoll hi li rawwmet oħrajn f’dan il-qasam meta fetħet l-ewwel skola tal-ballet klassiku f’pajjiżna.

“Hawn minn kull xorta ta’ nies midfuna hawnhekk: maġġuri, ġenerali, suldati, isqfijiet, reverendi, negozjanti, vjaġġaturi, eċċ. Preżentement hawn madwar 5000 persuna midfuna f’dan il-post li ħafna minnhom għandhom storja interessanti bħal Grabiel Vassalli li kien it-tifel il-kbir ta’ Mikiel Anton Vassalli, Lord Moynihan li kien missier it-tabib ta’ Churchill u Mary Olga Katherine Mills li kienet waħda mill-pijunieri tal-fidi Bahá’í. Nistgħu ngħidu li żewġ terzi minn dan iċ-ċimiterju huwa storiku filwaqt li l-bqija għadu jintuża sal-llum.”

Infatti huma għarrfuni li hemm lista twila ta’ nies, saħansitra Maltin, li llum jixtiequ jindifnu f’dan il-lwog. Madanakollu bħalissa m’hemmx aktar oqbra ġodda għalkemm qed isiru xi diskussjonijiet mal-gvern dwar dan il-qasam. Huma wrewni l-passaġġi wiesgħa li huwa mogħni bihom iċ-ċimiterju li għalkemm fil-preżent qed isebbħu l-post, parti minnhom tista’ sservi bħala spazju għal oqbra ġodda. L-art taċ-ċimiterju hija tal-gvern għalkemm l-oqbra huma privati u s-sidien għandhom id-dritt li jidfnu l-familjari tagħhom hemm. Matul it-triq Charles u Alexander bdew juruni s-sinjali tal-ħsara li ħalliet warajha t-tieni gwerra dinjija.

“Dal-post intlaqat diversi drabi mill-bombi li twaqqgħu fuq il-pajjiż. Ħafna mil-lapidi nkinsu mal-art bil-blast tagħhom filwaqt li oħrajn tqattgħu bis-shrapnel tal-bombi. Ammont konsiderevoli minn din il-ħsara ġiet irrestawrata lura imma kif qed tara, għad hemm ħafna aktar x’isir.”

Peress li dan iċ-ċimiterju kien għamel żmien mitluq, il-kundizzjoni tiegħu kienet tbikkik u mhux darba u tnejn li ġew xi barranin biex iżuru l-antenati tagħhom u tkażaw bis-sitwazzjoni li kien jinsab fih. Finalment fl-2001 ġiet imwaqqfa l-Assoċjazzjoni ‘The Friends of Ta’ Braxia’ li tifforma parti mill-NGO Din L-Art Ħelwa. Il-President ta’ din l-Assoċjazzjoni huwa l-imħallef Maurice Caruana Curran li huwa wkoll il-president fundatur ta’ Din L-Art Ħelwa.

“B’kollaborazzjoni ma’ Din L-Art Ħelwa u mad-Dipartiment tas-Saħħa sar ftehim biex jinħarġu fondi sabiex jiġi restawrat dan il-post. Permezz ta’ xi voluntiera minn Din L-Art Ħelwa u anki ta’ xi individwi oħra u bl-għajnuna ta’ xi benefatturi bħall-familja Gollcher, inbeda x-xogħol biex jitnaddaf il-post u biex tiġi rranġata ċertu ħsara strutturali u arkitettonika, kemm minħabba t-tkissir li ħalliet warajha l-gwerra u li kienet baqgħet ma ġiet irranġata qatt u anki d-danni kkaġunati mill-mogħdija taż-żmien. Illum, għaxar snin wara, daċ-ċimiterju jinsab f’qagħda ħafna aħjar milli sibnih fejn fosthom installajna wkoll is-sistemi tal-ilma u d-dawl u xi servizzi oħra li jistgħu jinqdew bihom dawk li jiġu jżuru l-post. Imma l-kobor tal-post jirrikjedi ħafna fondi għaż-żamma tiegħu u għall-bqija tax-xogħol li għad fadal isir fih. Il-membri tal-Assoċjazzjoni jħallsu miżata ċkejkna biex jgħinu f’dan u uħud minnhom jinġabru magħna kull nhar t’Erbgħa biex naraw x’għandu bżonn isir u nagħmlu xi manutenzjoni fiċ-ċimiterju. Nixtiequ ħafna li kellna aktar fondi u voluntiera biex inwettqu dak kollu li hemm bżonn!

