Posts Tagged ‘ghasafar’

  • X’TISTA’ TAGĦMEL BIL-BAJD?

    Jiena u nikteb dan l-artiklu qed insegwi l-ħelsien ta’ numru ta’ individwi li kienu nqabdu għal diversi ġimgħat taħt l-art fil-minjiera ta’ San Jose fiċ-Ċili. Ma nistax ma nitqanqalx meta nifhem minn xhiex għaddew dawn il-persuni u l-familji tagħhom. U ma nistax ma nammirax il-ħila u l-kobor tal-għarfien tal-bniedem li ħoloq dak il-makkinarju speċifiku għal dil-missjoni.

    L-element ta’ kreattività li għandu l-bniedem ma jieqaf qatt jissoprendik. U nemmen li hija proprju din il-kapaċità partikolari li tiddistingwih minn ħlejqiet oħra. Forsi din hija wkoll ir-raġuni għala huwa rnexxielu jibqa’ jgħix għal dawn is-snin kollha fuq wiċċ din l-art minkejja li d-dinja kull ma tmur tinbidel u toffri sfidi ġodda.

    Għalkemm fuq nota ħafna aktar sempliċi minn dak li qed iseħħ fiċ-Ċili, dil-ġimgħa ltqajt ma’ Candice Fava li wkoll saħħritni bil-ħila kreattiva tagħha. Kapaċi toħloq l-ifjenCandice Fava oġġetti mill-bajd tal-għasafar ta’ kull qies. U trid tarahom biex temmen li dawn l-ornamenti huma maħduma minn dan il-materjal.

    “Din it-tip ta’ sengħa hija xi ħaġa ġdida għal Malta. Fil-fatt kull meta nkun qed nieħu sehem f’xi wirja jew meta jidħlu n-nies fil-ħanut tiegħi u jaraw dawn il-kreazzjonijiet, l-ewwel reazzjoni dejjem tkun ta’ stagħġib u nkredultà.

    L-ewwel mistoqsija li jagħmluli tkun “Imma dawk veru maħduma mill-bajd?” U t-tieni mistoqsija, “Allura dik il-bajda ta’ liema għasfur hi?”

    Tbissimt! Għax jiena kont għadni kif staqsejtha proprju dawn iż-żewġ mistoqsijiet hekk kif tfajt l-ewwel ħarsa tiegħi lejn l-oġġetti esposti wara l-vetrini.

    “Is-selezzjoni ta’ bajd li naħdem bih hija vasta. L-iċken bajd li qatt ħdimt bih kienu tal-amorini u tal-pappagall żgħir li kelli imma sfortunatament dawn mietu u issa l-bajd ta’ dak id-daqs irrid nordnah bħal kif nagħmel bil-bajd kollu l-ieħor. Għax-xogħol tiegħi nuża anki l-bajd tal-ħamiem, tas-summien, tal-papri, tal-wiżż, tal-emu, tar-rhea u tal-ostrich.

    Fl-opinjoni tiegħi l-iktar bajd prattiku għal dax-xogħol huwa dak tal-wiżż peress li d-daqs u l-forma tagħhom jgħinuk ħafna. Fl-istess ħin hemm bajd li għandu ċertu karatteristiċi uniċi li jagħtuk sodisfazzjon mod ieħor bħall-kulur naturali sewdieni tar-rhea u l-qies kabbari u l-kulur perla tal-bajd tal-ostrich.”

    Fuq l-ixkafef twal fil-ġenb tal-ħanut stajt nara għadd ta’ bajd ta’ qisien differenti rranġati puliti fil-kaxxi rispettivi tagħhom. Kollha kienu mtaqqbin minn naħa waħda preċiża. Mill-bqija tant kienu jidhru perfetti li kważi kienu qishom artifiċjali.

    “Għandek raġun tikkummenta hekk fuqhom imma dawn il-bajd jinħolqu apposta għall-użu ta’ din is-sengħa.

    Fil-fatt dawk il-ħlejqiet li minn għandhom ikunu ser jittieħdu l-bajd jitrabbew fi rziezet apposta attrezzati f’dan il-qasam. Probabbilment dawn l-ispeċi jiġu mitmugħa ikel miżjud b’taħlita ta’ arzell imfarrak Candice Fava fil-ħanut tagħhasabiex il-qoxra tal-bajd tagħhom tkun eħxen u aktar b’saħħitha u b‘hekk tkun aktar ideali biex isir dax-xogħol fuqha.

    Qabel ma kont nordna l-bajd lest kont naħli ħafna ħin biex intaqqab il-bajda mingħajr ma nkissirha u mbagħad biex niżvojtha u finalment biex nisterelizzaha. Dan minħabba li jekk l-intern tal-qoxra tal-bajda ma jitnaddafx sew, maż-żmien din ser titnawwar u tinten u jkollok tarmi kollox. Fortunatament f’ċertu pajjiżi jeżistu fabbriki apposta li jieħdu ħsieb jiffrankawlek dax-xogħol kollu u b’hekk inkun nista’ niddedika aktar ħin fuq il-lat kreattiv ta’ din is-sengħa.”

    Mill-aċċent Malti-Awstraljan tagħha ntbaħt li Candice għamlet xi żmien barra minn pajjiżna.

    “Meta kont żgħira jiena u l-familja tiegħi kellna razzett l-Awstralja. Konna nbiegħu l-bajd u kellna ħafna klijenti. Fostom kien hemm mara partikolari li kienet tiġi darba f’xahar u tieħu kwantità ta’ bajd minn għandna.

