Posts Tagged ‘Jasmine Grech’

  • MIN SER JITĦAJJAR?

    Dil-ġimgħa kont bejn ħalltejn niktibx l-intervista skont id-djalett Żejtuni li saret biha. Madanakollu finalment deherli li jekk nagħmel dan, jaf ikun hemm uħud mill-Lino Psailaqarrejja li jsibu diffikultà biex isegwu u allura ddeċidejt li nittraduċi għall-Malti standard – skont kif isejjaħlu Lino Psaila.

    “Jiena kburi ħafna bid-djalett tagħna. Hekk jew hekk nitkellem ma’ min nitkellem, kulħadd jifhimni,” saħaq Lino. “Ma nagħmilx bħal ċertu nies li jistħu jitkellmu bid-djalett.”

    Fil-fatt għalija din l-intervista swietli ħafna emozzjonijiet ta’ nostalġija. L-ewwel nett għax jiena Żejtunija u d-djalett tagħna nafu sewwa għalkemm ġeneralment nitkellem bih biss mal-qraba tiegħi. U t-tieni għax minn dejjem kont kburija b’dan iż-Żejtuni li jipprattika dan il-passatemp tant uniku.

    Jiena u nħabbat il-bieb tad-dar tiegħu, minn quddiem għajnejja ġrew ħfief ħfief il-memorji ta’ meta jiena u ħija l-kbir, ta’ tfal li konna,Għażla ta' manuċċi konna mmorru għandu b’dik iċ-ċertu mistħija ħalli nixtru xi tajra sabiħa. Kien ikollu ħafna wieqfa mal-ħajt u min jaf kemm ġieli xxennaqna għal xi waħda kbira u dettaljata. Imma bil-flus li nkunu faddalna bejnietna, dejjem kellna nikkuntentaw b’waħda iżgħar. Xorta waħda jkolli ngħid illi għalkemm forsi ma kinetx tkun l-aqwa waħda fostom, dit-tajra ċkejkna kienet kapaċi tnissel fina dak is-seħer li jaħkem lill-bniedem meta jara xi ħaġa ttir.

    “Mela l-ewwel nett nibda biex ngħidlek li aħna ż-Żwieten mhux tajra nsejjħula imma manuċċa. Dil-kelma ġejja mit-terminuIl-Manuċċa Sqalli ‘manu uccello’ li tfisser għasfur fl-idejn. Jingħad li żmien twil ilu numru ta’ Sqallin kienu telqu minn Sqallija minħabba xi nkwiet li kien hemm fil-pajjiż u ġew jissetiljaw fir-raħal t’isfel taż-Żejtun. Aktarx minn hemm ukoll ħareġ it-titlu ta’ Bisqallin. Naturalment magħhom dawn l-Isqallin ġabu ċertu użanzi u fostom din, li bid-djalett Żejtuni ddawwret għal manuċċa.”

    Lino kompla jfehemni illi sa minn snin twal ilu, ż-Żejtun kien imfittex ħafna għall-manuċċi.

    “Fl-antik il-manuċċi kienu jittajru madwar Malta u Għawdex kollha imma kont tisma’ min jgħidlek li jekk trid tara l-manuċċi bil-kwantità kellek tmur saż-Żejtun.

    Aktar il-quddiem, meta jiena kelli madwar ħames snin, niftakar li fir-raħal tagħna l-bjut kollha tad-djar kienu jkunu mimlija bin-nies itajjru l-manuċċi.”

    Illum Lino jgħodd is-67 sena imma anki jiena niftakar sewwa kemm kien ikun hemm manuċċi kull kulur itiru fil-għoli. U dan akkost il-battikati kbar biex tiskampa l-l-gzuz ta’ aerials tat-TV li kien hemm fuq il-bjut f’dawk is-snin.

    “Biex illum rari tara waħda fir-raħal kollu! Donnu dan il-passatemp miet għal kollox.

    Fiż-żmien meta l-manuċċi kienu popolari hawn ir-raħal kienet saħansitra daħlet kompetizzjoni tal-isbaħ manuċċa. Kont tara per eżempju manuċċi bl-armi tal-partit laburista, tal-partit nazzjonalista, tal-Beland, taż-Żejtun Band, tal-Laċċi u ta’ diversi timijiet tal-futbol  fost oħrajn. Kulħadd b’dik l-isfida biex itella’ l-akbar u l-isbaħ waħda.

    Jiena kont tgħallimt nagħmel il-manuċċi meta kelli madwar 10 snin. Rawwimni kif nibnihom tajjeb il-kuġin ta’ nannuwi, Karmnu, li hawn ir-raħal kien magħruf bħala c-champion fit-tiswir tal-manuċċi. It-tiswira ta' manuċċaMatul iż-żmien dejjem kont nipprova nara kif nista’ nsebbaħħhom jew kif nista’ nipperfezzjonahom.

    Darba waħda waqt programm fuq it-TV bqajt impressjonat meta rajt iċ-Ċiniżi x’kienu kapaċi jagħmlu f’dan il-qasam. Mhux manuċċa waħda kienu jtajjru imma mijiet u l-forom tagħhom kienu tal-għaġeb!

    Minn dakinhar bdejt ninnota madwari imma hawn Malta qatt ma rajt lil ħadd itella’ aktar minn manuċċa waħda. Ġieli kont tara xi tliet manuċċi telgħin mill-istess bejt imma kull waħda kien ikollha persuna qed iżżommha. Daħħaltha f’rasi li jekk kienu kapaċi jagħmluhom iċ-Ċiniżi manuċċi bħal dawk, stajt nagħmilhom jien ukoll.”

    Iżda f’dax-xogħol tal-manuċċi ċ-Ċiniżi għandhom vantaġġ kbir fuqna l-Maltin…

    “Is-sigriet ta’ manuċċa tajba huwa l-qaws jew kif hawn min isejjaħlu, l-ark. Dak irid ikun perfett. Jekk ikun miġbud wisq lejn naħa jew oħra il-manuċċa ħa ddurlek ‘l hemm jew ‘l hawn.

    Issa fiċ-Ċina jużaw il-bamboo għal dax-xogħol u l-irtubija ta’ dal-materjal tagħtihom il-possibilità li jaħdmu bih kif iridu. Jistgħu jgħawwġuh biex jibnu liema figura joħolmu biha fostom biex jiffurmaw dawk il-manuċċi sbieħ f’għamla ta’ draguni jew ħut u li bihom jagħtu spettaklu sħiħ meta jittajru.

    Li kieku kelli nipprova nagħmilhom jiena manuċċi bħal dawk, ikolli bżonn workshop kbir daqs nofs ir-raħal. Tgħidli għaliex? Għax il-qasba tagħna mhiex daqshekk flessibbli. Kieku jfettilli nagħmel xi Il-qasab Maltimanuċċa f’forma ta’ dragun per eżempju, inkun irrid inxarrab il-qasab mill-inqas lejl qabel. Imbagħad ikolli nagħmel il-forma tal-manuċċa li nixtieq u nqassamha bl-imsiemer kull pulzier. U hekk kif il-qasba tkun għadha mxarrba rrid ngħaddiha minn bejn dawk l-imsiemer kollha u nibnihom waħda waħda ħdejn xulxin. Immaġina kemm nirrikjedi spazju biex nibni manużża waħda b’dal-mod, aħseb u ara sett!