Ma rridux ninsew insemmu lil individwi bħal-Maġġur Anthony Camilleri li huwa d-direttur u t-teżorier tal-Assoċjazzjoni, għall-għajnuna u l-pariri tiegħu rigward l-aspett militari, u lil numru ta’ persuni oħra li għenuna biex nidentifikaw lil kull min jinsab midfun f’dan iċ-ċimiterju, tant li llum jiġu numru konsiderevoli ta’ nies biex ifittxu jekk l-antenati tagħhom jinsabux midfuna hawn. Ta’ min jgħid ukoll illi dan iċ-ċimiterju jaqa’ taħt is-superviżjoni tad-Dipartiment tas-Saħħa, filwaqt li d-dokumentazzjoni uffiċċjali tad-dfin jinżammu fl-uffiċċju taċ-ċimiterju tal-Addolorata.”

Iżda kien għad fadal aktar x’niskopri f’dan il-post, hekk kif wara entratura ċkejkna maqtugħa f’ħajt apparti, Dr Welsh urieni ċimiterju żgħir ieħor fejn fih dari kienu jindifnu l-Lhud. Huwa għaddieli rivista bl-informazzjoni dwaru miġbura minn Alan Keighley.

“Għal dawn l-aħħar 3000 sena kien hawn għadd ta’ Lhud joqogħdu fil-gżejjer Maltin, għalkemm teżisti ftit li xejn informazzjoni dwarhom f’dawn is-snin bikrin. Huwa mill-14-il seklu ‘l fuq li nibdew insibu xi dettalji dwar il-komunità Lhudija f’Malta. Fiż-Żmien Nofsani kien hawn numru sostanzjali ta’ Lhud f’Malta, tant li f’perjodu minnhom, madwar terz tal-popolazzjoni tal-Imdina kienet Lhudija. Fl-1492, il-Lhud sfaw imkeċċija minn Malta minħabba l-Inkwiżizzjoni Spanjola. Aktard tard, fl-era tal-Kavallieri ta’ San Ġwann, il-Lhud spiss kienu jittieħdu lsiera minħabba li kienu jitħallsu flus tajba għal-ħelsien tagħhom. Kien hawn numru ta’ ċimiterji f’Malta għal dawk il-Lhud li kienu jmutu fil-pajjiż u fl-1784 infetaħ wieħed fil-Kalkara. Meta l-Franċiżi daħlu Malta fl-1789, Napuljun ordna li l-Lhud, li ħafna minnhom sa dak iż-żmien kienu meqjusa bħala skjavi, kellhom jibdew jitqiesu bħala ugwali mal-bqija tas-soċjetà. Meta f’Settembru tal-1800 waslu l-forzi Ingliżi f’Malta, il-Lhud setgħu wkoll jipprattikaw it-twemmin tagħhom fil-beraħ.

Jingħad li għall-ħabta tas-sena 1827, waqt li Sir Moses Montefiore, li kien sinjur kbir u filantropiku Lhudi, kien qiegħed għal btala f’Malta, il-komunità Lhudija talbitu jgħinhom biex ikollhom post ieħor fejn setgħu jindifnu peress li ċ-ċimiterji ta’ qabilhom kienu qed jintlew. Huwa tkellem mal-Gvernatur Ponsonby u dil-biċċa art żgħira f’Ta’ Braxia ġiet akkwistata u llum hija proprjetà tal-komunità Lhudija.”

Dr Welsh qalli li meta hu u martu raw dan il-post għall-ewwel darba, lanqas biss kellhom idea x’kien. Dak iż-żmien Dr Welsh kien responsabbli mit-tim li kien qiegħed jieħu ħsieb ir-restawr f’Ta’ Braxia u din il-biċċa art kienet miżgħuda bis-siġar u l-pjanti slavaġ li kienu għattew l-oqbra u l-monumenti kollha taħthom.

