Posts Tagged ‘natura’

  • IS-SEĦER TA’ FILFLA

    Ilni niftakarha minn dejjem… tgħid hi kemm ilha tiftakru lil pajjiżna? Remota, solitarja, f’nofs ta’ baħar, f’distanza biżżejjed kemm ma nilħquhiex, imma fl-istess ħin, Filflatefgħa ta’ ġebla ‘l bogħod, kemm naqbdu dgħajsa u nsibu ruħna fuqha. Uħud isostnu li mhiex ħlief ġebla insinifikanti u aċċettawha bħala parti mix-xenarju Malti, bħal kif draw wiċċ is-sieħeb jew is-sieħba tagħhom wara tletin sena żwieġ. Iżda oħrajn bħali jsibuha affaxxinanti u akkost li jafu li fir-realtà mhiex ħlief gżira ċkejkna ferm, konxji li fuqha hemm il-ħajja, saħansitra endemika, u infatti l-gżira hija riserva naturali. Filfla!

    Kemm il-darba xtaqt inżurha imma mhux la kemm issib min jieħdok  ħdejha għax biex tersaq qribha teħtieġ il-permess u neħħieha minn rasek jekk taħseb li qatt tista’ tinżel fuqha illum ħlief jekk tkun qed tagħmel xi riċerka jew għal raġunijiet edukattivi. Għalhekk il-kilba li mqar għal darba naraha wiċċ’imbwiċċ aktar żdiedet u naturalment ħtaft l-opportunità hekk kif dan l-aħħar, Heritage Malta organizzat mawra sa ħdejha. Fuq kollox, kien ser jakkompanjana wkoll il-Kuratur Prinċipali tal-Mużew tal-Istorja Naturali, John Joseph Borg, li għal dawn l-aħħar tletin sena wettaq riċerka siewja dwar din il-gżira u l-ekoloġija tagħha. Ċertament individwu hekk ma kontx ser inħallih jaħrabli kif ġieb u laħaq, għallinqas mhux qabel itarraffli dak kollu li jaf dwar Filfla. U bdejna….

    “Meta kont żgħir, sikwit kont immur nistad ma’ missieri u allura n-natura minn dejjem kont inħobbha. Maż-żmien niftakarni niffoka aktar fuq l-għasafar fejn għamilt tliet snin nistudja l-barbaġann,John Joseph Borg sakemm darba inqerdu kollha minn pajjiżna! Minn hemm bdejt ninteressa ruħi aktar fl-għasafar tal-baħar hekk kif kont narahom jittajjru madwarna waqt li nkunu għaddejjin bid-dgħajsa. Bdejt nitħarreġ biex insir bird-ringer u fl-1980 ingħaqadt ma’ grupp li kellu l-għan li jagħmel bird-ringing fuq l-għasafar li kienu jinsabu fuq Filfla. Ħassejtni eċċitat ħafna għax qatt ma kont irfist fuq dil-gżira qabel u hekk kif dħalt fid-dgħajsa li kellha twassalna sa ħdejha, kelli kurżità kbira x’kont ser insib. L-esperjenza kienet inkredibbli speċjalment hekk kif bdejna nersqu lejha u ntbaħt li fil-fatt il-gżira kienet ħafna akbar minn kemm kont immaġinajtha oriġinarjament. Il-ġebel tagħha kien imponenti ferm, qisek għandek ħajt quddiemek. Madwarha kien hemm qabda blat imfarrak. Imma l-aktar li laqgħatni kien l-għajjat tal-gawwi li qatt ma smajt imkien bħalu f’inħawi oħra fil-gżejjer tagħna. Nistqarr li Filfla serqitli qalbi mill-ewwel darba li rajtha u ma’ l-ewwel passi li meddejt fuqha. Dakinhar sibna madwar 400 kanġu ta’ Filfla u minn dik il-ġurnata bqajt niġbor kemm niflaħ materjal dwar din il-gżira u waħħaltha f’rasi li nidħol aktar fil-fond fl-istudju tal-għasafar tal-baħar li jinsabu fuqha.”