    Darba minnhom, ta’ tifla li kont, iddeċidejt li nistaqsiha x’kienet qed tagħmel b’dak il-bajd kollu? U hi weġbitni li d-darba li kien imissha tiġi għandna kienet ser iġġibli xiIċ-ċikonja ħaġa magħha biex turini x’tagħmel. Stennejtha bħar-ruħ biex tfittex tiġi għax imtlejt bil-kurżità. U ta’ mara li hi meta ġiet, veru ġabitli xi ħaġa u tagħtieli rigal! Kienet jewel-box ċkejkna u ħelwa ħafna mżejjna b’dekorazzjonijiet fini u sbieħ. Ma stajtx nemmen li dak l-oġġett delikat u oriġinali kien sar mill-bajd tagħna. Ma stajtx nifhem kif din irnexxielha taqta’, żżejjen u tlibbes il-bajda b’dak id-drapp u kuluri sbieħ!

    Intlift wara dak l-oġġett u bdejt nipprova nara kif ser nagħmel biex naħdem xi ħaġa bħalu. Hawnhekk irrid nirringrazzja lil ommi li nkoraġġietni u tatni ideat kreattivi biex nirnexxi f’dak li xtaqt nagħmel. Lili ġietni tajba wkoll għax fir-razzett tagħna kelli ħafna bajd għad-dispożizzjoni tiegħi u allura billi kissirt xi ftit sakemm tgħallimt intaqqabhom, ma ġara xejn. Imbagħad ridt nara kif ser nagħmel biex naqtagħhom u biex nagħtihom il-kulur.

    Bdejt nesperimenta b’kull ma jiġi għall-idejja sakemm fl-aħħar lestejt l-ewwel bajda tiegħi. Kienet jewel-box żgħira li jien żbaħt bin-nail polish. Miskina kemm kont ferħana biha! Illum għadha għandi imma merfugħa għax nistħi nuriha. Però żammejtha kemm b’nostalġija u kif ukoll bħala rikordju biex tfakkarni minn fejn bdejt.”

    Iżda meta darba minnhom Candice ġiet Malta mal-familja tagħha nħasdet.

    “Meta ġejt Malta 11 il-sena ilu ma stajt insib xejn biex inkompli nagħmel dax-xogħol. La stajt insib il-qxur tal-bajd li xtaqt, la ż-żebgħa li tgħodd għalihom, la l-qiegħan fuqhiex inpoġġi l-bajd komplut, la ċ-ċappetti għall-bibien tagħhom, xejn! Inkwetajt mhux ftit meta ntbaħt li ma stajtx inkompli b’dal-passatemp tiegħi. B’xorti tajba wara xi żmien iltqajt mar-raġel tiegħi li hu Malti u permezz tal-internet irnexxielna nibdew inġibu l-affarijiet ftit ftit minn barra. Meta erġajt sibt l-affarijiet f’idejja biex inkun nista’ naħdem bihom ħadt ir-ruħ u malli rajt kemm kont qed noħloq affarijiet sbieħ, daħħaltha f’rasi li xi darba jkolli l-ħanut tiegħi li minnu nkun nista’ nbiegħ dax-xogħol.”

    Ix-xewqa ta’ Candice inqatgħet 7 xhur ilu meta fetħet ħanut bl-isem ta’ New Eggsperience li jinsab fil-bidu tal-By Pass ta’ Wied il-Għajn. Nistqarr li ismu mhux darba u tnejnNew Eggsperience ġibidli l-attenzjoni jiena u nsuq minn quddiemu u kont ngħid bejni u bejn ruħi, dawn x’iridu jgħidu b’dan l-isem? Żgur li qatt ma bsart x’kien hemm wara dik il-vetrina kkulurita.

    “Għall-ewwel kont qed naħdem dawn l-affarijiet għalija biss. Imbagħad ġieli tajthom bħala rigali. Ftit ftit bdiet tixtered il-kelma u kien hemm min beda jistaqsini biex naħdimlu xi ħaġa. Oħrajn urew interess li jitgħallmu dis-sengħa.”

    Fil-fatt Candice issa bdiet tagħti xi taħriġ…

    “M’hemmx limitu ta’ età. Hawnhekk jiġu minn tfal sa adulti. L-importanti li wieħed ikun interessat li jitgħallem u li jkun kreattiv għax mill-bqija m’hemmx diffikultà kbira.

    Tant hu hekk illi jiena nagħti l-ewwel lezzjoni ta’ sagħtejn lil dawk li jibdew ġodda u f’dik il-lezzjoni stess dawn ilestu jewel-box mill-bidu sal-aħħar.

    Jiena nipprovdi ħafna mill-materjal u l-għodod u mbagħad hekk kif jitgħallmu, minn hawnhekk huma jkunu jistgħu jixtru l-materjal kollu neċessarju biex jaħdmu dawn l-oġġetti; ibda mill-bajd, il-kulur, id-drapp u spiċċa mill-kaxxi li jingħataw fihom jekk forsi jkunu jixtiequ jirregalawhom lil xi ħadd.

    Is-sistema tiegħi tal-lezzjonijiet hija waħda flessibbli fejn kull lezzjoni ddum sagħtejn u matulha nibdew u nlestu xi ħaġa partikolari: daqqa xi jewel-box, darboħra xi christmas-craker jew xi pupa bil-libsa eċċ. M’hemmx rabta li trid tattendi bilfors. Infatti hemm min iħallili d-dettalji tiegħu ħalli meta nkunu ser nagħmlu l-oġġett li jixtieq jipprova jagħmel hu nikkuntattjah u jiġi għall-lezzjoni.”

    B’esperjenza ta’ 15 il-sena illum Candice kapaċi toħloq l-isbaħ kreazzjonijiet. Xtaqtha tispjegali pass pass kif isir dax-xogħol?

    “Ġeneralment meta nara l-bajda f’idi, diġa nkun naf x’ser nagħmel biha. Id-daqs, il-forma, il-kulur; kollha jagħtuk indikazzjoni tal-possibilitajiet li tista’ taħdem bihom. Allura mbagħad meta jkolli diżinn Armarju u ornamenti maħduma mill-bajdf’moħħi jew fuq karta, naqbad il-bajda u npoġġieha taħt apparat li permezz tiegħu nimmarka d-diżinn fuqha. Mhux darba u tnejn illi d-diżinn ikun jirrikjedi li nkomplih b’idejja peress li l-apparat fih il-limiti tiegħu u jagħmel biss linji dritti.