    Li kieku jirnexxieli nakkwista kwantità ta’ bamboo ninsab ċert li kapaċi nibni manuċċi bħal taċ-Ċiniżi. Iżda aktarx din ser tibqa’ biss bħala waħda mill-ħolmietIl-qaws huwa s-sigriet għal manuċċa tajba li kelli u li ma rnexxiliex nagħmel. Ċertament li kieku kelli nkellem lill-ambaxxata Ċiniża huma jipprovduni b’waħda fi ftit żmien. Imma jekk ma nkunx ħdimtha jien, għalija xi preġju jkun fiha?”

    Għalkemm s’issa Lino għadu ma qatax dix-xewqa, min-naħa l-oħra huwa rnexxielu jsib irkaptu kif itella’ kwantita’ kbira ta’ manuċċi f’daqqa.

    “L-ewwel li ppruvajt bi tnejn imma għalkemm irnexxieli ngħollilhom ftit rashom fl-ajru, mill-ewwel ħaduha għal isfel! Dak iż-żmien kont għadni ma nafx norbot sew. Għadda ż-żmien u sadanittant kont iżżewwiġt u qisni kont insejthom lil dawn il-manuċċi. Imma meta mort noqgħod Marsaxlokk u rajt dak il-beraħ kollu fuq il-baħar, erġajt twebbilt.

    Did-darba ippruvajt intella’ ħamsa f’daqqa imma reġgħu waqgħu. Għedt qed nagħmel xi ħaġa ħażina żgur. Qgħadt niflihom u nnutajt illi meta rbatt il-manuċċi ma kontx irbatthom bl-istess distanza. Lino jtajjar set minnhomIttantajt nara hux minn hemm, irbatthom bi tliet piedi bejn waħda u oħra u did-darba telgħu. Għedt ehh, issa sibtu s-sigriet l-ieħor tagħhom. Sena wara iddeċidejt li naħdem sett b’10, għamilthom u telgħu. Fis-sena ta’ wara għamilt 50 u f’ta wara 100, sakemm darba waħda ħdimt sett ta’ 700 għalkemm tellgħajt biss 565 minnhom għax ma flaħthomx daqs kemm bdew jiġbdu!”

    Lino urieni l-qtugħ f’idu li kien għadu jidher minn wara jumejn li tella’ sett ta’ 151 manuċċa. Xtaqt inkun naf kemm hu diffiċli biex wieħed itella’ sett ta’ manuċċi ta’ dik il-kwantità?

    “Sakemm tidra ttellagħhom naqra imma mhux diffiċli. Sett ta’ 500 manuċċa ntellgħu fi tliet kwarti imma mbagħad nieħu madwar siegħa u nofs biexSett ta' 151 manuċċa inniżżilhom għax għalkemm magħmula mill-karti tat-tajr f’dik il-kwantità u bil-ġbid tar-riħ jiġu pjuttost tqal. Barra minn hekk trid titgħallem it-tattika kif b’id waħda żżomm il-manuċċi fl-ajru u bl-id l-oħra tniżżel il-manuċċi waħda waħda, tiftaħhom u tippustjahom ċatti fil-kaxxa.

    Bi 3 piedi rbit bejniethom u b’100 pied ieħor bogħod mill-aħħar waħda sa jdejja, sett ta’ 500 manuċċa jkollu tul ta’ madwar 1600 pied. Għalhekk trid toqgħod attent li tniżżilhom fil-ħin għax jekk jitqawwielek ir-riħ, kapaċi jaqtagħlek l-irbit u titlifhom.”

    Ġieli tilef xi sett manuċċi?

    “Mhux darba u tnejn! Ġieli tlift settijiet ta’ 100 jew 200 manuċċa f’daqqa! Jibqgħu sejrin u daqshekk tarahom.Sett ta' manuċċi ieħor X’tagħmel? Nikkunsidra dar-riskju bħala parti mill-logħba. Nibkihom taf għax biex nagħmel dawk is-settijiet nieħu ħafna ħin. Dan l-aħħar għamilt sett ta’ 150 manuċċa tal-armi tad-destroyers Inglizi li kienu għerqu fl-aħħar gwerra. Ħadt 3 xhur biex ħdimthom.

    Kultant jista’ jkun li nitlifhom tort tiegħi. Dak sigriet ieħor – it-tip ta’ rbit. Jekk jista’ jkun trid torbothom waħda waħda bl-istess stress għax jekk ikunu ssikati ħafna jistgħu jinqatgħulek u jekk iżżommhom merħijin wisq jinħallulek. Trid toqgħod attent li torbothom bl-istess mod għalkemm kultant f’dik il-kwantità, xi waħda tfallilek.”

    Is-settijiet tal-manuċċi ta’ Lino kollha għandhom xi suġġett partikolari. Kelli kurżità kif jagħżilhom?

    “Fantasija! Ġieli nkun rieqed per eżempju u hekk kif inqum jiġuni f’moħħi l-Kavallieri tal-Ordni ta’ San Ġwann u ngħid iva, sett tagħhom nagħmel. Imbagħad hekk kif nagħżel is-suġġett jew immur infittex dwaru fl-għadd ta’ kotba li għandi jew inkella noqgħod indur nagħmel ir-riċerka fl-internet.

    L-aktar sett għal qalbi jirrappreżenta l-armi tal-Gran Mastri li kien hawn f’Malta. Inzerta li dal-manuċċi ħarġuli bellezza… il-kapolavur tiegħi nsejjħilhom! Barra li ġew sbieħ ħarġu wkoll perfettissimi u rari tiċċaqlaq waħda minnhom.

    Bħalissa qiegħed ġo moħħi sett bl-armi tal-futbol tal-Malta Football Association. Beħsiebni ninkludi t-timijiet tal-1, it-2 u t-3 diviżjoni imma peress li dawn jinbidlu, ser norbothom b’mod alfabetiku.”

    Għalkemm Lino jsostni li m’hemmx interess f’dan il-passatemp, kull darba li jtella’ xi sett manuċċi minn xi post milħuq sewwa, tara n-nies jinġabru madwaru.

    “Iva jieqfu bosta u kulħadd jitpaxxa bihom imma ħadd ma jistaqsik kif taħdimhom.

    Għalkemm kultant jieqfu ċertu tipi ħdejk li ma tinsiehomx kif ġieb u laħaq…

    Mela darba minnhom kont M’Xlokk u bdejt intella’ sett bil-bnadar tal-pajjiżi. F’daqqa waħda waqfu ħdejja grupp ta’ madwar 80 student u poġġew bil-qiegħda jarawni ntajjarhom. Hekk kif wasalt fil-Il-manuċċi lura f'posthombandiera ta’ Franza jqum student minnhom u talabni nieqaf ftit qabel intellagħha. Grupp żgħir ta’ studenti qamu bil-wieqfa ħdejh u bdew ikantaw l-innu ta’ Franza. Jiena bqajt skantat inħares lejhom u wara komplejt intella’. Hekk kif wasalt f’ta’ l-Ingilterra, qamu l-istudenti Inglizi u bdew ikantaw l-innu tagħhom huma wkoll. Tassew bqajt impressjonat dakinhar għax ħaġa bħal dik qatt ma kienet ġratli. Meta bdejt inniżżel il-manuċċi l-istudenti kienu għadhom ħdejja u ndunajt li xtaquha l-manuċċa bil-bandiera ta’ pajjiżhom. Qtajthom it-tnejn u tajthomlhom u tgħidx kemm irringrazzjawni.”