    Skoprejt li aktarx l-isem Filfla ġej mill-kelma filfel li hija l-kelma Għarbija għaż-żerriegħa tal-bżar. Probabbilment ingħatat dan l-isem peress li l-forma tal-gżira kienet tixbaħ lil diż-żerriegħa, jew inkella dari kienu jikbru l-pjanti tal-bżar fuqha. Bħalha hemm il-gżira ta’ Kemmuna li hija msemmija għaż-żerriegħa tal-kemmun (cumin-seed). Filfla tinsab 5km ‘l bogħod mill-kosta tan-nofsinhar ta’ Malta. Il-wiċċ tagħha għandu l-wesgħa ta’ 2.5 ettaru u ċ-ċirkomferenza tagħha hija madwar 800 metru. Il-ġnub tagħha huma irdumijiet għoljin 60 metru li jiffurmaw medda ta’ art watja fuq nett.

    “Dokument antik li ltqajt miegħu dwar Filfla huwa datat għall-1575 u jikkonsisti f’manuskritt relatat maż-żjara pastorali tal-Isqof Pietro Dusina f’Malta. Il-kitbaIl-kwadru tal-Assunzjoni li kien jintuża fuq Filfla tikkonċerna t-talba tal-kappillan biex jitneħħa l-benefiċju li kien hemm fuq il-kappella li kienet tinsab fuq dil-gżira. Skont ir-rapport jingħad li l-qassis responsabbli sikwit kien qiegħed jiltaqa’ ma’ diffikultà kbira biex jinżel fuq il-gżira ta’ Filfla minħabba l-baħar imqalleb. Imma jiena aktar nemmen illi s-sajjieda kienu tilfu l-interess li jaqdfu lejn il-gżira kull nhar ta’ Ħadd biex jisimgħu l-quddies biex imbagħad ikollhom jaqdfu mill-ġdid lura ‘l barra fejn kienu qed jistadu. Hi x’inhi r-raġuni, it-talba tal-kappillan ġiet milqugħa u l-kappella ma baqgħetx ikkonsagrata. Ta’ min jgħid illi akkost illi fuq xi mapep antiki naraw lil din il-kappella mpinġija b’ħafna kobor u dettalji, fir-realtà ma kinetx ħlief għar, b’ħajt imtella’ quddiemha. Aktarx li l-qassis ma kien iħalli xejn hemm, lanqas il-kwadru tal-Assunzjoni li għaliha kienet iddedikata il-kappella. Kien jieħu kollox miegħu biex jiċċelebra l-quddiesa u mbagħad iniżżilhom lura miegħu mill-ġdid. Illum ma fadal xejn ħlief dan il-kwadru triptiku li wieħed jista’ jara fis-sagristija tal-parroċċa taż-Żurrieq. Aktarx li din il-kappella kienet inbniet bħala wegħda minn xi individwu li kien salva minn tempesta qalila li ħakmet lill-gżejjer fl-1343. Eventwalment il-kappella ġġarrfet waqt terremot li seħħ fl-1856 u llum ma fadal xejn minnha.”

    Fuq Filfla kienu jinżammu xi provvisti tal-ikel ħalli f’każ ta’ emerġenza, s-sajjieda jkunu jistgħu jinżlu hemm. Imma mhux huma biss kienu jagħmlu użu minn dil-gżira. Kienu jużawha anki l-pirati!

    “Il-pirati kellhom ħabta jinżlu fuq Filfla u jużawha bħala moħba biex minn fuqha jattakkaw ix-xwieni li jersqu qrib. Fuq kollox dak iż-żmien il-gżira kienet mogħnija b’nixxiegħa naturali li kienet tfeġġ Filfla 1930sminn bejn saff tafli u għalhekk kienet anki mfittxija għall-ilma. Is-sitwazzjoni tant gravat li fl-1761 il-Kavallieri ta’ San Ġwann iddeċidew li jeqirdu l-fonti billi jisploduwha bil-porvli u hekk sar. Imma l-ilma baqa’ ħiereġ xorta waħda.”

    Il-kavallieri ma rnexxielhomx jeqirduha imma ħaddieħor warajhom irnexxielu – illum għadu jnixxi daqsxejn ilma mit-tafal li fadal! Sfortunatament minn informazzjoni li ġbart sibt illi matul is-snin, Filfla kienet sfat letteralment il-mira ta’ diversi ġnus barranin fosthom dawk Franċiżi, Ingliżi, Taljani, Torok u anki Amerikani li kollha, b’xi skuża jew oħra ħassew li setgħu jifqgħu l-armi tagħhom f’din il-‘blata’ tagħna. Infatti l-akbar ħsara fuqha seħħet matul l-aħħar gwerra dinjija meta minħabba li l-Ingliżi dehrilhom li l-gżira tixbaħ lil aircraft carrier, huma użawha biex jeżerċitaw il-forzi militari tagħhom.