“Meta l-post beda jitnaddaf għarafna li kien ċimiterju Lhudi. Għall-ewwel konna xi ftit konfużi peress li ċerti iskrizzjonijiet li kienu baqgħu leġġibbli kienu miktuba bil-lingwa Taljana filwaqt li oħrajn kienu bil-lingwa antika Ebrajka. Iżda permezz tal-għajnuna tal-istoriku militari Alan Keighley irnexxielna nidentifikaw 120 qabar u permezz tal-lapidi stajna nagħtu isem lil 56 persuna li jinsabu midfuna f’dan il-post. Madanakollu l-iskrizzjonijiet bil-lingwa antika Ebrajka għadhom qatt ma ġew tradotti għax jidher li dil-kitba tmur lura ferm.

Sal-1880 dan iċ-ċimiterju ntela’ wkoll u għalhekk infetaħ ċimiterju ieħor għal-Lhud fil-Marsa. Jidher li biż-żmien dan il-post intesa, tant li llum ftit li xejn jiġu jżuruh filwaqt li eżatt miegħu ttella’ bini kbir li kompla jisraq mill-karattru tas-sit.

Xorta waħda, kif qed tara, kemm dan iċ-ċimiterju tal-Lhud u anki ċ-ċimiterju prinċipali f’Ta’ Braxia, qed jinżammu fl-aħjar stat possibbli permezz tal-għajnuna imprezzabbli tal-voluntiera, li mingħajrha bla dubju, dawn il-postijiet ma jkunux daqstant miżmuma.”

Bqajt indur għal ftit ħin ieħor waħdi fiċ-ċimiterju prinċipali sabiex nosserva, niġbed ir-ritratti u nifhem aktar dik l-informazzjoni li kont għadni kif ġbart. Fosthom, biswit xi lapidi tal-oqbra fuq in-naħa ta’ wara taċ-ċimiterju, innutajt parti minn ħajt imwaqqgħa li ċertament ikerraħ dal-post li jixraqlu ħafna aktar dinjità. Tgħaġġibni dil-ħelwa Malta tiegħi kemm kapaċi tissorprendini kull darba. U kważi nitnikket meta nintebaħ li tant hawn postijiet u ġrajjiet li ma nafx bihom, li ħajja waħda mhux ser isservini biżżejjed biex niskoprihom kollha! Almenu qalbi tistrieħ meta nifhem li permezz ta’ dawn l-artikli nista’ naqsam dan it-tagħrif magħkom bit-tama li nqanqal l-imħabba u l-kilba għal aktar għarfien fostkhom, b’mod speċjali fost iż-żgħażagħ tagħna li għad xi darba jkomplu warajna.

(Nota: Dan l-artiklu ġie ppubblikat fis-27 ta’ Novembru 2011)

Share on Facebook

2011.11.27 / no responses / Category: Torca - Perspettivi
SAPPORT BIEX TERĠA’ TIBDA…

Qabel jiena sirt omm, kont naħseb illi ma kinetx daqshekk diffiċli li tkun ġenitur. Kont noqgħod ninnota l-attitudnijiet ta’ diversi ġenituri oħra filwaqt li nixtarr u nimmemorizza min kien l-aħjar minnhom ħalli l-quddiem nagħmel bħalhom. Qrajt ukoll numru ta’ kotba u tħarriġt dwar kif tkun ġenitur tajjeb u dwar kif għandek tieħu ħsieb ‘l uliedek. Għalhekk meta wasal il-mument ħsibt li kont ippreparata sewwa. Imma ħej, akkost li bosta avżawni li ħajti kienet ser tinqaleb mill-lejl għan-nhar, qatt ma fhimt tassew x’riedu jfissru qabel sibt ruħi fis-sitwazzjoni.