    Iżda Lino qalli wkoll li darba minnhom resqet waħda ċċanfru minħabba sett minnhom!

    “Kont qiegħed fl-inħawi tal-Fajtata intella’ sett manuċċi bl-isem tal-kmandanti tas-sottomarini li kellha l-Ġermanja fl-aħħar gwerra. F’ħin minnhom resqet lejja waħda Ingliża flimkien mar-raġel tagħha u qaltli “Ma tistħix ittella’ sett bħal dak?” Għedtilha le, għaliex tridni nistħi? Weġbitni “Dik l-iswastika fuq kull manuċċa ma ddardrikx meta tiftakar kemm tefgħawlkhom bombi fuqkhom?” Għedt hekk le ħija u fil-pront irrispondejtha li f’dak il-każ messa tistħi hi għax il-bombi li qlajna fuq pajjiżna, ġew fuqna sempliċiment għax konna kolonja tal-Ingilterra, l-pajjiż tagħha. U għaddset rasha u telqet ‘l hemm.”

    Matul id-diskursata tagħna Lino sikwit isostni kemm hu ddispjaċut li spiċċa l-interess f’dal-qasam. U proprju dan id-diżappunt fl-istess ħin jagħtih il-ħeġġa biex kemm jista’ jkun jipprova jaqsam dak li tgħallem hu ma’ nies oħra, speċjalment it-tfal.

    “M’hawnx inkoraġġiment u llum it-tfal għandhom ħafna biex jilgħabu tant li llum il-manuċċa qisha xi ħaġa ta’ mitt sena ilu!

    Kull min stedinni biex immur nuri lit-tfal kif jaħdmuhom dejjem mort bil-qalb u bla interessi xejn. Stednuni f’diversi skejjel u anki f’xi kunsilli lokali. Ma ninsa qatt meta mort l-iskola tal-Mosta u ltqajt ma’ Il-mira ta' Lino hi li jħajjar lin-nies lejn dan il-passatemp700 student. Mort anki s-St James Cavalier u hemm it-tfal ġew anki mal-ġenituri tagħhom. Darba minnhom iltqajt ma’ tifla mill-Mellieħa li ma ninsiha qatt. Mort l-iskola tagħhom u bħas-soltu urejthom kif jibnu manuċċa tajba. Meta staqsejthom biex nara fehmunix, din kienet kapaċi tispjegali x’għamilt eżatt mill-a saz-z. Uriet ħafna interess u meta kellimtha ftit tregħixt meta qaltli li nannuwha kien Żejtuni! Għedt tgħid din l-imħabba għall-manuċċi hija xi ħaġa fid-demm tagħna n-nies tar-raħal?

    Il-problema hija li ma nafx jekk minn dak iż-żmien ‘l hawn xi ħadd minn dat-tfal ittantax jagħmel xi manuċċa ħalli jtajjarha u allura ma nafx jekk ħallejtx impatt jew le fuqhom.

    Nixtieq ħafna li xi ħadd jiret din is-sengħa minn warajja u lest li ngħallem b’xejn lil kull min juri interess. Kultant ngħid imma possibbli ma tiġi l-għira lil ħadd biex jipprova jtella’ sett manuċċi bħali? Allaħares nispiċċa jien u jispiċċa dal-passatemp miegħi. U l-aktar li nippretendi interess miż-Żwieten. Fejn huma dawk iż-Żwieten u t-tfal tagħhom li tant kienu jtajjru b’ħeġġa u bi kburija l-manuċċi tagħhom?”

    Biex dan ix-xogħol ta’ Lino ma jintesiex, żewġt iħbieb tiegħu, Alfred u Jasmine Grech, tellgħu video fuq youtube li intom tistgħu taraw permezz ta’ dan il-link: http://www.youtube.com/watch?v=8djQlC8u218.

    (Nota: Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tat-22 t’Awwissu 2010)

    2010.08.22 / no responses / Category: Torca - Perspettivi

  • KURA ANTIKA 5000 SENA

    Dr Xu Jin HuaHuwa aktar importanti illi wiehed ikun jaf x’tip ta’ persuna tinsab marida milli jkun jaf x’tip ta’ marda ghandha l-persuna… Hippocrates (460 – 377 Q.K.)

    Din il-ġimgħa għażilt li nkompli nimraħ dwar x’opportunitajiet jeżistu biex intejjbu l-livell ta’ saħħitna. Fostom laqagħtni s-suġġett tal-agupuntura u l-fatt li din ilha tiġi applikata sa minn 5000 sena ilu. Bħala konferma ta’ dan għandna l-famuż ġisem immummifikat magħruf bħala Ötzi – il-bniedem tas-silġ.  Ötzi  għex madwar 3300 Q.K. u meta nstab fil-glaċier bejn l-Awstrija u l-Italja lura fl-1991, ġie nnutat illi fuqu kienu għadhom jidhru sinjali ċari ta’ agupuntura.

    Xtaqt insir naf aktar dwar din il-kura antika u għalhekk ħabiba tiegħi laqqagħtni mat-tabib Xu Jin Hua li matul dawn l-aħħar sentejn kien qiegħed joffri s-servizz tiegħu f’pajjiżna proprju f’dan il-qasam. Iltqajt miegħu fi klinika ġewwa Kordin magħrufa bħala – The Mediterranean Regional Centre For Traditional Chinese Medicine…

    “Jeżisti arranġament bejn Malta u ċ-Ċina sabiex pajjiżi joffri s-servizz professjonali ta’ tobba mħarrġa fl-agupuntura. L-iskop prinċipali huwa illi minbarra li jissaħħu r-relazzjonijiet bejn iż-żewġ pajjiżi, fl-istess ħin tingħata kura u fejqan lill-poplu Malti permezz ta’ metodi tradizzjonali u effikaċi Ċiniżi. Apparti minni li qed naħdem ġewwa dil-klinika hawn ukoll tabib ieħor miċ-Ċina li jaħdem fl-isptar Mater Dei. Hemmhekk is-servizz huwa b’xejn imma l-lista hija twila ħafna biex tinqeda.”

    Kelli kurżità kemm l-użu tal-agupuntura huwa popolari f’Malta?

    “Fil-bidu kienet teżisti daqsxejn diffikultà peress illi l-metodi li nużaw aħna huma għal kollox differenti minn dak li l-Maltin huma mdorrijin għalih. Fiċ-Ċina l-agupuntura ilha tiġi applikata għal dawn l-aħħar 5000 sena u għalhekk hija kura popolari ħafna. F’Malta din il-klinika fetħet fl-1993 imma ftit ftit, permezz tan-nies stess li jattendu hawn u li jissuġġerixxu dil-kura lil ħaddieħor, il-klijenti bdew jiżdiedu aktar. Biss biss ngħidlek li f’din il-klinika jattendu kuljum madwar 15 sa 20 persuna sabiex jużaw is-servizzi tagħna.”

    It-terapija tal-agupuntura hija bbażata fuq it-teorija illi teżisti enerġija għaddejja fil-ġisem tal-bniedem magħrufa bħala ‘chi’ jew ‘qi’. Din iċ-‘chi’ hija maħsuba illi timxi matul kanali ta’ enerġija ġewwa l-ġisem tal-bniedem rikonoxxuti bħala ‘meridjani’. Jekk iċ-‘chi’ tiġi bblukkata permezz ta’ xi żbilanċ f’din l-enerġija, dan jista’ jikkawża mard fil-ġisem. Permezz tal-agupuntura, huwa possibbli li dan l-iżbilanċ jerġa’ jiġi rregolat u b’hekk il-ġisem jirkupra saħħtu lura.