    Wara npoġġi l-bajda ġewwa apparat ieħor sabiex naqtagħha kif nixtieq. Dan l-apparat huwa neċessarju ħafna minħabba li t-trab li joħroġ mill-bajda tant hu fin li jaf ikun perikoluż jekk ma tipproteġix ruħek minnu. Għandi cutters apposta skont it-tip u l-ħxuna ta’ bajda li nkun qed nuża.

    Meta nlesti, ngħaddi għall-kulur. Hawnhekk il-fantasija biss iżommok għalkemm hemm ċertu drabi fejn tkun Presepju ġo bajdadaqsxejn marbuta. Ngħidu aħna meta bħalissa qed naħdem ħafna xogħol tal-Milied inkun irrid nillimita ruħi bil-kuluri aħmar, ikħal, aħdar, deheb u fidda.

    Il-pass li jmiss ikun li tibda twaħħal iċ-ċappetti u mbagħad id-dekorazzjonijiet li tkun preparajt. Anki minn dawn hemm għażla kbira. Personalment fost l-aktar affarijiet li nħobb nuża’ huma l-kristalli peress li nemmen li jagħtu dehera rikka lill-oġġett. Ġieli ninkludi anki kristalli ta’ Swarovski u allura l-oġġett isir anki prezzjuż.

    Is-sabiħ ta’ dax-xogħol huwa li inti timponi l-limiti tiegħek fuqu għax fir-realtà tista’ taħdem kważi b’dak kollu li trid.”

    Bdejna nduru mal-għażla tal-oġġetti li hemm fil-ħanut u nnutajt li l-prezzijiet kienu raġonevoli ħafna.

    “Ħafna mill-oġġetti mhumiex sempliċiment ornamenti imma jistgħu jintużaw għal xi ħaġa. Għall-kuntrarju ta’ dak li jaħsbu ħafna, dawn l-affarijiet mhumiex fraġli żżejjed imma tista’ tiftaħhom u tpoġġi xi affarijiet fihom. Ovvjament ma tistax twaqqagħhom mal-art għax isiru frak imma dik bħal ħafna oġġetti oħra.

    Il-kollezzjonijiet jinkorporaw fihom bosta affarijiet bħal karijon bil-mużika, arloġġi, dawl, cameos u kxaxen.

    Peress li l-oġġetti huma maħduma bl-idejn nistgħu ngħidu li huma uniċi għax qatt ma tista’ tagħmel wieħed eżatt bħall-ieħor tipprova kemm tipprova. Barra minn hekk is-singularità nnifisha ta’ kull bajda timpedik minn dan u anki inti stess diffiċli biex toħroġ eżatt bl-istess riżultat.”

    Xtaqt inkun naf jekk kienx hemm xi biċċa xogħol minnhom li kienet għal qalbha aktar mill-oħrajn.  Ma damitx sekonda waħda biex weġbitni u ħaditni mill-ewwel ħdejh.

    “Bla dubju l-favorit huwa dan l-anġlu magħluq fil-bozza. Huwa tant għażiż għalija għax biex ħdimtu użajt cutters li ma kienux magħmula għal dax-xogħol tant mirqum u xorta irnexxieli. Dawk id-diżinji L-anġlu tiegħikollha tidwir qishom bizzilla mhumiex maħdumin mid-drapp imma huma maqtugħa fil-qoxra tal-bajda. Kburija ħafna bih u għall-ebda prezz jew raġuni ma nasal li nbiegħu. Qiegħed hawn biss biex min jiġi jkun jista’ jarah.

    Ngħiduha kif inhi, dawn ix-xogħolijiet tiegħi tant huma prezzjużi għalija illi nevita kemm nista’ li nbiegħhom. Fil-fatt nippreferi li naħdem fuq ordnijiet ħalli b’hekk jiena dejjem inżomm ix-xogħol l-oriġinali. Għalkemm dan mhux dejjem possibbli peress li ġieli jiġi xi ħadd li jkun irid l-oġġett dak il-ħin. F’każijiet hekk jiddependi kemm ikun faċli li nagħmel ieħor bħalu u meta ma jkunx daqshekk diffiċli, naċċetta li nbiegħu. Però nistqarr miegħek li qalbi tmur ma’ dawn l-oġġetti li jitilqu b’dal-mod.

    Huma tant għal qalbi għax jiena naf l-istorja wara l-ħolqien ta’ kull waħda minnhom. Ngħidu aħna l-idea ta’ dil-fjura vjola ġiet f’moħħi meta rajt dawn il-par idejn grazzjużi li qed iżommuha. Hekk kif rajt dawn l-idejn mal-ewwel laqtuni u tħassibt x’nista’ nagħmel fuqhom peress li kienu tant sbieħ. Minn hemm ħarġet din l-idea tal-fjura maġika li tikkonsisti minn fjura ġo fjura maħduma minn bajda ġo bajda, fejn il-petali kollha jinfetħu waħda waħda sakemm jiżvelaw l-ornament sabiħ moħbi fil-ġewwieni tagħha.”

    Candice għarrfitni li anki l-klijenti għandhom l-oġġetti favoriti tagħhom.

    “Din il-karozzella  u din il-gazebo bl-għarajjes ġewwa fihom huma l-aktar żewġ oġġetti popolari. Il-problema hija li huma tnejn mill-aktar oġġetti imprekattivi u fihom kedda kbira biex isiru. L-akbar diffikultà tinsab fil-bibien tal-karozzella peress li dawn iridu jiġu pariġġ imma kif diġà għedtlek, l-ebda bajda mhi bħall-oħra! Il-gazebo ukoll fiha ħafna lavur u trid iż-żmien biex tinħadem.