Niftakar li l-ewwel reazzjoni tiegħi kien l-element ta’ sorpriża dwar kif ħlejqa daqshekk ċkejkna tista’ tibki u tagħmel daqstant storbju! Imbagħad hekk kif ħriġt mill-isptar u mort id-dar inħsadt meta ġejt wiċċ imb’wiċċ mar-realtà li ġiet afdata l-ħajja ta’ bniedem f’idi – jien li qatt ma rabbejt lil ħadd qabel. Tarbija ħelwa b’par għajnejn sbieħ u kbar tħares lejk, tiddependi għal kollox minnek u b’fiduċja assoluta li inti ser tagħtiha l-aqwa kura u mħabba. Tippanikja daqsxejn għall-ewwel imma ftit ftit tibda tidra u titgħallem u tħossok kburija li bis-saħħa tiegħek t-tarbija qegħdha tikber kuntenta u b’saħħitha.

Madanakollu kull ġurnata ġġib it-tibdil tagħha. Aktar ma t-tfal jikbru, aktar tibda toħroġ il-personalità tagħhom li mhux neċessarjament tkun preċiżament bħal tiegħek. Tibda ssib ruħek f’kunflitt bejn dak li jridu huma u dak li trid int. Jiġu waqtiet meta tixtieq tkun ħelwa ma’ wliedek imma fl-istess ħin tkun tridhom jirrispettawk u b’xi mod jifhmu dik iċ-ċertu awtorità tiegħek. Tkun tixtieq tagħtihom dik il-biċċa ċikkulata żejda imma min-naħa l-oħra tridhom jieklu ikel sustanzzjuż. Tkun trid li wliedek ikunu kemmxejn avventurużi imma fl-istess waqt ikollok il-biża’ li ser iweġġgħu.

Fuq dan kollu, speċjalment bħala mara, sikwit jiżdied il-piż li trid tieħu ċerti deċiżjonijiet fundamentali, fostom jekk hux ser tibqa’ taħdem jew jekk hux ser tieqaf. Jekk tagħżel li tibqa’, jeħtieġ li tara ma’ min ser tħalli ‘l uliedek, x’ħinijiet tista’ taħdem u x’ser tagħmel fil-każ li jkunu ma jifilħux. Min-naħa l-oħra jekk tikkunsidra li tieqaf, trid tara jekk dan hux ser ikun ta’ piż finanzjarju fuq il-familja, ikollok taċċetta li issa inti mara tad-dar u li ser tħalli warajk il-kariga tax-xogħol li kellek u li kultant ser jiġu mumenti fejn ser tħossok minsija u waħdek ħafna.

Tibda tagħraf li mhux faċli li tkun omm u li dak il-ħolm romantiku li kellek dwar it-trobbija ta’ wliedek, fih l-iebes tiegħu ukoll. Kultant jiġu drabi li tħossok mfarrka u għajjiena u tibda tiddubita kemm oriġinarjament kont kapaċi li tidħol għal responsabbiltà bħal dik. Tkun għatxana għal spalla fuq xhiex isserraħ, imqar għal ftit, sakemm tiġi f’tiegħek, sakemm ikollok is-saħħa terġa tibda mill-ġdid…

Proprju dwar dan is-suġġett dil-ġimgħa ltqajt ma’ Jacqueline Vella, il-ko-ordinatriċi ta’ Home-Start Malta; servizz issapportjat mill-Aġenzija Appoġġ b’kollaborazzjoni mal-Home-Start International u sponsorjat mill-HSBC Cares for Children Fund u mill- Vodafone Malta Foundation.

“Illum ninsabu konxji kemm huma essenzjali l-ewwel snin tat-trobbija għall-iżvilupp tat-tfal u kemm huwa vitali li dawn jgħixu f’ambjent protett u seren. Home-Start tikkunsidra illi l-ġenituri huma l-qofol biex jinħoloq dan l-ambjent ideali u għalhekk dan is-servizz ġie stabbilit biex joffrilhom sapport waqt li qed irabbu ‘l uliedhom fl-età ta’ inqas minn 5 snin. Home-Start tisħaq dwar l-importanza illi dawk il-ġenituri li huma għaddejjin minn xi diffikultà għandhom jitolbu l-għajnuna fil-pront għax aktar ma jirreaġixxu minn kmieni, anqas jitħallew jaqgħu lura u jkunu jistgħu jirkupraw malajr kemm jista’ jkun. Sfortunatament meta persuna tkun għaddejja minn żmien diffiċli, il-motivazzjoni u l-enerġija tista’ tonqsilha biex tagħti biżżejjed ħin lil uliedha.”