    “Għal 200 sena sħaħ, Filfla kienet tigi bbumbardjata mill-Ingliżi u aktar tard mill-forzi tan-NATO kemm mill-art, mill-baħar u kif ukoll mill-ajru. Mill-art l-eżerċizzji kienu jsiru permezz tal-batterija tal-Bombi fuq l-art ta' FilflaQrendi u mbaghad kienu anki ppruvaw kanun ġdid minn Bengħajsa. Sa ċertu punt jiena nifhem dak il-perjodu u n-neċessitajiet fi żmien il-gwerra li wieħed jipprattika għal kull eventwalità li tista’ tinqala’. Iżda min-naħa l-oħra nirrabja meta akkost li nġibdet l-attenzjoni tal-awtoritajiet dwar l-importanza tal-għasafar li kienu qed ibejtu fuq Filfla, dawn xorta baqgħu jibbumbardjawha għal snin wara. It-tkissir li hemm madwarha huwa riżultat ta’ dan. Barra minn hekk, meta fis-sebgħinijiet kien twaqqaf il-ħbit fuqha u xi għaxar snin wara ġew iżuruna xi uffiċċjali tan-Navy, l-FAM kienu marru fuq Filfla u splodew xi bombi li kienu sabu. Riżultat t’hekk il-ġebel li kien laħaq straħ reġa’ ċċaqlaq u mill-ġdid beda l-proċess ta’ deterjorament. Sal-ġurnata ta’ llum il-ġebel għadu nstabbli ħafna u din hija waħda mir-raġunijiet prinċipali għala ħadd ma jista’ jinżel fuq din il-gżira mingħajr permess. Dan biex ma nsemmux il-bombi mhux sploduti li wieħed għadu jiltaqa’ magħhom, kemm fuq l-art u kif ukoll taħt il-baħar.”

    Jingħad x’jingħad l-insensittività tal-ħakkiema lejn il-Maltin tixgħel bil-qawwi u dar-rakkont li ġej huwa wieħed mill-eżempji, meta bi żball, bombi li ġew sparati minn fuq il-baħar, flok laqtu l-Filfla, baqgħu deħlin l-art!

    “L-eżerċizzji ta’ bumbardamenti li saru fuq Filfla kollha ġew reġistrati b’dettall kbir mill-awtoritajiet barranin fejn saħansitra ġie mniżżel kemm ġew sploduti bombi kuljum u liema tip ta’ azzjoni twettqet. Bombi fuq l-art ta' Filfla - 2Fost korrispondenza u dokumenti li kont sibt, iltqajt ma’ każ interessanti li kien jiddeskrivi kif frejgata li kienet qed tipprattika fl-inħawi, meta sparat il-kanuni tagħha minn wara Filfla, flok laqtet il-gżira ċkejkna kif kien pjanat, il-bombi tagħha baqgħu sejrin il-ġewwa u laqtu razzett fil-Baħrija fejn qatlu xi bhejjem u għasafar. B’xorti tajba ma weġġa’ ħadd min-nies tal-post. Madanakollu s-sidien xtaqu xi forma ta’ kumpens u marru jieħdu parir mingħand membru parlamentari tal-fiduċja tagħhom. Min-naħa tiegħu dan il-membru parlamentari kiteb lill-ammiraljat fejn talab l-ewwelnett li dawn il-prattiċi militari kellhom jitwettqu b’aktar responsabbiltà u t-tieni li almenu s-sidien kellhom jingħataw xi forma ta’ kumpens għall-ħsara li ġarrbu. Il-korrispondenza tkompli bil-kaptan jistaqsi lill-ammirall “Who does this young upstart think he is, ordering his majesty’s navy around?” Sfortunatament ma sibtx aktar dokumenti biex nara kif spiċċat dil-biċċa. Iżda dak l-MP ma kien ħadd ħlief il-Perit Duminku Mintoff u l-istorja kulħadd jaf kif tkompli.”

    Ma stajtx nirreżisti milli taħrabli tbissima mqarba u ta’ sodisfazzjon… John kompla jirrakkuntali kif fiż-żminijiet antiki, Filfla kienet għadha tagħmel parti mill-gżira prinċipali.