    “Iva hekk hu,” ikkonfermali t-tabib. “Jeżistu 365 punti ta’ agupuntura fil-ġisem tal-bniedem li kollha jitqassmu f’14 il-kanal (‘meridjani’) differenti u kull wieħed minn dawn il-kanali jirrelataw ma’ organi speċifiċi tal-ġisem. Dawn il-kanali huma viċin ħafna tas-sistema nervuża tal-bniedem. Għaldaqstant huwa importanti ħafna illi min japplika l-agupuntura fuq l-individwi jkun professjonali u mħarreġ sewwa. Nuqqas ta’ esperjenza tista’ tikkawża danni serjissimi.

    Jiena ilni nipprattika l-agupuntura għal dawn l-aħħar ħmistax il-sena wara li ggradwajt bħala tabib u speċjalizzajt f’dan il-qasam.”

    L-agupuntura minn dejjem kienet timpressjonani proprju minħabba l-inserzjoni tal-labar fil-ġisem. Ikolli nammetti li l-idea tkexkixni. Imma fir-realtà għaliex jintużaw il-labar?

    “Fil-mediċina tradizzjonali Ċiniża s-saħħa tal-individwu hija kkunsidrata bħala dak il-bilanċ li jeżisti bejn il-yin u l-yang ġewwa l-ġisem. L-enerġija tal-ġisem (iċ-chi) hija immaterjali u allura nafuha bħala yang. Il-parti l-oħra hija l-element materjali li huwa d-demm li nsejjħulu ying. L-inserzjoni tal-labar fil-punti ġusti jirregolaw il-bilanċ bejn dawn it-tnejn u b’hekk jitfejjaq l-uġiegħ jew dak li jkun qed ixekkel is-saħħa tal-individwu.”

    L-inserzjoni tal-labar tweġġa’?

    “Jista’ jkun illi min qatt ma jkun esperjenza l-agupuntura, għall-ewwel jinħasad bid-dehra tal-labar. Imma kif jistgħu jgħidulek l-individwi stess li pruvawha, l-labar lanqas biss jinħassu. Aħna nużaw metodu veloċi ħafna ta’ inserzjoni fil-ġilda. Barra minn hekk tintuża’ profondità u direzzjoni speċifika skont l-għan li għalih tkun qed tiġi applikata l-agupuntura.

    Punt essenzjali huwa illi min jiddeċiedi li jieħu trattament tal-agupuntura jiġi b’mod preparat u mhux b’xi biża’ mil-labar. Meta wieħed ikun rilassat, kif għedtlek, ma jħoss assolutament l-ebda uġiegħ. Imma jekk wieħed iżomm ruħu iebes għax ma jkunx komdu, jagħmel lilu nnifsu aktar sensittiv u għaldaqstant din l-esperjenza ma tkunx daqshekk pjaċevoli.”

    Biex nikkonferma dan, it-tabib Xu ħadni nara t-tneħħija tal-labar minn ġisem ta’ klijent fejn stajt nara biċ-ċar illi ma kien hemm l-ebda reazzjoni ta’ uġiegħ. Fl-istess waqt, it-Il-metodu tal-fentusitabib ħa l-okkażżjoni biex jurini wkoll xi metodi oħra differenti li jiġu applikati f’din il-klinika. Fostom rajtu jaħraq l-arja minn tazza tal-bambù u jpoġġiha fuq saqajn il-klijent bl-istess reazzjoni rilassata u bla uġiegħ ta’ xejn min-naħa ta’ dan ir-raġel …

    “Dan il-metodu jissejjaħ fentusi jew ‘cupping treatment’. Permezz tiegħu tista’ tiġi rregolata ċ-ċirkolazzjoni billi bis-sħana li tiġi applikata fuq parti partikolari tal-ġisem, jinġibdu ‘l barra xi tossiċi u impuritajiet oħra li jkunu nġabru f’dawk in-naħat. Mill-oskurita tal-kulur tal-marka li jħalli dal-metodu fuq il-ġisem, wieħed ikollu ndikazzjoni aħjar ta’ kemm hemm bżonn kura. Aktar ma din il-parti tiġi trattata, l-marka aktar tiċċara u tmur malajr minn fuq il-ġisem.”

    Fost informazzjoni oħra li ġbart waqt ir-riċerka tiegħi sibt illi anki l-widna tal-bniedem fiha diversi punti ta’ agupuntura differenti…

    “Fil-qasam tal-agupuntura nikkomparaw il-widna tal-bniedem mal-pożizzjoni maqluba ta’ fetu (inverted fetus concept) u jekk tinnota kif qed nurik f’din l-istampa, l-punti tal-agupuntura jaqblu eżatt mal-forma tat-tarbija rasha ‘l isfel. Fil-fatt permezz ta’ diversi punti fil-widna, l-agupuntura tista’ tirregolarizza l-organi interni, l-istrutturi u l-funzjonijiet tal-ġisem. Ġeneralment l-agupuntura tal-widna tintuża flimkien ma’ xi trattament ieħor ta’ agupuntura. Jistgħu jintużaw labar apposta għal din il-parti tal-ġisem imma teżisti wkoll tip ta’ żerriegħa ċkejkna u iebsa li taqdi l-istess funzjoni. Din iż-żerriegħa tiġi mwaħħla bi stikka żgħira fuq il-widna u l-individwu jkun mitlub jagħfasha regolarment matul numru ta’ ġranet sabiex ikompli jistimola l-parti involuta.”

    X’jista’ wieħed jitratta bl-agupuntura?

    “Hemm diversi affarijiet fostom uġiegħ ta’ ras, emikranja, uġiegħ fis-snien, fid-dahar u fl-għonq, xjatka, uġiegħ fl-istonku u ż-żaqq, konstipazzjoni, diarrhea, ażżma, sogħla u sintomi tal-influwenza, nuqqas ta’ abilità sesswali, paraliżi fil-wiċċ, insomnja, problemi ta’ fertilità, menstruazzjoni irregolari, eczema, acne, astensjoni mit-tipjip u tnaqqis ta’ aptit biex jonqos il-piż. Fuq kollox l-agupuntura tintuża wkoll bħala metodu ta’ rilassament biex tneħħi l-istress u xi sintomi oħra simili.”

    Lista twila mhux ħażin! Imma l-agupuntura kulħadd jista’ jużaha?

    “Iva. Saħansitra t-tfal, għalkemm minn dawn ftit li xejn ikollna. In-nisa li qed jistennew tarbija ukoll jistgħu jużaw din it-terapija iżda f’dawn il-każi hemm punti partikolari li ma jistgħux jintmissu.”

    Kemm iddum biex tara r-riżultati mixtieqa?