    Dawn iż-żewġ ornamenti jittieħdu ħafna bħala rigali għat-tiġien u anki biex jiżżejjen il-wiċċ tal-kejk tat-tieġ. Dan l-aħħar kelli ordni ta’ waħda minnhom li ridietha f’xahrejn u kelli noqgħod fuqha u nlestiha malajr kemm jista’ jkun. Madanakollu idealment għal xi ħaġa hekk nippreferi jekk wieħed jagħtini l-ordni mill-inqas erbgħa xhur qabel għax dan mhux xogħol li jippermettilek tgħaġġel wisq.”

    Ix-xogħol huwa tant straodinarju li diffiċli ħafna biex niddeskrivih bil-kitba. Barra minn hekk id-dettalji li fihom u d-diversità tagħhom jirrikjedu li tpoġġi kwiet Il-karozzellaquddiemhom u tiflihom sew għax inkella żgur li jaħrablek xi ħaġa. Biex turini l-flessibilità ta’ dax-xogħol Candice ġibditli l-attenzjoni lejn bajda kbira partikolari li mill-flieli tagħha joħorġu 12 il-bieba bi 12 il-ritratt differenti.

    “Kemm jista’ jkun nipprova nħalli l-forma tal-bajda jidher sew imma mhux dejjem tkun tista’. Per eżempju d-dublett ta’ dawn il-pupi maħdum minn biċċa bajda u anki dil-qanpiena imma mbagħad għandi ħafna oħrajn fejn l-għamla tal-bajda hija tassew evidenti.”

    Xtaqt nagħlaq billi nistaqsiha x’inhu s-sodisfazzjon li jagħtiha dax-xogħol?

    “L-ewwel nett meta nara biċċa xogħol lesta nħossni kburija li rnexxieli noħloqha jien. Min-naħa l-oħra nieħu wisq sodisfazzjon meta nara n-nies jistagħġbu b’dax-xogħolijiet u japprezzawhom u jixtruhom. Daqstant ieħor inħossni kuntenta meta xi ħadd li ħarriġt jien stess jiġi jurini xi ħaġa li għamel hu u nipprova kemm nista’ li nibqa’ ninkoraġġihom.

    Ġieli jkun hemm min jistaqsini jekk nibżax li xi ħadd minn dawn għad ikun ta’ kompetizzjoni għalija u probabbilment xi darba hekk jiġri. Imma għidli, x’jiswa li jkollok talent u taħbih jew toqgħod iżżommu għalik?

    Għalija dawn huma sempliċiment teżori żgħar li jservu bħala rigali uniċi għal dak ix-xi ħadd speċjali.”

    (Nota: Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tas-17 t’Ottubru 2011)

    2010.10.17 / no responses / Category: Torca - Perspettivi

  • IL-KAĊĊA – KWISTJONI TAĦRAQ

    Il-kaċċa hija kwistjoni taħraq f’pajjiżna. Issib lil min huwa favurha u jemmen li hi dritt sagrosant li wieħed jipprattikaha bħala passatemp. Oħrajn jemmnu illi l-kaċċa hija sempliċiment qtil ta’ ħlejjaq innoċenti u li għandha tiġi abolita għal kollox. Min-naħa l-oħra, ssib uħud illi l-kaċċa jaċċettawha, basta tkun legali.

    Iltqajna mal-membri ta’ żewġ għaqdiet illi din il-kwistjoni jgħixuha kuljum u staqsejnihom ftit mistoqsijiet biex naraw kif jaħsbuha.

    INTERVISTA: JOE PERICI CALASCIONE – PUBLIC RELATIONS OFFICER FKNK

    Il-Birdlife u għaqdiet oħra jsostnu illi l-kaċċa illegali f’Malta hija allarmanti. X’inhuma l-kummenti tiegħek?

    Joe Perici CalascioneKollox hu relattiv fil-ħajja u għaldaqstant ċerti aġġettivi bombastiċi illum drajnihom u m’għadhomx jimpressjonawna. Tali aġġettivi jintużaw mill-attivisti anti-kaċċa sabiex jimpressjonaw lil dak is-settur tal-poplu Malti u anki dak internazzjonali li mhumiex intiżi fis-suġġett. Min hu dak li jista’ jgħid liema hu l-livell li tagħmel il-kaċċa “aċċettabbli” jew “allarmanti”? Għalija, kull attivita’ ta’ kaċċa illegali hija ħażina u għandha titrażżan bi sforz komuni bejn il-partijiet kollha konċernati.

    Taħseb li l-kaċċa illegali qed tiżdied?

    Le. U dan huwa fatt li jista’ jarah kull min verament jinteressah ikun hemm fl-għalqa jum wara jum. Il-fatti konkreti huma bosta u daqstant l-argumenti. Meta fis-snin li għaddew kien hawn problema ta’ kaċċa illegali ġejja minn snin kbar ta’ qabel, minħabba liġijiet li ftit biss kienu jafu li jeżistu għax ma kien hawn ebda nfurzar ta’ xejn, l-FKNK u l-Birdlife kienu ngħaqdu flimkien fuq Bord sabiex bl-għajnuna tal-Korp tal-Pulizija, ta’ l-Armata Lokali u tad-Direttur ta’ l-Ambjent isolvu din il-problema. It-tnejn li aħna ftehemna li ma konniex ser niktbu jew nitkellmu kontra xulxin fil-pubbliku u li ser naħdmu flimkien u s-sitwazzjoni bdiet tirranġa ruħha. Imma l-Birdlife Malta kisru dan il-qbil u erġajna morna l-baħar. Illum nemmen li l-Birdlife Malta jaqblilha li ġġiegħel lil min jemmen li hawn il-kaċċa illegali f’Malta għax kieku l-funzjoni tagħha tispiċċa.

    Temmen illi ċertu prattiċi illegali tal-kaċċa għandhom il-protezzjoni ta’ wħud f’pożizzjonijiet influwenti f’Malta?