    “Il-qasma ġeografika magħrufa bħala l-Magħlaq probabbilment kienet il-kaġun li Filfla sfat gżira. F’dak il-perjodu kienu qed iseħħu katakliżmi kbar. Jista’ jkun li dan seħħ meta diġà kien hawn il-bniedem għax nafu sewwa illi f’ċertu nħawi f’Malta, fit-tarf tal-irdumijiet, insibu cart-ruts li jaqtgħu direttament għal fuq il-baħar. Teżisti medda ta’ mijiet ta’ snin fi Żmien il-Bronż f’Malta fejn m’hemm l-ebda sinjali tal-bniedem ta’ dak iż-żmien. Immaġinak qed tara madwar 500 kilometru art lejn in-naħa tax-Xlokk ta’ Malta nieżla kollha taħt il-baħar! X’tagħmel kieku? Mhux iddabbar rasek? Jekk dak kien il-każ, meta l-bniedem irritorna lejn Malta sab illi f’dawk l-inħawi, il-baħar kien mela d-differenza bejn iċ-ċaqliq tal-art u l-partijiet għoljin tal-inħawi ta’ Filfla li issa kienet saret gżira.”

    Minn rapport li kien kiteb il-Kuratur tal-Arkeoloġija F.S. Mallia skoprejt illi kienu nstabu tliet fdalijiet arkeoloġiċi fuq Filfla li kienu jikkonsistu f’xi fuħħar u għadma ta’ Il-bebbuxu ta' Filflaannimal. Waqt riċerka oħra sirt naf illi waqt il-pesta ħarxa tal-1813 ċertu Ġanni Attard kien sab rifuġju fuq Filfla flimkien mal-familja tiegħu, fejn minn żmien għal żmien, qarib tiegħu kien jibgħatlu xi provvisti u b’hekk dawn  irnexxielhom isalvaw minn din l-epidemija. Lil dil-biċċa blata jafulha ħajjithom ukoll bosta sajjieda li waqt xi maltempata qasmu jew għamu lejha, hekk kif jixhdu xi ex-voto li hemm fil-knisja tal-Qrendi. Minn għadd ta’ materjal miġbur dwar Filfla, John urieni wkoll intervista fuq gazzetta li kienet saret lill-pilota Ġermaniż li kien twaqqa’ bl-ajruplan tiegħu viċin Filfla waqt it-tieni gwerra dinjija u dan għam sa fuqha sakemm ajruplan ieħor salvah u ħadu miegħu. Fl-1818 Filfla kienet tappartjeni lill-familja De Noto, filwaqt li llum hija proprjetà tal-gvern Malti.

    “Sad-19-il seklu kien għad hemm il-fniek slavaġ jiġru fuq il-gżira li kienu tħallew fuqha fis-snin l-imgħoddija bl-iskop tal-kaċċa. Uħud mill-ħlejqiet li hemm illum fuq Filfla saru endemiċi fosthom: il-Il-gremxula ta' Filflagremxula magħrufa bħala Podarcis filfolensis filfolensis li għall-kuntrarju ta’ x’jaħsbu bosta, għandha denb wieħed biss. Għandha qies aktar kabbari minn dak li naraw fuq il-gżejjer l-oħra (madwar 30 ċentimetru) u hija ta’ kulur sewdieni bi tbajja ħodor jew koħol. Tip ta’ bebbuxu magħruf bħala Helicella spratti var. despotti huwa wkoll endemiku għal dil-gżira. Fuq Filfla wieħed isib ukoll numru ta’ għasafar ibejjtu bħaċ-ċiefa u l-gawwija. Imma ċertament l-aktar għal qalbi huwa l-Kanġu ta’ Filfla magħruf ukoll bħala Storm Petrel jew Hydrobates pelagicus melitensis.