    “Jiddependi għal xiex wieħed ikun ġie. Madanakollu sa mill-ewwel sessjoni wieħed jibda jħoss l-effetti pożittivi. Naturalment individwu jrid jibqa’ jiġi regolari għas-sessjonijiet neċessarji biex jieħu l-benefiċċju totali tal-agupuntura. Biex nagħtik eżempju, xi ħaġa sempliċi bħal emikranja tibda tittaffa mal-ewwel imma tgħaddi għal kollox wara madwar 5 sessonijiet. Ovvjament l-agupuntura ma tagħmilx mirakli. Aħna nuru lill-klijenti tagħna kif iżommu ruħhom rilassati billi ma jħallux emozzjonijiet qawwija bħar-rabja u l-inkwiet jinvadulhom il-bilanċ ta’ ħajjithom għax dan jerġa’ jikkawża l-problemi mill-ġdid.”

    L-agupuntura hija trattament primarju jew kumplimentari; jiġifieri jista’ jintuża waħdu jew flimkien ma’ xi trattament mediċinali ieħor?

    “Le. L-agupuntura huwa trattament primarju. Fuq kollox huwa metodu naturali u allura għall-kuntrarju ta’ meta wieħed jieħu l-mediċina, ma jitħallew l-ebda effetti ulterjuri.

    Sfortunatament hawn Malta bosta mit-tobba lokali ma tantx għandhom esperjenza jew interess fil-qasam tal-agupuntura u għalhekk ftit li xejn jirreferu klijenti għandna. Li kieku l-agupuntura kellha tiġi ntrodotta aktar f’dan il-pajjiż, bla dubju ħafna aktar nies jifhmu l-benefiċċji ta’ din it-terapija u jkunu jistgħu jgawdu minnha.

    Biex nagħtik eżempju ċar, fost il-klijenti tiegħi għandi tlett tobba Maltin li jiġu jieħdu kura regolari f’din il-klinika. U hemm nara d-differenza hekk kif dawn jissuġġerixxu din it-terapija lill-klijenti tagħhom meta jaraw illi dawn ser imorru ferm aħjar permezz tal-agupuntura milli bl-amministrazzjoni tal-pilloli.

    Irrid nagħmilha ċara li m’inix qiegħed immaqdar il-mediċina tal-punent għax jiena ġejt imħarreġ anki f’din u nagħraf sewwa l-vantaġġi tagħha. Però nemmen illi l-agupuntura għandha ħafna x’toffri u mhux kulħadd huwa konxju minn dan.”

    Din il-laqgħa mat-tabib Xu kienet tassew informattiva u rivelanti fl-istess ħin. It-terapija tal-agupuntura tant hija differenti mill-kura li nafu aħna illi donnok jekk ma tarahiex b’għajnejk jew tħossha fuqek issibha daqsxejn diffiċli biex tifhem il-kunċetti tagħha.

    Matul l-intervista li għamiltlu, numru ta’ klijenti kienu qed jirċievu trattamenti differenti fil-klinika. Innutajt li kollha kellhom rispett kbir lejn dan it-tabib imma li kollha kienu qed isellmulu u jagħtuh il-vjaġġ it-tajjeb…

    “Hawnhekk ġejt naħdem fuq kuntratt ta’ sentejn u dil-ġimgħa ser jiskadi. Ikun hemm għażla intensiva għat-tobba li jintbagħtu hawnhekk. Jiġu nnominati biss l-aqwa professjonisti f’dan il-qasam, li fostom irid ikollhom esperjenza tajba u karattru kariżmatiku flimkien mal-personalità u l-abbiltà adegwata biex jagħtu l-aħjar servizz lill-klijenti Maltin. Hekk kif jgħaddu s-sentejn it-tabib jiġi mibdul ma’ ieħor.”

    Imma dan sewwa meta l-klijenti jkunu drawk u int drajt lilhom?

    “Għalkemm jiena hawnhekk ġejt minn qalbi u għamilt bosta ħbieb, in-nuqqas tal-familja nħossu ħafna. Għaldaqstant ninsab sodisfatt li għamilt sagrifiċċju fejn għext il-bogħod mill-familja tiegħi għal sentejn sħaħ imma fl-istess ħin stajt nagħmel tant ġid lill-familja ħafna akbar – lill-poplu Malti. Iżda issa nixtieq ħafna nerġa’ nħaddan lill-familja tiegħi miegħi.”

    X’jidhirlu minn Malta u l-Maltin?

    “Meta sirt naf li ser niġi nagħti s-servizzi tiegħi f’Malta, mort infittixha fuq il-mappa biex nara fejn hi. Imma ma stajt insibha mkien u minflok fil-post li ndikawli bdejt naqra Valletta. Meta stħarriġt aktar irrealizzajt li dik kienet il-belt kapitali ta’ Malta!

    Għalkemm Malta hi pajjiż ċkejken meta kkomparata ma’ fejn ngħix jien, stajt napprezza li hi pajjiż sabiħ ħafna. Partikolarment togħġobni l-mixja bejn tas-Sliema u San Ġiljan. Nixtieq kieku nerġa’ niġi nżur dan il-pajjiż darb’oħra. Il-klima togħġobni ħafna. Imma l-aktar għal qalbi huma n-nies li ltqajt magħhom; nies ġentili mmens li laqgħuni b’qalb kbira ħafna fostom. Nittama fuq kollox illi rnexxieli nilħaq l-għan prinċipali tiegħi – dik li nressaqhom aktar lejn il-kura tal-agupuntura sabiex saħħithom u ħajjithom tkun ferm aħjar.”

    Ħadt l-opportunità biex nieħu wkoll il-kummenti ta’ żewġ klijenti li kienu qed jużaw it-terapija tal-agupuntura f’din il-klinika….

    Dawn huma l-kummenti ta’ EMILIO BUTTIGIEG:

    “Ilni nipprova diversi metodi bit-tama li nnaqqas il-piż tiegħi imma qatt ma rnexxa xejn. Darba minnhom tħajjart nara x’toffri t-terapija tal-agupuntura. Fittixt ftit fuq l-internet u mbagħad xtaqt insibEmilio Buttigieg professjonista tajjeb li stajt nattendi għandu. Ippreferejt dil-klinika peress illi hawnhekk issib speċjalisti Ċiniżi illi ilhom għal diversi snin jaħdmu f’dan il-qasam.

    Xi ħaġa interessanti li għandek tkun taf dwari hija li jiena nibża’ biża’ tal-mewt mill-labar! Tant hu hekk illi ftit ilu mort nieħu t-tilqima tal-influwenza u tani ħass ħażin. Imma mbagħad b’xi mod għamilt il-kuraġġ u ġejt hawn u tant mort tajjeb mill-ewwel għax ma ħassejt l-ebda uġiegħ li issa qed niġi b’mod regolari għas-sessjonijiet tal-agupuntura. Permezz tal-użu tal-labar it-tabib Xu spjegali li kien ser jonqosli l-aptit sabiex b’hekk inkun nista’ nnaqqas mill-piż. Fil-fatt diġà nnutajt illi ċertu ġuħ esaġerat li kien jaqbadni l-ħin kollu ġie eliminat u issa qed niekol b’aktar qies u ovvjament inqast ftit ukoll.

    Idealment nagħmel ukoll ftit tal-eżerċizzju imma minħabba l-piż tiegħi għalissa ma nistax. L-istess piż ħoloqli uġiegħ kbir partikolarment f’irkubbtejja. Għaldaqstant kif inti stess stajt tara, t-tabib qiegħed japplikali l-metodu tal-fentusi – xi ħaġa li kienet issir xi snin ilu anki fid-djar Maltin. Anki hawn, kull ma tħoss ġibda żgħira u daqshekk.