Kif oriġina dan is-servizz u kemm ilu jiġi applikat f’pajjiżna?

“Il-kunċett ta’ Home-Start oriġina fl-Ingilterra fl-1973 meta xi professjonisti li jaħdmu ma’ familji ta’ tfal żgħar irrealizzaw u fehmu l-importanza li jingħata sapport lill-ġenituri matul it-trobbija ta’ wliedhom. Malli beda jidher biċ-ċar kemm il-ġenituri setgħu jibbenefikaw minn dan is-servizz, Home-Start bdiet tiġi applikata anki f’pajjiżi oħra fostom f’Malta fejn dan is-servizz beda fl-2006.

Kif jingħata s-servizz ta’ Home-Start?

“Is-servizz tal-Home-Start jingħata permezz tal-voluntieri tagħna. Kif għedna, l-ġenituri huma l-aħjar persuni li jistgħu jagħtu l-aħjar formazzjoni u mħabba lil uliedhom. Għalhekk x’hemm aħjar minn ġenituri li jgħinu lill-ġenituri oħra? L-esperjenza li jkollhom il-voluntiera hija essenzjali biex ikunu voluntiera tajba, iżda barra minn hekk huma jingħataw ukoll taħriġ min-naħa tagħna. Persuni oħra li jkunu rabbew it-tfal minflok il-ġenituri naturali, bħal ngħidu aħna xi aħwa akbar, jistgħu wkoll ikunu voluntiera ma’ Home-Start għax huma wkoll għandhom ħafna x’jagħtu.

Il-voluntiera ta’ Home-Start jitħarrġu f’dan il-qasam matul kors ta’ 40 siegħa. Waqt dan il-kors, jiena nsir naf aktar mill-qrib lil dawn il-voluntiera u allura nkun nista’ nfassal aħjar ma’ liema tip ta’ familji jistgħu jaħdmu. Kull familja jkollha l-bżonnijiet u l-ambjent tagħha u daqstant ieħor kull voluntiera għandha n-natural u l-personalità tagħha. L-armonija bejn it-tnejn hija neċessarja biex dan is-servizz jingħata bl-aħjar mod possibbli.

B’ko-ordinazzjoni mal-familji, il-voluntiera jżuru darba fil-ġimgħa lill-familja assenjata lilhom u jagħtu sapport emozzjonali u prattiku.”

Min jista’ japplika għal dan is-servizz?

“Jistgħu japplikaw familji li għandhom wild jew aktar taħt il-5 snin u li jħossu li bħalissa għaddejjin minn xi sitwazzjoni diffiċli. Fil-preżent dan is-servizz qiegħed jingħata f’lokalitajiet partikolari: il-Kottonera, il-Kalkara, Ħaż-Żabbar, il-Fgura u ż-Żejtun. Bdejna minn dawn il-postijiet peress li hemmhekk konna diġà qed nagħtu xi servizzi kommunitarji u allura kellna l-pedamenti lesti biex jitwettaq anki dax-xogħol. Ġieli rnexxielna nagħtu das-servizz lil xi familji minn lokalitajiet oħra iżda għalkemm nixtiequ li nespandu das-servizz, niddependu ħafna min numru ta’ voluntiera li jkollna lesti biex jagħmlu dax-xogħol.