    Dokumenti antiki dwar Filfla ftit li xejn insibu u ħafna minnhom huma miktuba minn ornitoloġisti li marru jistudjaw l-ekoloġija tal-post. Fl-1954 l-ornitoloġista E.L Roberts, fil-ktieb tiegħu The Birds of Malta iddikkjara illi fuq Filfla kien għad fadal biss żewġ pari kanġi. Għaldaqstant tista’ timmaġina l-ferħ ta’ sħabi tal-Malta Ornithological Society (illum BirdLife Malta) meta marru jinvestigaw fl-1968 u sabu li kien għad hemm kolonja ta’ elf kanġu fuqha akkost li l-gżira kienet għadha qed tiġi bbumbardjata! Kien minn daż-żmien li din is-Soċjetà flimkien mal-Kunsill Ċiviku taż-Żurrieq għamlet talba biex jieqfu l-bumbardamenti fuq il-gżira. Imma dawn waqfu biss fl-1971.”

    John urieni xi ritratti tal-kanġu ta’ Filfla. Kemm kien jixbaħ lill-ħamiema! Imma saqajh kienu qishom ta’ papra ċkejkna.

    “Fit-18-il seklu Giovanni Pietro Agius de Soldanis, storiku magħruf Għawdxi, kien kiteb li sab tmien għasafar ġo għar ġewwa Għawdex li jixbħu lill-beċċun imma ma għarafhomx bħala kanġi. Matul is-sninIl-kanġu ta' Filfla kienu saru diversi riċerki minn bosta studjużi biex isibu din il-kolonja imma ħadd ma kien irnexxielu. Fl-1987 dan l-għasfur li minn rixu jarmi riħa qawwija ta’ żejt tal-ħuta, tani waħda mill-isbaħ ġranet ta’ ħajti meta jien irnexxieli nsib kolonja ta’ kanġi f’għar ġewwa Ta’ Ċenċ f’Għawdex li wisq probabbli kienet l-istess waħda li tkellem dwarha De Soldanis!”

    Minn fuq il-ktieb Bird Studies on Filfla ta’ Joe Sultana u Charles Gauci (li t-tnejn kienu hemm waqt l-ewwel żjara li saret fuq Filfla fis-snin sittin), John beda l-bażi tar-riċerka tiegħu u maż-żmien kompla jibni fuqha. Eventwalment huwa beda jaħdem flimkien ma’ Joe Sultana fejn qed jirriċerkaw il-gżira ta’ Filfla u l-ekoloġija tagħha.

    “Darba fis-sena ninżlu fuq il-quċċata ta’ Filfla permezz ta’ helicopter biex nispezzjonaw il-popolazzjoni tal-gawwi. Imbagħad darbtejn jew tlieta fis-sena immorru nqattgħu lejl fuq Filfla biex insegwu l-popolazzjoni taċ-ċief u tal-kanġu. Illum hemm madwar 200 par ċief, 150 par gawwi u bejn 5000 u 8000 par kanġi jbejtu fuq Filfla.”

    John stqarr miegħi li huwa jħossu tassew ixxurtjat illi xogħolu u l-passatempi tiegħu huma l-istess ħaġa.

    “Anki meta nsiefer, suppost għal vaganza, tista’ tgħid li nkun xogħol. Infatti nippreferi nżur il-gżejjer sabiex inkun nista’ nikkompara t-tajr tal-baħar ta’ pajjiżi barranin ma’ dawk ta’ Malta. B’mod speċifikuFriegħ tal-gawwi fuq Filfla fir-rigward tal-kanġu, f’dawn l-aħħar snin qiegħed nikkompara il-popolazzjoni ta’ kanġi li hemm f’Filfla ma’ dawk li hemm f’Ta’ Ċenċ u anki ma’ kolonji barranin bħal ngħidu aħna l-kolonja ta’ kanġi li hemm fuq il-gżira ċkejkna Marittimo li tinsab fil-punent ta’ Sqallija, fejn hemm jgħixu 2000 par, jew il-kolonja li tgħix f’għar faċċata tal-belt ta’ Benidorm fi Spanja. Interessanti nsemmi li f’kull każ l-esperjenza hija totalment differenti hekk kif l-ambjent jaffetwa ħafna l-aġir ta’ dawn l-għasafar, b’mod speċjali kif ibejtu.”