    Inizzjalment id-dehra tal-labar jafu jnaffru lil dak li jkun. Imma fir-realtà bis-saħħa ta’ din it-terapija nħossni rrilassat ħafna u li ftit ftit ser nasal biex nilħaq l-għan li nixtieq.”

    Dawn huma l-kummenti ta’ JANE SULTANA:

    “Jiena bdejt niġi hawnhekk peress li nbati minn uġiegħ qawwi f’dahri tant li f’xi ġranet bilkemm inkun nista’ nistaportih. Introduċitni hawnhekk il-mara tat-tifel li semgħet mingħand xi wħud kemm dan il-Jane Sultanametodu tal-agupuntura kapaċi verament itaffi l-uġiegħ. Nista’ nikkonfermalek li sa mill-ewwel darba li ġiet applikata l-agupuntura fuqi, ħassejtni ħafna aħjar. Issa ilni niġi hawn għal dawn l-aħħar xahrejn, darba kull ġimgħa u l-uġiegħ ittaffa’ ħafna.  Anki jiena nuża t-trattament tal-fentusi u nsibu siewi ħafna. Kull ma tħoss ġibda żgħira u l-marka li tibqa’ fuq il-ġilda, sal-ġurnata ta’ wara tkun diġà marret.  Lil dawk li jibżgħu mill-labar, nixtieq inserrħilhom rashom illi l-inserzjoni tal-labra lanqas biss tħossha. Tħoss biss il-benefiċċji li kapaċi tagħti din it-terapija.”

    Barra minn hekk, fuq il-link: http://www.youtube.com/watch?v=gsvkbsF2FhY wieħed jista’ jara filmat qasir dwar il-metodi tal-agupuntura u l-cupping. (Kortesija ta’ Alfred u Jasmine Grech)

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tal-10 ta’ Jannar 2010)


    2010.01.10 / no responses / Category: Torca - Perspettivi

  • NIXTIEQU NISILFU GĦAJNEJNA

    Tistaqsix x’jista’ jagħmel għalik pajjiżek imma ara x’tista’ tagħmel int għalih…. John F Kennedy.

    Hekk kif rajt ir-ritratt ta’ din il-koppja fuq l-internet mill-ewwel inġbidt lejhom. Hu Malti u hi mill-Malaysia. L-istint qalli li kien hemm xi storja interessanti f’ħajjithom. Alfred u Jasmine Grech Iltqajt ma’ xogħolhom għall-ewwel darba fuq YouTube fejn dawn it-tnejn kontinwament itellgħu għadd ta’ vidjows qosra li jaħdmu huma stess dwar diversi suġġetti li primarjament jikkonċernaw lil Malta.

    Domt insegwi xogħolhom għal numru ta’ ġranet sakemm fl-aħħar iddeċidejt li nikkuntattjahom. Ma kontx mort żmerċ! Mhux talli aċċettaw minnufih li jagħtuni l-intervista, imma saħansitra stednuni ġewwa darhom u qaluli biex immur bi stonku vojt għax Jasmine kienet ser tippreparali ikla tipikament Malajsjana…

    Sa mill-ewwel ftit minuti li tgħaddi flimkien ma’ din il-koppja, ma tistax ma tintebaħx bid-differenza fil-karattri tagħhom. Alfred huwa bniedem ċajtier, inkejjuż, naqra xewka, ta’ żaqqu f’fommu u bla paċenzja. Min-naħa l-oħra Jasmine hija pjuttost serja, profonda, perfezzjonista, ambizzjuża, dedikata u kapaċi titkellem dwar kollox għal siegħat sħaħ! Finalment imma għandhom żewġ karatteristiċi identiċi: l-arti ta’ kif għandek tilqa’ bniedem ġewwa darek u l-imħabba bla tarf lejn Malta.

    Alfred huwa oriġinarjament minn Ħal-Qormi. F’żogħżitu kien jaħdem bħala skrivan mal-gvern. Irrakkuntali kif ma kellu l-ebda bżonn li jħalli pajjiżu…

    “Imma l-ġenn taż-żogħżija ħajjarni nagħmel mod ieħor. Għamilt 36 sena ngħix ġewwa l-Kanada. Mhux ser immaqdru bħala pajjiż għax sabiħ u mimli kumditajiet. Kelli job tajjeb ukoll. Imma x-xitwa kienet kerha ħafna u sikwit kont niftakar f’pajjiżi. Bqajt sentimentali wisq lejh. Il-lingwa Maltija qatt ma nsejtha. Kull meta stajt, kont niġi ngħaddi l-vaganzi tiegħi hawn. Imma mbagħad aktar kienet tiġini agħar għax kull darba li jkolli nerġa’ nitlaq lura kont immur b’qalbi maqsuma.”

    Ma kelli l-ebda dubju minn dak li kien qed jgħidli. Bil-memorja biss ta’ dawk il-ġranet, għajnejn Alfred ixxarrbu bid-dmugħ. Xtaqt inkun naf għaliex iħobb daqshekk lil Malta…

    “Ma nafx għaliex inħobbha daqshekk. Tgħidli għaliex tħobbha lil ommok? Ommi l-isbaħ mara tad-dinja? Le. Imma għalija iva. Tgħidli Malta l-isbaħ pajjiż fid-dinja? Le. Imma għalija iva. Hawnhekk inħossni nappartjeni.

    Meta kont qed ngħix il-Kanada kont naf sal-inqas ħaġa li kienet tkun qed tiġri f’Malta. Permezz tal-internet kont naqra l-ġurnali Maltin u nżomm ruħi nfurmat. Mhux l-ewwel darba li kont nibgħat xi ittri lill-gazzetti lokali. U meta kien jidhirli li kien hemm bżonn, ġieli ktibt xi ittri lill-politiċi ta’ partiti differenti sabiex nurihom l-opinjoni tiegħi.”

    Imma din l-idea tal-vidjows fuq YouTube kif bdiet?

    “Kienet idea tiegħi,” weġbitni Jasmine.

    Isimha proprju huwa Choy Hong, li fil-lingwa tagħha jfisser ‘qawsalla’. Imma meta f’dawn l-aħħar snin hija kkonvertit mill-Buddiżmu għall-Kristjaneżmu, ingħatalha dan l-isem ġdid Jasmine. Jasmine għexet f’Malacca ġewwa l-Malaysia. Hemmhekk hija ggradwat fil-professjoni ta’ Fashion Designer u għamlet xi żmien taħdem hekk. Imma wara xi snin xtaqet xi ħaġa aktar u għall-għoxrin sena ta’ wara ħadmet mal-Awtorità tat-Turiżmu tat-Tajlandja fejn finalment kienet tieħu ħsieb ir-reklamar u r-relazzjonijiet pubbliċi.