Nixtieq niċċara l-punt illi l-għan ewlieni ta’ Home-Start mhux li nġibu lill-ġenituri dipendenti fuqna imma li f’mumenti partikolarment diffiċli, nagħtuhom daqqa t’id sakemm ikollhom forza biżżejjed biex ikomplu weħidhom. Kultant bniedem ikollu biss bżonn ta’ daqsxejn kuraġġ, kelma ta’ ħabib, naqra attenzjoni u widna li tisimgħu mingħajr ma tiġġuddikah. Għalkemm it-trobbija tat-tfal hija xi ħaġa sabiħa, kultant taf tħarbat l-armonija li tkun laħqet inħolqot f’familja u wieħed jaf jitfixkel jekk ma jkollux ma’ min jista’ jaqsam dawn id-diffikultajiet. In-natura tal-problemi li jistgħu jinqalgħu huma ta’ kull xorta: single parent, it-twelid ta’ tewmin, separazzjoni, tarbija bi bżonnijiet speċjali jew saħansitra dik il-mara li marret toqgħod f’post ġdid, ma taf lil ħadd madwarha u tispiċċa iżolata jew il-bogħod mill-ħbieb u mill-familjari.”

X’inhu mistenni mill-voluntiera li jaħdmu ma’ Home-Start?

“Il-voluntiera għandhom rwol speċjali ħafna f’Home-Start. Taf int, il-familja tagħna dejjem hija daqsxejn sagra. Mhux ser naqbdu u nħallu lil kwalunkwe persuna tidħol f’darna u f’ħajjitna! Għalhekk aħna nenfasizzaw mal-voluntiera tagħna illi huwa privileġġ li dawn jingħataw l-opportunità li jidħlu fid-djar u fil-ħajja ta’ dawn il-familji. Wara ċertu numru ta’ żjarat, tinħoloq relazzjoni ta’ fiduċja u ta’ ħbiberija bejn il-familja u l-voluntier u din hija essenzjali biex l-iskop ta’ Home-Start jirnexxi. Għaldaqstant l-impenn f’dan ix-xogħol huwa neċessarju ħafna. Tal-inqas nirrikjedu illi l-voluntiera jagħtu s-servizz tagħhom għal 3 siegħat darba fil-ġimgħa għal madwar sena. Madanakollu nixtieq niċċara li aħna nifhmu wkoll il-bżonnijiet tal-voluntier u fejn nistgħu nirranġaw bejnietna.

Waqt is-servizz tagħhom il-voluntiera jiġu mitluba jagħtu sapport billi fuq kollox jisimgħu lil familji x’għandhom x’jgħidu, li jagħtuhom ċans jiftħu qalbhom, li jinteressaw ruħhom fihom, li juruhom diversi għażliet fil-ħajja u li forsi kultant jaqsmu xi esperjenza magħhom biex jibnulhom mill-ġdid il-kunfidenza fihom infushom. Fejn ikun hemm bżonn, imorru wkoll magħhom għal xi appuntament għand it-tabib jew l-iskola. U dan kollu jsir taħt kunfidenzjalità assoluta.

Il-voluntiera li għandna bħalissa huma kollha nisa għalkemm nixtiequ li jkollna rġiel ukoll. Kif kulħadd jista’ jifhem, mara ma’ mara tkun tista’ tifhem aktar mill-qrib il-bżonnijet tal-oħra. U daqstant ieħor fil-każ tal-irġiel. Nifhmu iżda li l-irġiel għandhom daqsxejn problema biex jivvolontarjaw peress li ħafna minnhom ikunu xogħol. Però nista’ nappella għan-nanniet u nfakkarhom li anki huma mistiedna jipparteċipaw f’dan is-servizz.”

Kemm kien ta’ suċċess s’issa Home-Start?

“F’das-sitwazzjonijiet is-suċċess kif tkejjlu? Ir-riżultati ta’ xogħol bħal dan ma tarahomx mill-lum għal għada. Jieħdu ż-żmien imma żgur li jservu ta’ ħafna ġid. Mhux kulħadd idum l-istess biex jerġa’ jiġi fuq saqajh u ovvjament jiddependi wkoll mit-tip ta’ diffikultà li jkollha kull familja.