    Għalkemm Filfla kienet tiġbidni ħafna, qatt ma kont bsart li kien hemm daqshekk tagħrif x’tiġbor dwarha! Fil-fatt John qiegħedXiutu l-Kbir (Filfla) jipprepara biex jippublika ktieb dwar dil-gżira li dwarha ilu jirriċerka tant. Hekk kif kont qed nisma’ dar-rakkonti, minn taħt il-għajn kont qed insegwi d-dgħajsa tagħna toqrob dejjem aktar lejha. U hemm intbaħt li ħdejn Filfla kien hemm żewġ blatiet kbar li kienu magħrufa bħala Xiutu l-Kbir u Xiutu ż-Żgħir. Sfortunatament hekk kif ersaqna qrib Filfla, il-baħar tqawwa f’daqqa, tant li kien impossibli li nduru magħha kif kien maħsub. Għaldaqstant inxtħett nieħu r-ritratti ta’ Filfla bla heda hekk kif sibt ruħi daqstant viċin tagħha.

    “Għall-ornitoloġisti Filfla hija ġawhra u infatti meta nattendi għal xi konferenza u nuri r-ritratti ta’ dak li hemm fuqha, nogħxa nara l-barranin jgħiru għalina. Infatti jkollna diversi talbiet minn għandFriegħ tal-gawwi qed ifaqqas fuq Filfla bosta studjużi li jkunu jixtiequ jakkumpanjawna meta ninżlu fuqha. Ormaj żort ħafna gżejjer oħra imma Filfla hija unika għalija. Meta nkun fuqha, l-atmosfera ta’ x’ħin ikun qed jidlam u tkun qed tistenna l-ewwel kanġu jew l-ewwel ċiefa dieħla, ma nibdilha ma’ xejn!”

    Għajnejja ma stajtx naqlagħhom minn fuqha daqs kemm kont ilni nixxennaq għaliha. U ta’ belha li jien, akkost li bdew iwiddbuna biex inpoġġu bil-qiegħda, saqajja bħal weħlu mal-art u bqajt hemm b’għajnejja nixrob sa l-inqas dettall tagħha. Kont irrabbjata għal dak il-baħar li ma ħallinix ingawdiha ftit aktar iżda fl-istess ħin iggustajtu hekk kif stħajjiltu l-protettur tagħha, jżommna ‘l bogħod mill-maħbuba tiegħu Filfla. Forsi bħali, kien xeba’ jara ‘l min jagħmlilha l-ħsara!

    (Nota: Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tas-17 ta’ Lulju 2011)

    2011.07.17 / 1 response / Category: Torca - Perspettivi

  • IL-FOTOGRAFU TAN-NATURA

    Kienet kbira l-agħa li qamet meta l-ewwel esploraturi tal-kontinent Afrikan ħadu lura magħhom l-oġġetti, l-ħlejjaq u sfortunatament anki xi individwi Afrikani. Minn dakinhar in-nies intilfet wara din Botswana-San bushmenl-art misterjuża u sal-ġurnata ta’ llum is-seħer tagħha għadu tant qawwi li bosta jisħqu li xi darba għad iżuruha, imqar darba! Mhux diffiċli tifhem x’joħloq dil-ġibda: l-ambjent distint, l-annimali eżotiċi, in-nies b’kulur ta’ ġilda skura u b’kulturi għal kollox differenti, għal mument iġiegħluk taħseb li dħalt f’xi dinja oħra. U kienu proprju dawn l-elementi ta’ skoperta u kurżità li ħajjruni nżur wirja fotografika li saret riċentement taħt it-titlu ‘Walking in Africa’. Akkost li kont biss f’kamra mdaqqsa bi sfond baxx ta’ mużika Afrikana, fil-preżenza tad-diversi ritratti ta’ xenarji, annimali u individwi tribali, bħal ħassejt l-istess emozzjonijiet li qanqlu l-ewwel pijunieri bis-sejbiet tagħhom u ma qgħadtx bi kwieti qabel irnexxieli niltaqa’ mal-fotografu nnifsu.Namibia - Ethosa - Zebra

    Guido Bonett huwa fotografu rinomat ħafna għar-ritratti tiegħu dwar in-natura. Din id-darba, permezz ta’ sett ta’ ritratti mill-aktar interessanti, huwa rnexxielu jaqsam mal-Guido Bonett pubbliku l-esperjenzi indimentikabbli li għadda minnhom matul il-vjaġġ ta’ madwar 5000 kilometru fin-nofsinhar tal-Afrika.

    “Minn dejjem kelli xewqa kbira li xi darba mmur l-Afrika u kont ilni naqra ħafna kotba u nara diversi dokumentarji dwarha. Jekk inti dilettant tal-annimali u tal-fotografija bilforsExib Fauna trid tmur l-Afrika xi darba jew oħra, ma tistax taħrab minnha! Madanakollu kellhom jgħaddu 53 sena qabel kelli ċ-ċans nagħmilha.”