    Issa bdejt nifhem kif Jasmine tnebbħet b’dan il-proġett. Kont kurjuża nara x’kienet taħseb dwar Malta u l-għan wara dawn il-vidjows…

    “Rajt lil Malta għall-ewwel darba madwar ħames snin ilu. Ikolli nistqarr illi kienet daqsxejn differenti minn kif inhi illum. Niftakarni ninħasad! Għedt hawn fejn ġejt? Kien hawn ħafna trab fl-arja u kull fejn Jasmine Grechtara siti ta’ kostruzzjoni. L-istat tat-toroq kien tad-daħk. U l-ħmieġ evidenti ma’ kullimkien kien tal-mistħija. Id-djar kienu kollha l-istess… kollha maħduma bl-istess ġebla. Tħassibt. Għedt hawn mort lura fil-livell. Pajjiżi mhux hekk akkost li għad hemm min għandu l-idea żbaljata li l-Malaysia huwa xi pajjiż tat-tielet dinja! Ifhimni, aħna wkoll kellna dawn il-problemi lura fiż-żminijiet. Għaddew snin sakemm il-poplu ta’ pajjiżi tgħallem iżomm l-indafa imma llum it-triqat tagħna huma ndaf tazza. Il-pieni jekk tinqabad tħammeġ fil-Malaysia huma ħorox ħafna u jinkludu li tagħmel xogħol fil-komunità.

    Però jkolli ngħid illi matul is-snin li ilni ngħix hawn f’Malta sar progress kbir. Żgur li hawn aktar indafa u wħud mit-toroq ġew irranġati. Sadanittant jiena kelli ċ-ċans nibda ndur u nħuf fil-villaġġi antiki Maltin u ftit ftit tgħallimt napprezza u nħobb lil dan il-pajjiż daqs kull Malti ieħor.

    Permezz ta’ żewġi Alfred tgħallimt xi jfisser il-pajjiż għall-emigrant. U ngħiduha kif inhi, issa li jiena wkoll qed ngħix il-bogħod minn pajjiżi, nista’ nifhem aħjar xi tħoss.

    L-għan wara dawn il-vidjows huwa li nisilfu għajnejna lil dawn l-emigranti u li permezz tal-vidjows li ntellgħu fuq YouTube jkunu jistgħu jsegwu dak kollu li jkun qed iseħħ f’dawn il-gżejjer li huma tant iħobbu.

    Barra minn hekk bħala barranija, jiena nixtieq ngħaddi l-perspettiva tiegħi dwar Malta. Forsi hemm ħafna affarijiet illi l-Maltin infushom jeħduhom for granted, mentri għalija li qed narahom għall-ewwel darba, jimpressjonawni u jaffaxxinawni. Jien inħobb ħafna l-Istorja u dawn il-gżejjer miżgħuda biha. Huwa dnub illi l-informazzjoni dwar pajjiż sabiħ bħal dan b’kultura tant rikka, ma tinqasamx mal-oħrajn. Għaldaqstant nixtieq nislef għajnejja wkoll lil dawk il-barranin illi forsi qatt ma semgħu b’Malta u permezz ta’ dawn il-vidjows jinteressaw ruħhom jiġu jżuruha.”

    Fuq il-YouTube innifsu hemm diversi kummenti dwar ix-xogħlijiet tagħhom. Jirċievu xejn rispons?

    “Dawn il-vidjows jintwerew anki fuq l-istazzjonijiet televiżivi tal-komunitajiet Maltin tal-Awstralja u tal-Kanada fejn hemm iktar minn 30,000 telespettatur. Nirċievu ħafna messaġġi u ittri sbieħ mingħand nies li jkunu jridu jirringrazzjawna talli nwasslulhom dawn il-vidjows li huma jsibu interessanti ferm. Ikun hemm min jiktbilna ‘irnexxielkhom tbikkuni’ li mhux l-għan tagħna żgur. Nammetti miegħek illi ġieli jiġuni dubji jekk hux qed noħloq xi dwejjaq, minħabba n-nostalġija, lil min jarahom. Imma mbagħad noqgħod naħseb u ngħid illi wara li jgħaddilhom, bla dubju ser japprezzaw il-fatt li jistgħu jgawdu l-festi, ċ-ċelebrazzjonijiet, il-kultura, il-bini u bosta affarijiet oħra Maltin li għalihom l-emigranti għandhom għatx kbir”.

    “Kieku kont għadni noqgħod il-Kanada, vidjows hekk ma kontx niflaħ narahom,” daħal jgħidli Alfred. “Min jaf kemm il-darba waqt li kont inkun vaganza hawnhekk kont niġbed għadd ta’ movies biex imbagħad ma nkunx irrid narahom meta nitla’ lura l-Kanada. Kienet tkun iebsa wisq. Imma mill-ittri li nirċievu jidher illi l-għan tagħna, li nferrħu lill-emigranti, qed jintlaħaq. L-ittri li nirċievu minn għandhom iqanqlulek id-dmugħ. Ta’ min isemmi li nirċievu anki messaġġi mingħand il-barranin dwar il-vidjows tagħna. Riċentement wieħed Amerikan kitbilna illi meta ra l-vidjows stagħġeb kif fuq naqra ta’ gżira hemm tant x’tara. Qalilna wkoll illi qed jitħajjar jiġi jara huwa stess b’għajnejh.”

    Peress li nnutajthom itellgħu xogħol wara l-ieħor b’mod konsistenti, tlabthom jispjegawli kemm jieħdu xogħol biex ilestu dawn il-vidjows…

    “Ir-riċerka f’idejn Jasmine,” qabeż jgħidli malajr Alfred. “Tiddedika ħafna ħin tara liema huma l-aktar postijiet ta’ interess, tikkuntattja lill-kunsilli lokali u tmur iddur fit-triqat biex tiskopri hi stess. Għandha memorja tal-għaġeb! Biss biss għandha aktar minn 75,000 ritratt li ħadet hi u kollha tiftakarhom wieħed wieħed. Anki t-toroq, tmur darba u jidħlu f’moħħha. Mhux bħali. Anki fil-Mosta fejn noqgħod jirnexxieli nintilef jien!”

    “Insibu ħafna għajnuna minn numru ta’ individwi illi jgħaddulna l-informazzjoni u anki jiftħulna ċertu postijiet bħall-knejjes, kappelli u diversi postijiet oħra biex inkunu nistgħu niġbdu r-ritratti u l-vidjows tagħna,” spjegatli Jasmine.

    “Oħrajn, bħal ngħidu aħna Manuel Casha li joqgħod f’Sydney l-Awstralja, jagħtuna permess biex nużaw il-mużika tagħhom għall-isfond tal-vidjows tagħna. Anki jiena nagħmel xi arranġamenti tal-mużika Alfred Grechu nikteb ukoll xi kanzunetti. Għalkemm qatt ma tgħallimt il-mużika, kif jgħid il-Malti, għandi l-widna għaliha. Inħobb ngħaddi l-ħin fuq l-orgni tiegħi u noħloq xi biċċiet mużikali, nirrikordjahom u xi ħaddieħor jiktibli l-mużika tagħhom. Mhux l-ewwel darba li ‘nisma’ xi biċċa mużika f’moħħi’ waqt li nkun rieqed u jkolli nqum malajr indoqqha ħalli nirrikordjaha. Jekk ma nagħmilx hekk, sa l-għada nkun insejtha żgur. Malli ġejt Malta ktibt kanzunetta iddedikata lil pajjiżi. Semmejtha ‘Għanja lil Malta’ u kantahieli Enzo Gusman.”

    Minn dawk ix-xogħlijiet kollha, liema huwa l-favorit tagħhom?

    “Il-favorit?” waqaf jaħseb Alfred. “Ma nafx. Kollha jogħġbuni. Aħna npoġġu qalbna fihom. Għalina daqs li kieku kienu wliedna. Diffiċli tagħżel bejniethom.”