Però biex inwieġbek, nista’ ngħidlek illi l-ewwel nett għandna voluntiera magħna li ilhom mill-bidu nett tat-tnehdija ta’ Home-Start u jinsabu kuntenti ħafna li għandhom l-opportunità li jagħmlu dax-xogħol. Barra minn hekk, il-familji b’mod volontarju jagħżlu li jibbenefikaw minn das-servizz u jingħataw l-għajnuna. Huwa tajjeb li nsemmi wkoll illi uħud minn dawn il-ġenituri, tant apprezzaw li meta kellhom bżonn huma ngħataw daqqa t’id, li llum huma stess huma volontarji magħna u issa qed jgħinu lil ħaddieħor!”

Dawk li huma interessati japplikaw bħala voluntiera ma’ Home-Start, fejn jistgħu jikkuntattjawkom?

“Bħalissa qed nagħmlu s-sitt sejħa għal voluntiera ma’ Home-Start. Għalhekk min jixtieq japplika bħala voluntier jew għal aktar informazzoni jista’ jċempel lit-tim ta’ Home-Start fuq 21678043 jew 99018398. Jista’ wkoll jibgħat email fuq: home.start@maltanet.net jew iżur il-website: www.appogg.gov.mt.”

Meta ddeċidejt li nagħmel din l-intervista, tlabt ukoll biex niltaqa’ ma’ xi ħadd mill-voluntiera biex tkellimni dwar din l-esperjenza tagħha. Rita, issa ilha 4 snin taħdem bħala volontarja ma’ Home-Start Malta u sal-lum hija tat is-servizz tagħha lil numru ta’ familji…

Kif sirt taf bis-servizz tal-Home-Start Malta u għaliex tħajjart tissieħeb bħala voluntiera?

“Sirt naf għall-ewwel darba b’Home-Start meta rajt lil Jacqueline fuq it-TV waqt li kienet qegħdha tagħmel sejħa għal voluntiera. Jiena stess kont għaddejt minn żmien fejn kelli bżonn l-għajnuna u sibt min jgħini u għalhekk dejjem xtaqt nagħti xi ħaġa lura. Fil-fatt mhux l-ewwel darba li għent lil sħabi f’xi mumenti diffiċli tagħhom. Kien għalhekk li tħajjart nissieħeb mal-Home-Start.”

Taħseb illi t-taħriġ li tieħdu huwa adegwat biżżejjed biex tkunu tistgħu twettqu dax-xogħol?

“Jiena mara tad-dar u għall-ewwel ikkonfondejt kemm ser inkun kapaċi nagħti das-servizz. Barra minn hekk kont drajt ngħix b’ċertu indipendenza; dik li nista’ mmur fejn u meta rrid naqdi l-qadi u nagħmel il-ħruġ tiegħi. U għalhekk qisni ddubitajt kemm ser inkun nista’ nżomm dan l-impenn. Iżda t-taħriġ li ngħatajt mill-Home-Start neħħieli dawn id-dubji u meta bdejt nara li stajt nagħmel il-ġid, aktar qawwejt qalbi, tant li sena wara sena nerġa’ noffri l-għajnuna tiegħi. Nammetti illi fil-bidu, meta tkun ser tiltaqa’ ma’ familja ġdida, tibqa’ tħoss dik iċ-ċertu nċertezza dwar kif ser tmur. Imma wara ftit it-tnejn nidraw lil xulxin u bil-mod il-mod tinbena ħbiberija ġdida. Fl-istess ħin matul il-kors nitgħallmu kif ma naqbżux ċertu limiti, billi noqogħdu attenti illi l-familji ma jsirux dipendenti fuqna u lanqas aħna ma nsiru involuti emozzjonalment iżżejjed magħhom.

Barra minn hekk, kemm il-kors li ngħatajna fil-bidu u anki l-laqgħat li jkollna b’mod regolari ma’ Jacqueline u l-voluntiera l-oħra nħoss li għenuni ħafna anki fil-ħajja tiegħi personali. Biex nagħtik eżempju: kif jiena issa għandi l-abbiltà illi ġod-dar ta’ dawn il-familji naf inżomm ċertu kontroll, daqstant ieħor sirt inżomm l-istess kontroll f’dari u dan jgħin ħafna fil-ħajja tal-familja tiegħi.”