    Meta Guido flimkien mal-mara, mat-tifla u ma’ xi ħbieb tiegħu iddeċidew li jagħmlu dan il-pass, huma għażlu li jgħixu din l-avventura kemm jista’ jkun viċin il-polz tan-natura…

    “Żorna n-Namibia, l-Botswana u z-Zambia fejn apparti għal erbat ijiem li qattajna f’lukanda żgħira biex inkunu nistgħu ninħaslu sew, il-biċċa l-kbira tal-vjaġġ għamilnih bil-mixi, bit-trakk u fil-għaxija konna nikkampjaw f’postijiet differenti.

    Minbarra li dan hu mod irħas kif tivvjaġġa, x’hemm isbaħ milli tistenbaħ fil-għodu u hekk kif tiftaħ it-tinda u toħroġ barra, issib ruħekNamibia - Ethosa-Springbok imdawwar b’dak il-ġmiel tan-natura u b’dawk l-annimali?”

    Imma kemm hu għaqli li tivvjaġġa hekk f’inħawi bħal dawn fejn ma tafx ma’ xhiex jew ma’ min ser tiltaqa’?

    “Flimkien magħna kien hemm żewġ gwidi tal-lokal li letteralment kienu enċiklopedija sħiħa tal-Namibia-Himbaannimali u n-nies tal-post. Kien hemm diversi mumenti eċċitanti imma dejjem ħassejna ruħna f’idejn tajbin magħhom. L-aktar ħaġa importanti hija li titgħallem tirrispetta lill-ambjent tal-madwar u tagħraf il-limiti imposti minnu.

    Fil-għodu konna nimxu fis-savana jew fil-gunġla u ġieliNamibia - Ethosa - Lion anki vvjaġġajna fuq ix-xmajjar. Għadni ma nistax nimmaġina mumenti isbaħ minn dawk fejn inti tkun miexi u madwarek hemm dawk l-annimali li qabel tkun rajthom biss fil-kotba jew fil-filmati filwaqt li din id-darba m’hemm xejn bejnek u bejnhom! B’ġiraffi, żebri, iljunfanti u b’kull xorta ta’ annimal jaqsmu minn quddiemek taħseb li qiegħed fil-ġenna tal-art.

    Xorta waħda trid toqgħod b’sebgħa għajnejn għall-predaturi bħall-iljuni u t-tigri. B’kapaċità mill-aqwa, l-gwidi tagħna kienu jiflu r-riħ biex ma jippermettux li dan jiġi minn warajna u b’hekk dawn l-Namibia - Ethosa - Lionsannimali ma jxommunix. Għalkemm ġieli ġew drabi fejn smajna l-għajta tagħhom u ma stajnix nidentifikaw mill-ewwel fejn kienu qegħdin … hemmhekk tħoss daqsxejn l-għaraq ixoqq għalik – u mhux bis-sħana biss!

    Ġurnata oħra waqt li konna għaddejjin fuq kenura baxxa ħafna, quddiemna minn taħt l-ilma, jitfaċċa ippoppotamu kbir daqs xarabank. Jiena tbellaħt bil-preżenza tiegħu u ppruvajt neħodlu erbgħa ritratti. Imma x’tieħu? Daqs kemm beżgħu l-mara u t-tifla, tant bdew jiċċaqalqu li ma ġienix wieħed tajjeb!

    Min-naħa l-oħra hekk kif jaqa’ d-dlam l-istorja tinbidel ħafna u trid iżżomm ruħek protett u ġewwa taħt it-tinda. Konna rakkommandati biex jekk jista’ jkun nevitaw li noħorġu barra wara ċertu ħinijiet. Okavango Delta -Water LillyJekk veru jkun hemm tali bżonn li trid toħroġ bilfors, kellna noħorġu speċi ta’ torċa kbira mill-bieb tat-tinda u ndawwru d-dawl fuq il-madwar qabel nixirfu barra. Jekk naraw għajnejn ħodor ileqqu lura aktarx tkun xi gazella jew xi zebra u allura mhux daqshekk problema. Imma jekk minflok jidhru għajnejn ħomor, kellna nerġgħu nidħlu lura l-ġewwa fil-kamp għax dak hu sinjal ta’ predatur.”