    “M’għandix vidjow favorit għax kollha jogħġbuni,” qaltli Jasmine. “Imma jekk ikolli nagħżel wieħed bilfors, ngħidlek illi kanzunetta għandi favorita – ‘Ma niċħdek qatt’ kantanta minn Renato – li tinstema’ fil-vidjow tal-Belt Valletta. Niftakar illi sa mill-ewwel darba li smajt din il-kanzunetta kont inħossni nitqanqal u nemozzjona ruħi ħafna. Allavolja ma kontx qed nifhem x’inhu jingħad, imma l-mod kif Renato jinterpretaha, iqanqalni wisq. Bqajt sakemm sirt naf il-kliem ta’ din il-kanzunetta u ltqajt ma’ Renato li b’ġentilezza kbira qagħad ikantahieli. Meta rajt il-kliem fhimt aktar biċ-ċar il-għala din il-kanzunetta kienet tant temozzjonani.”

    “Trid tismagħha tkantahielek?” nebixna t-tnejn Alfred.

    Ħsibt li Jasmine kienet ser toħroġ minnha imma minflok għaġġbitni. Hekk kif Alfred sab il-vidjow u beda jdoqqu, hi għaġġlet ġabet karta li fuqha kien hemm miktub il-kliem tal-kanzunetta u armat tkantahieli b’Malti mċaqlaq u b’dak l-aċċent partikolari tagħha. Li impressjonani kien l-imħabba u l-passjoni li bdiet tkanta biha…

    “U jekk xi ħadd ikażbrek isib lili. Difiża nkun għalik għax Malti jien! Viva Malta,” bdiet iżżid wara r-ritornell.

    Ikolli nistqarr magħkom li xtaqt ngħannaqha miegħi dak il-ħin. Din id-diska nzertat prezzjuża ħafna anki għalija personali. U tara barranija tkantaha b’tant konvinzjoni, tnissillek emozzjoni ta’ barra minn hawn.

    “Inħobb inkantaha din id-diska,” qaltli daħkana u kburija, ”għax meta nkantaha nħossni Maltija veru.”

    Hawnhekk ittieħdet sewwa minnek għedt lil Alfred li kien qed jiggustaha daqsi.

    “Iva. Fil-fatt permezz ta’ din l-imħabba li għandna lejn Malta, nistgħu naħdmu flimkien fuq dawn il-proġetti. Għalkemm hi tgħid li ntellifha u li aħjar taħdem weħidha,” nibex mill-ġdid Alfred.

    “Veru veru,” ikkonfermat hi. “Għax hu moħħu biex jgħaġġel. U jien irrid nagħmel kollox kif suppost. Noqgħod ħafna attenta għad-dettalji meta nkun qed niġbed ir-ritratti u l-vidjows u wara meta neditjahom. Inkun irrid li x-xogħol tiegħi jitkellem waħdu. Nipprova naqbad dawk il-mumenti speċjali… it-tfal jilgħabu bil-konfetti waqt il-festa… l-uċuh u l-espressjonijiet tan-nies. Kultant naħseb li ċertu nies jaħsbuni belha li noqgħod nieħu dawk ir-ritratti kollha. Imma dak hu li jagħmel il-prodott finali attraenti. Nemmen ukoll illi għandi l-obbligu li nippreżenta dan ix-xogħol bl-aħjar mod possibbli. Irrid lil dik it-tifla fir-ritratt tara dak il-vidjow minn hawn u ma nafx kemm il-sena oħra u tħossha kuntenta u nostalġika li dakinhar kont qbadtha f’dak il-mument sabiħ.”

    L-imħabba għal dak kollu li hu Malti ħajjret lil Jasmine biex anki tipprova titgħallem din il-lingwa. U hekk kif bdiet tiskopri l-kliem Malti kienet sorpriża immens meta sabet xi kliem in komuni bħal: sapuna, tabib, sultan, skola. Qaltli li dan hu aktarx minħabba li anki f’pajjiżhom kellhom influwenza Għarbija.

    Kont kurjuża nkun naf jekk tarax xi similitudnijiet jew differenzi oħra bejn Malta u l-Malaysia….

    “Bħala pajjiżi diffiċli tikkomparahom għax wieħed għandu kultura Ewropeja u l-ieħor għandu kultura Ażjatika. Xi ħaġa partikolari li ninnota huwa illi fil-Malaysia aħna naċċettaw reliġjonijiet differenti iktar faċilment. Tant hu hekk illi tista’ tara nies ta’ reliġjonijiet differenti jiċċelebraw l-istess festi. Mhux xi ħaġa kbira per eżempju biex issib is-siġra tal-Milied kemm fid-dar tal-Kattoliċi u anki f’dawk tal-Hindu u l-Musulmani. Ikollna wkoll ħafna żwiġijiet imħallta u ma jkunx hemm problemi fuq hekk. Ngħidu aħna meta jiena iddeċidejt illi nikkonverti għall-Kristjaneżmu, ħadd ma ndaħal mill-familja tiegħi. Lanqas meta żżewwiġt Malti Kristjan. Anzi laqgħuh bil-ferħ daqs li kieku Alfred kien wieħed minnhom. Differenza oħra hija illi pajjiżi għandu popolazzjoni ta’ 27 miljun persuna u daqstant ieħor m’hemmx xebħ fil-kobor tal-pajjiżi.”

    Imma l-Maltin lilha kif laqgħuha?

    “Jiena għandi natural minni li mmur jien fuq il-bniedem biex nagħmel ħbiberija u mhux noqgħod nistenna lil ħaddieħor jagħmel l-ewwel pass. Għaldaqstant ma damux ma drawni u aċċettawni bħala waħda minnhom.”

    “Jgħiduli kemm hi gustuża, speċjalment meta jisimgħuha titkellem bil-Malti,” daħal pront pront Alfred. “Iħobbuha ħafna. Jgħiduli kemm hi ħelwa. Ma nafx għaliex għalija qatt ma jgħidu hekk?!”

    Fid-dinja ta’ llum diffiċli biex issib xi ħaġa b’xejn. Xtaqt niskopri jekk hux beħsiebhom ibiegħu dawn il-vidjows xi darba…

    “Mhux l-ewwel darba li staqsewhilna din,” temmet tgħidli Jasmine. “Imma aħna nagħmlu dan ix-xogħol bħala rigal għal min jarahom. Personalment jiena naħdem dax-xogħol bħala kontribut għal dan il-pajjiż li laqagħni b’tant imħabba. Xtaqt nuża dak kollu li naf biex nagħti xi ħaġa lura lil Malta. U meta inti qed tagħti rikonoxximent jew rigal, ma tippretendi qatt xejn lura tiegħu. Ma rridx li nkun għext hawn għal tant snin bla ma qatt inkun tajt xejn lura lil dan il-pajjiż. Dawn il-vidjows iddedikati lil Malta huma rigal li jien nagħti mill-qiegħ ta’ qalbi.”

    Ma naħsbix li għandi għalfejn inżid aktar kummenti wara kliem bħal dan. Hekk jew hekk issa kien wasal ħin l-ikel u quddiemi Jasmine ippreżentatli platt appettituż tipikament Malajżjan….

    Kull min jixtieq jara dawn il-vidjows jista’ jidħol fuq YouTube jasalf5959 jew YouTube malpen04.

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tat-18 t’Ottubru 2009)

    2009.10.18 / no responses / Category: Torca - Perspettivi