    Din il-mistoqsija hija waħda delikata ħafna. Proprju ftit tal-ġranet ilu l-FKNK kellha tgħaddi minn investigazzjoni minħabba l-fatt li l-mod li bih esprimit ruħha fi stqarrija li għamlet, fejn issemma’ dan il-punt, seta’ ġie interpretat ħażin. Fir-realta’ l-għajta tal-FKNK kienet indirizzata biex l-awtoritajiet jagħmlu sforz serju ħalli jeqirdu lil dawk il-ftit individwi li jippersistu li jkomplu jagħmlu l-ħsara lin-namra tradizzjonali tagħna. Dwar dan il-punt għalhekk nixtieq nieqaf hawn minħabba li l-investigazzjoni għadha għaddejja.

    Jista’ jkun li r-rapporti li jidhru fuq il-media qed jiġu esaġerati bil-ħsieb li tiġi abolita l-kaċċa f’Malta?

    Bla ebda dubju! Din il-kampanja li tuża il-Birdlife Malta tispikka partikolarment fis-sensazzjonaliżmu tal-media. Ġejna fi stat li l-kaċċa saret issue nazzjonali. Il-media illum tifforma parti mis-soċjeta’ tagħna u għalhekk għandha obbligu li tirraporta l-verita’ mingħajr ma tkun preġudikata. Jiddispjaċina meta naraw illi ċertu ġurnali u mezzi oħra jippersistu li jxandru biss il-messaġġ ta’ naħa waħda. Aħna kaċċaturi u nassaba u d-dmir tagħna huwa li niddefendu l-kaċċa u l-insib illegali u tradizzjonali tal-Maltin u l-Għawdxin.

    X’kampanji edukattivi qed torganizzaw għall-membri tal-Federazzjoni tagħkom u għall-pubbliku in ġenerali?

    L-FKNK taħdem kontinwament sabiex tkun tista’ tinvesti f’kampanji ta’ tagħlim u għarfien ta’ diversi aspetti tal-kaċċa, insib u konservazzjoni. Madanakollu il-problemi huma bosta, għalkemm uħud minnhom jispikkaw partikolarment. Dawn huma l-finanzi, is-sitwazzjoni dwar il-liġijiet u r-regolamenti lokali, kif ukoll il-fatt li l-FKNK taħdem biss bil-volontarjat. Jiddispjaċini ngħid per eżempju, illi t-talba tagħna għall-laqgħa mal-Ministru ta’ l-Edukazzjoni għadha ma ġietx milqugħa minkejja li din saret hekk kif ġie maħtur il-kabinett il-ġdid tal-Gvern. Dawn huma kollha elementi li jixhdu illi akkost ir-rieda tajba tal-FKNK, din ma tista’ twettaq xejn peress li ma ssib għajnuna minn imkien.

    Għaliex issostnu li qed issir kampanja ta’ mibegħda kontra l-kaċċaturi u n-nassaba mill-Birdlife u għaqdiet oħra?

    Ħafna mir-risposta għal din id-domanda diġà tkellimt fuqha iktar kmieni. Kien hemm żmien meta l-FKNK u l-Birdlife Malta kienu saru veru qrib xulxin u kont emmint illi fl-aħħar il-Birdlife kienet ser taċċetta l-kaċċa u l-insib legali. Madanakollu dan l-aħħar il-Birdlife hija mmexxija minn direttur eżekuttiv ġdid Tolga Teluge li aktar huwa strateġist pjuttost minn amoruż ta’ l-agħsafar. Dan mill-ewwel ħareġ bi stqarrijiet illi kien ser jeħles il-kampanja Maltija u Għawdxija mill-kaċċaturi u n-nassaba Maltin u Għawdxin. Fejn kien hemm xi forma ta’ ftehim komuni, dan ra kif żera’ l-mibegħda u l-istmerrija lejna. Konsegwentement ir-relazzjoni bejn l-FKNK u l-Birdlife Malta marret ħafna għall-agħar.

    Liema huma l-impatti ambjentali li qegħdin jikwetawkom?

    L-impatt ambjentali li l-iktar li jinkwetana huwa t-telf kontinwu ta’ abitat naturali. L-ispekulazzjoni għall-bini u għall-proġetti qegħdin kull ma jmorru jieklu mill-ftit li fadal. Il-problema tal-kambjament tal-klima huwa wkoll ta’ min jagħtih importanza għax għadna ma nafux kif ser jolqotna. Imbagħad hemm l-użu multiplu ta’ l-art; xi ħaġa li aħna nemmnu li tista’ tgħin fis-sitwazzjoni ta’ llum.

    Taħseb li ż-żoni tal-kaċċa għandhom ikunu esklużivament ristretti għall-inħawi partikulari bħalma huma r-riservi naturali?

    Min jaf għalfejn il-pubbliku in ġenerali ma jsib ebda oġġezzjoni li qiegħed jiġi kategorikament miċħud milli jidħol f’ċerti żoni li hemm f’idejn il-Birdlife Malta imma jippretendi li bi dritt jidħol mingħajr ebda riserva f’kull żona immaniġġjata mill-FKNK? Mela mhux l-istess huma żoni f’Malta f’idejn l-NGO’s? Dan ikompli juri kif il-mentalità ta’ mibegħda kontra l-kaċċaturi u n-nassaba qegħdha tidħol f’kollox. L-FKNK tapprezza li l-poplu Malti għandu jkollu l-iżvog tiegħu u jgawdi l-kampanja. Huwa għal dan il-għan illi fiż-żoni tal-FKNK issib picnic sites li huma aċċessibbli għall-pubbliku.

    Għaliex il-Miżieb huwa żona importanti għall-kaċċaturi u n-nassaba Maltin?