    Matul dan il-vjaġġ Guido u l-grupp tiegħu ltaqgħu ukoll ma’ żewġ tribujiet partikolari. Kont kurjuża kif irnexxielu jieħu ritratti tagħhom daqshekk mill-qrib.

    “Iltqajna mat-tribù tal-Himba u ma’ dak tas-San Bushmen. Dawn jgħixu f’parks nazzjonali kbar ferm u huma mdorrijinBotswana-San bushmen sewwa bit-turisti li jżuruhom. Sa ftit tas-snin ilu dawn iż-żewġ tribujiet kienu jiġu maqtula bla ħniena biex tittieħed l-art li jgħixu fuqha. Iżda matul is-snin dawn għarrfu jużaw it-turiżmu bħala attrazzjoni lejhom u b’hekk dan iggarantilhom protezzjoni.

    Il-Himba jgħixu fid-deżert Namib u huma tribu pastorali peress li jrabbu ngħaġ,Himba - Elegance baqar u mogħoż biex permezz tagħhom ikollhom il-ħalib u l-laħam. Huma jimxu minn post għall-ieħor bil-merħliet tagħhom. L-aktar ħaġa li laqtitni dwar dawn in-nies kienet is-sbuħija u l-eleganza tagħhom. Huma nies twal ħafna, kollha madwar 6 piedi. Il-Himba, inkluż in-nisa, jqaxxru xagħrhom iżda mbagħad jilbsu parrokka li jaħdmu huma stess. Ma’ ġisimhom jidilku taħlita magħrufa bħala ‘otjize’ magħmula mix-xaħam tal-annimali u mill-kulur okra. Flimkien ma’ taħlita oħra tfuħ, din il-prattika tagħtihom kulur ħamrani filwaqt li tipproteġihom mix-xemx u mill-insetti.

    Min-naħa l-oħra s-San Bushmen huma nomadi.Botswana-San bushmen Jinsabu fil-Botswana u jgħixu permezz tal-kaċċa u billi jiġbru l-ħxejjex. Dawn in-nies huma pjuttost qosra u ma jrabbux annimali. Apparti li lagħqtitni d-diversità mit-tribù l-ieħor kemm f’dehrithom u fl-istil ta’ ħajja li jgħixu, fihom apprezzajt ir-rispett u l-għerf kbir li huma għandhom lejn in-natura. Permezz ta’ sempliċi qaws u vleġġa jaqbdu biss dak li għandhom bżonn għall-għixien tagħhom. Barra minn hekk għandhom ħila fenomenali li jużaw kull pjanta li hemm tikber fil-madwar fostom għall-ikel, ilma, mediċina jew sapun.

    Finalment impressjonatni ferm is-sempliċità li jgħixu fiha ż-żewġ tribujiet li madanakollu ma jgħixux ħajja fqira u huma nies kuntenti ferm bl-istil tal-ħajja tagħhom.”

    Imma esperjenza bħal din, xi tħalli fik?

    “Tħallilek virus jismu afrikanajtis u tkun trid terġa’ tmur,” qalli Guido waqt li beda jitbissem. “Is-sena d-dieħla beħsiebna nżuru t-Tanzania, il-Kenya u forsi Mozambique.

    Daqs kemm affaxxinatni din l-art,  fl-Afrika nħoss li ħallejt parti minn qalbi, minn moħħi u minn ruħi. Permezz tar-ritratti tiegħi xtaqt naqbad l-ispirtu globali tad-dinja meraviljuża tagħna u mhux tal-Afrika biss. Imma fuq kollox ridt nuri kemm l-Afrika hi kontinent sabiħ, kemm għandha natura mponenti u kemm huma attraenti niesha.

    L-aktar ritratt għal qalbi huwa dak tal-iljunfant bl-isfond tax-xemx nieżla li jiena ħadt ftit minuti biss qabel kellna niskappaw bil-ġiri taħt it-tined! Iqanqalni għax b’mod ċar jirnexxielu jispjega l-purezza u Exib L.Scapel-ħlewwa ta’ natura mhux mittiefsa li bħala bniedem iġġiegħlek tħossok umiljat ħdejn dak il-kobor kollu.”

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tat-13 ta’ Ġunju 2010)

    2010.06.13 / no responses / Category: Torca - Perspettivi