Kemm jagħtik sodisfazzjon dan il-volontarjat?

“Ħafna! Ikabbrek bħala persuna għax tagħraf kemm inti kapaċi tkun ta’ benefiċċju għall-oħrajn. Permezz ta’ dan ix-xogħol qed nitgħallem aktar dwar il-bniedem. Fuq kollox qed nagħraf kemm ma tistax tiġġudika persuna mill-faċċata tagħha biss. Ma nieqaf qatt nimmeravilja ruħi mill-qalb kbira li nsib f’ċertu nies akkost il-bixra differenti ta’ kif jidhru minn barra. Fhimt illi ċertu attitudnijiet tal-persuni jkunu ġejjin minn bosta konsegwenzi partikolari u mhux għax ikunu hekk oriġinarjament. Meta tidħol mill-qrib fil-ħajja ta’ dawn l-individwi tibda tiskopri l-veru persuna u titgħallem tapprezza lilha u ċertu attitudnijiet tagħha. Ġieli rajthom iwettqu atti ta’ karità, akkost id-diffikultajiet li jkunu fihom, li jiena stess niddubita kontx inkun kapaċi nagħmilhom. Qatt ma ddejjaqt nakkompanja lil dawn il-persuni, akkost li kultant l-istil tal-ħajja tagħhom ikun ferm differenti minn tiegħi. Anzi nħossni kburija li jqisuni u jirreferu għalija bħala l-ħabiba tagħhom.”

Temmen illi dax-xogħol qed ikun ta’ benefiċċju għall-familji?

“Bla dubju! Għalkemm forsi r-riżultati ma tarahomx mill-ewwel jiena xorta nemmen illi t-tajjeb ikun qiegħed isir. Dan bħal meta konna żgħar u ommna kienet tgħidilna ħafna affarijiet u mbagħad nifhmuhom u nagħmluhom meta nikbru. L-istess dan is-servizz: biss biss it-tfal li qed jingħatalhom ambjent aħjar fil-familja tagħhom, il-quddiem nittama li jkunu kapaċi jagħmlu l-istess ma’ wliedhom.

Imbagħad ikun hemm ċertu bidliet li tibda tarahom mill-ewwel. Bħal ngħidu aħna, akkost li aħna ngħidulhom li jistgħu joqogħdu komdi d-dar, anki bil-paġama jekk iridu, tinnota li meta tmur inti żżurhom jibdew jaħslu xagħarhom u jilbsu pulit. Tinduna li diġà qed tagħtihom dik in-naqra motivazzjoni u skop biex jibdew iduru dawra magħhom infushom. Il-fatt li għandhom lil xi ħadd jismagħhom mingħajr ma jiġġudikahom jgħinhom ħafna biex jiftħu qalbhom u jaqsmu d-diffikultajiet u d-dubji tagħhom. Ftit ftit jibdew joħorġu minn qoxorthom u jsiru indipendenti sakemm ma jkollhomx bżonn aktar l-għajnuna tagħna.”

X’messaġġ tixtieq tgħaddi lil min qiegħed jikkunsidra li jingħaqad bħala volontarju ma’ Home-Start?

“Lil min hu mħajjar, nagħmillu kuraġġ għax huwa xogħol li jagħtik sodisfazzjon kbir. Tagħti ftit ħin minn tiegħek u għalkemm ma tmurx għal hekk, tirċievi lura ħafna inti wkoll. Permezz ta’ dax-xogħol issib lilek innifsek, titgħallem ħafna u timla’ dak il-vojt li kultant taf tħoss ġo fik.”

L-Aġenzija Appoġġ tifforma parti mill-Fondazzjoni għal Servizzi ta’ Ħarsien Soċjali li tinkorpora wkoll Aġenzija Sedqa (www.sedqa.gov.mt) u Aġenzija Sapport (www.sapport.gov.mt.)

(Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tat-28 ta’ Frar 2010)

Share on Facebook

2010.02.28 / no responses / Category: Torca - Perspettivi