    Il-Miżieb kienet ġiet fdata lill-FKNK fit-tmeninijiet. F’dak iż-żmien il-post kien sar speċi ta’ miżbla u kważi inaċċessibbli. Minnufih l-FKNK kienet ħolqot sotto-kumitat fi ħdanha sabiex jieħu f’idejh l-immaniġġjar ta’ dan il-post. Snin ta’ tindif u rimi ta’ skart domestiku flimkien maż-żbir tas-siġar taħt is-superviżjoni tad-Dipartiment ta’ l-Agrikoltura, ġabu l-Miżieb kif nafuh illum – post fejn il-pubbliku jieħu pjaċir imur. Barra minn hekk, il-Miżieb iħaddan fih mijiet ta’ kaċċaturi u nassaba, membri tal-FKNK u għalhekk għandu importanza vitali għalina.

    X’relazzjonijiet għandkom ma’ organizazzjonijiet oħra lokali u internazzjonali u x’għajnuna tingħataw minn għandhom?

    Illum l-FKNK hija Organizzazzjoni rikonoxxuta kemm lokalment kif ukoll internazzjonalment bħala l-Federazzjoni Maltija li tiddefendi l-kaċċa, l-insib u l-konservazzjoni. L-FKNK hija membru sħiħ tal-FACE fejn hija irrappreżentata fuq il-Bord ta’ l-Assemblea Ġenerali b’vot ugwali għal dak ta’ kull pajjiż ieħor. Aħna wkoll membri ta’ l-International Council for Game and Wildlife Conservation (CIC) kif ukoll membru fundatur tal-Friends of Traditional Hunting of the EU (AECT). Il-FACE tat għajnuna imprezzabbli lilll-FKNK. Kienet din l-għaqda li kkummissjonat rapport xjentifiku sabiex janalizza l-impatt tal-kaċċa f’Malta fuq id-dinamika tal-popolazzjoni u l-istat ta’ konservazzjoni ta’ l-ispeċi li nikkaċċjaw. Il-FACE qegħdha anki illum tgħin sabiex jinstab l-aħjar mezz ta’ kif tista’ tiġi applikata deroga għall-prattiċi tradizzjonali tagħna.

    Kemm taħseb illi l-għaqdiet barranin għandhom dritt li jintervjenu fi kwistjonijiet li wieħed jista’ jqis li huma lokali?

    Fl-ewwel lok wieħed irid jara dawn l-għaqdiet x’qed jiggwadanjaw minn dawn l-attivitajiet? It-tieni trid tanalizza l-metodoloġija li biha jiffaċċjaw il-każ. It-tielet analiżi għandha tkun jekk dawn ġewx hawn għax f’pajjiżhom irnexxielhom jeqirdu kull tip ta’ attività illegali u allura għandhom sitwazzjoni perfetta u allura ġew hawn biex jgħinu lill-Birdlife Malta fil-ħidma kbira tagħhom. Imma possibbli f’dawn il-gżejjer spiċċa kull sens ta’ patrijottiżmu tant li għadna nħossuna servili għall-barrani? Kemm minnkom jew aħjar kemm minn tal-Birdlife Malta marru l-Ġermanja jew il-Gran Brettanja sabiex jinvestigaw attivitajiet illegali li jseħħu f’dawn il-postijiet? L-FKNK tistmerr kull att ta’ kaċċa illegali u m’għandha bżonn ta’ l-ebda barrani li jiġi jinvestiga bi skop li jagħmel ħsara anki lid-dilettanti legali bi skuża ta’ xi att illegali.

    Kif intlaqtet l-FKNK bi sħubija sħiħa fl-Unjoni Ewropeja?

    Ma naħsibx li hemm wisq x’wieħed jista’ jgħid dwar dan il-punt. M’hemm ebda pajjiż li sar membru sħiħ ta’ l-Unjoni Ewropeja li ma tilifx b’xi mod jew ieħor mill-kaċċa li kien jipprattika qabel is-sħubija. Malta ma kinetx eċċezzjoni. Id-differenza ta’ bejn il-kaċċaturi Ewropej l-oħra kollha u aħna l-Maltin hija li dawk l-oħra tilfu ftit mill-ħafna li kellhom, filwaqt li aħna tlifna kollox!

    Kemm taħseb li l-wegħdiet li sarulkom qabel l-elezzjoni jistgħu jinżammu?

    Sa ftit żmien ilu kont wieħed mill-ottimisti li kont nemmen li nistgħu insalvaw dak li kien tagħna bi dritt. Illum, wara l-ewwel deċiżjoni li ttieħdet mill-Qorti Ewropeja tal-Ġustizzji dwar il-Miżuri Temporanji għall-kaċċa fir-rebbiegħa għall-gamiema u s-summiena, jien sirt xettiku ferm. Il-wegħdiet pri-elettorali u pri-Elezzjoni Ġenerali kienu ċari u mingħajr ekwivoċi. Dawn il-wegħdiet ma ħarġux minn xi partit politiku u allura wieħed seta’ jgħid li kienet propoganda politika. Imma ntbagħtu personalment lill kull kaċċatur u nassab liċenzjat mill-Prim Ministru ta’ dak iż-żmien. Il-problema tkompli tiżdied meta anki l-Prim Ministru ta’ llum, responsabbli mill-affarijiet tagħna, għoġbu jkompli jiċħad lid-dilettanti minn nofs Settembru wara nofs inhar u qata’ l-istaġun ta’ l-insib ħesrem. Meta nara hekk inħossni tassew xettiku li xi darba għad ikollna eżitu pożittiv.

    L-FKNK taqbel illi għandha titwaqqaf il-Wildlife Crime Unit, kif qed tissuġġerixxi l-Birdlife?

    ALE, Pulizija lokali, Wildlife Crime Unit, huma kollha ismijiet. L-FKNK taqbel li għandu jkun hemm organu serju, hu x’inhu, li jieħu ħsieb l-enfurzar tar-regolamenti. L-importanti hu li tali organu jimxi b’mod serju u mhux jaġixxi ta’ prosekutur, il-ġurija u l-bojja. Fuq kollox m’għandu qatt jitfa’ ‘l kulħadd f’keffa waħda daqs li kieku l-kaċċaturi u n-nassaba kollha huma kriminali.

    ———————————————————————————————————————————————-

    INTERVISTA: GEOFFREY SALIBA – CAMPAIGNS CO-ORDINATOR BIRDLIFE (MALTA)

    Fl-opinjoni tiegħek kemm taħseb li hi mifruxa l-problema tal-kaċċa illegali?

    Geoffrey SalibaDis-sena sibna li l-kaċċa illegali mhux talli hija mifruxa imma hija agħar mis-sena l-oħra. Per ezżempju, it-timijiet tar-Raptor Camp li għadu kemm kellna, raw kaċċa illegali fil-parti l-kbira tal-postijiet f’Malta u f’Għawdex li kienu qed jissorveljaw. Daħlulna wkoll numru kbir ta’ tajr ferut (fil-biċċa l-kbira tajr tal-priża) minn ħafna nħawi, anke minn fuq il-baħar. Għalhekk m’hemmx dubju li l-problema hija mifruxa.

    Taħseb li l-kaċċa illegali qed tiżdied?

    S’issa l-kaċċa illegali dil-ħarifa kienet ħafna agħar mis-sena l-oħra. Għadna qed nanalizzaw ir-riżultati mir-Raptor Camp imma biżżejjed tara kemm għasafar feruti b’tiri ta’ snieter daħlulna reċentement. F’dawn l-aħħar ġimagħtejn biss ġabulna 26 għasafar feruti, kollha ta’ speċi protetti. Fl-istess perjodu s-sena l-oħra, daħlulna disgħa biss, jiġifieri dis-sena kellna t-triplu. Trid tifhem ukoll li dawn huma biss ix-xifer tal-iceberg, għax biex tajra tispiċċa għandna trid l-ewwel ma jkunx sabha l-kaċċatur li sparalha, u t-tieni jrid ikun sabha xi ħadd li lest jgħaddihielna.

    Temmen illi ċertu prattiċi illegali tal-kaċċa għandhom il-protezzjoni ta’ wħud f’pożizzjonijiet influwenti f’Malta?

    Din allegazzjoni li l-FKNK għamlet fi stqarrija riċenti. Aħna ma nikkummentawx u ma nispekulawx jekk ma jkollniex provi.

    Jista’ jkun li r-rapporti li jidhru fuq il-media qed jiġu esaġerati bil-ħsieb li tiġi abolita l-kaċċa f’Malta?

    L-istqarrijiet kollha tagħna huma bbażati fuq fatti xjentifiċi. Aħna ma nesaġerawx ir-rapporti imma sempliċiment nikxfu u nuru l-verità. L-iskop tagħna huwa li nwaqqfu l-kaċċa illegali, mhux li nabolixxu l-kaċċa legali u sostenibbli.

    X’kampanji edukattivi qed torganizzaw għall-membri ta’ l-organizazzjoni tagħkom u għall-pubbliku in ġenerali?

    Il-BirdLife għandha programm sħiħ ta’ edukazzjoni ambjentali fl-iskejjel li jimxi id f’id mal-kurrikulu nazzjonali. Dal-programm jismu Dinja Waħda u jsir volontarjament f’ħafna skejjel primarji Maltin. Barra minn hekk, norganizzaw diversi attivitajiet għall-membri tagħna li permezz tagħhom in-nies jiġu f’kuntatt man-natura u b’hekk jifhmuha aħjar. Eżempju ta’ dan kienet ir-Raptor Day li organizzajna dan l-aħħar fil-Buskett – din kienet opportunità tajba għall-membri biex igawdu l-ispettaklu tal-passa.

    L-FKNK jakkużaw lill-BirdLife li qed imexxu ‘l quddiem kampanja ta’ mibegħda kontra l-kaċċaturi u n-nassaba. X’tikkumenta?
    Il-BirdLife temmen li l-kaċċa illegali hija problema serja u li trid tissolva. Ħafna kaċċaturi stess jaqblu ma’ dal-ħsieb u anke talbu lill-FKNK biex tieħu pożizzjoni aktar ħarxa u proattiva kontra l-kaċċa illegali, ħaġa li s’issa għadha qatt ma saret. Il-BirdLife tikkampanja kontra l-kaċċa illegali, u kif għedna diversi drabi, qatt ma ħadna pożizzjoni kontra kaċċa legali u sostenibbli. Dwar il-”kampanja ta’ mibegħda” nfakkrek li l-istqarrijiet tal-FKNK kontinwament iwasslu sentimenti ksenofobici u dikjarazzjonijiet foloz. Dawn joħolqu konfużjoni fost il-kaċċaturi u jistgħu jwasslu wkoll għal riperkussjonijiet serji fuq is-sigurta’ tal-membri stess tal-BirdLife li jkunu fuq barra qed jagħmlu riċerka.

    Liema huma l-impatti ambjentali li qegħdin jinkwetawkom?
    Bħalissa l-kaċċa u l-insib illegali huma żewġ problemi ambjentali kbar f’Malta. Il-kaċċa illegali, per eżempju, hija r-raġuni prinċipali għaliex diversi għasafar protetti (bħall-Bies u l-Barbaġann) m’għadhomx ibejtu f’Malta. Madankollu hemm diversi impatti negattivi oħrajn li jeħtieġu attenzjoni serja, fosthom il-bidla fil-klima, iż-żieda fil-popolazzjoni, it-tniġġis u l-firxa tal-bini.

    Il-BirdLife iddikkjarat illi hemm ħdax-il żona f’Malta illi għandhom jiġu meqjusa bħala żoni protetti għall-għasafar. S’issa erbgħa biss minn dawn il-postijiet huma rikonoxxuti bħala riservi. X’taħseb li qed iżomm lill-MEPA milli tieħu azzjoni?

    Mill-ħdax-il IBA (Important Bird Area) li l-BirdLife iddikjarat, il-MEPA għarfet biss erbgħa fit-totalità tagħhom, u sitta oħra ngħataw protezzjoni parzjali. Fid-19 Settembru 2008 l-MEPA tat stat sħiħ ta’ SPA lill-ħdax-il waħda, u dan kien pass pożittiv. Imma tibqa’ l-kwistjoni ta’ dawk is-sitt IBAs li huma parzjalment protetti, fosthom Ta’ Ċenċ, li għad iridu jissolvew.

    Jidhirlek li l-inħawi tal-Miżieb għandu jibda jitqies bħala żona protetta mill-kaċċa?

    Waqt il-passa, it-tajr tal-priża li jasal tard wara nofsinhar, jipprova jgħaddi l-lejl hawn Malta biex imbagħad ikompli l-vjaġġ l-għada. L-iktar post importanti għal dan huwa l-Buskett – f’lejla waħda, n-nies tar-Raptor Camp, dis-sena raw minn 500 sa 600 tajra tal-priża nieżla torqod hemmhekk. Il-Miżieb huwa wkoll masġar kbir u jiġbed lejh ukoll numru ta’ tajr fil-ħarifa biex jgħaddi lejl hemmhekk. Sfortunatament rajna ħafna kaċċa illegali fuq tajr tal-priża fil-Miżieb, inkluż kaċċaturi deħlin għalihom bil-lejl bi dwal qawwijin. F’dawn l-aħħar jiem, minn hemmhekk, daħlulna biss biss żewġ Bghadan Ħomor feruti b’tiri ta’ snieter. Għalhekk huwa inaċċettabbli li post bħal dan, daqshekk importanti għat-tajr tal-priża, jispiċċa nukleu ta’ kaċċa illegali! Bla dubju dawn l-attivitajiet iridu jiġu kontrollati serjament.

    X’relazzjonijiet għandkom ma’ organizazzjonijiet oħra lokali u internazzjonali u x’għajnuna tingħataw minn għandhom?
    Il-BirdLife International hija sħubija rinomata ta’ għaqdiet ambjentali minn madwar id-dinja, u li tagħhom BirdLife Malta hija membru. L-għaqdiet jgħinu lil xulxin billi jaqsmu bejniethom tagħrif xjentifiku u jużaw metodi standardizzati ta’ riċerka sabiex iħaffu l-qsim ta’ dat-tagħrif. BirdLife Malta tikkontribwixxi wkoll f’dir-riċerka internazzjonali u tibbenefika wkoll billi tirċievi għajnuna teknika minn Partners li jkunu fuq proġetti simili.

    Kemm taħseb illi l-għaqdiet barranin għandhom dritt li jintervjenu fi kwistjonijiet li wieħed jista’ jqis li huma lokali?

    L-għasafar li jpassu minn Malta jiġu mill-Ewropa fejn ikunu bejtu jew mill-Afrika fejn ikunu għaddew ix-xitwa. Għalhekk dak li jiġri f’Malta jew fi kwalunkwe pajjiż ieħor fir-rotta tal-passa, jaffettwa l-popolazzjonijiet ta’ dawn l-għasafar fuq skala Ewropeja. Għaldaqstant huwa faċli tifhem għaliex għaqdiet internazzjonali jieħdu interess fl-attività illegali li ssir f’pajjiżna. Il-verità hi li ftit ħafna huma l-kwistjonijiet li tista’ verament tikkunsidrahom “lokali”, għax tista’ tgħid illi kull ħaġa li ssir f’pajjiż taffettwa b’xi mod pajjiżi oħrajn.

    Kif intlaqtet il-BirdLife bi sħubija sħiħa fl-Unjoni Ewropeja?
    Bħala għaqda, ġejna affettwati tista’ tgħid bħal għaqdiet oħrajn. Fir-rigward ta’ l-għanijiet tagħna, id-dħul fl-UE ġab liġijiet aħjar vis-a-vis kaċċa u insib, bis-sahha tal-Birds Directive. Dan kien pass ‘il quddiem għal ħarsien serju tal-għasafar.

    Għaliex il-BirdLife tħoss li għandha titwaqqaf il-Wildlife Crime Unit?
    Bħalissa l-ALE hija l-iskwadra prinċipali responsabbli minn atti kriminali kontra n-natura. Madankollu din l-iskwadra hija batuta kemm f’dak li huwa nies kif ukoll f’vetturi. Barra minn hekk, l-ALE spiss ikollha tieħu ħsieb attivitajiet oħra – per eżempju fis-sajf l-uffiċċjali tagħha jkunu fuq “beach patrol”. Dan ifisser illi fi żminijiet importanti tas-sena ma jkun hemm ħadd biex jieħu ħsieb każijiet ta’ kaċċa illegali. Għalhekk skwadra għal kontra Wildlife Crime hija kruċjali biex tikkonċentra fuq kaċċa u insib illegali – flimkien ma’ atti kriminali oħrajn fuq in-natura – matul is-sena kollha. Skwadra bħal din tkun ta’ benefiċċju għall-pajjiż. Importanti wkoll li skwadra bħal din ikollha anke uffiċċjali li jaħdmu under-cover, li jkunu b’hekk jistgħu jiġbru tagħrif fuq attività illegali b’mod aktar effettiv.

    Hemm xi punti li l-BirdLife u l-FKNK jaqblu fuqhom? Liema huma?
    L-FKNK hija membru tal-FACE, il-Federazzjoni Ewropeja ta’ Kaċċaturi. Il-FACE għandna ftehim mal-BirdLife International, li tagħhom BirdLife Malta hija msieħba. Dan il-ftehim jirrigwarda l-implimentar tal-Birds Directive billi jikkunsidra wkoll gruppi interessati bħal għaqdiet ambjentali u għaqdiet ta’ kaċċaturi. Il-BirdLife Malta u l-FKNK huma t-tnejn marbutin b’dal-ftehim li jonoraw il-Birds Directive. Imma naturalment l-FKNK mhix tonora dal-ftehim peress li tinsisti kontinwament u bla ġustifikazzjoni li Malta tidderoga mill-Birds Directive.

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tal-5 t’Ottubru 2008)

    2008.10.05 / no responses / Category: Torca - Perspettivi