Posts Tagged ‘Bijografiji’

  • GĦAJNEJN TA’ SEQER

    Din il-ġimgħa ġiet f’idejja kopja ta’ kuntratt antik tas-seklu sittax b’dik il-kitba tipika, mirquma u kollha nokkli sbieħ. Minn moħħi għadda l-ħsieb jekk dak in-nutar qattxIrrid ngħix basar li aktar minn ħames mitt sena wara, xi ħadd kien ser ikun qed jaqra l-kitba tiegħu! B’kuntrast għal dan, ħarsti waqgħet fuq il-ktieb Irrid Ngħix ta’ Annabelle Vassallo, fejn din id-darba l-awtriċi kienet taf sewwa x’inhi tagħmel meta ddeċidiet li tiktbu. Lil Annabelle segwejtha ħafna fl-aħħar xhur ta’ ħajjitha u akkost li ma kontx nafha u li qatt ma ltqajt magħha, ammirajtha u ħabbejtha u b’qalbi kollha tlabt ’l Alla biex jagħtiha ċans ieħor. Imma ma kellux ikun, ħsibt jien hekk kif qalbi nqasmet mal-aħbar tal-mewt tagħha. B’danakollu minflok Annabelle ntesiet, isimha xtered fuq fomm kulħadd u l-paġna tal-Facebook tagħha, minflok intfiet, xegħlet iżjed bi kwantità kbira ta’ messaġġi. Kienet għalhekk sorpriża oħra meta f’dal-ġranet skoprejt li dal-ktieb kellu sehem kbir fih ħabib antik tiegħi…

    Karl Coleiro, counsellor u qarrej tal-provi, intgħażel bħala l-editur ta’ dan il-ktieb.

    “Ġeneralment xogħli jikkonsisti fil-qari tal-provi. Madanakollu meta Annabelle avviċinat lill-Klabb Kotba Maltin u wriethom bix-xewqa li tikteb dan il-ktieb, id-direttur, is-Sur Joseph Mizzi, ħatarni bħala l-editur tiegħu u ħallieh kompletament f’idejja. Dan kien ifisser li kelli aktar libertà kif naħdem u flimkien ma’ Annabelle fassalna kif kellu jsir ix-xogħol. Proprju minħabba li Annabelle kienet marida, konna konxji li ż-żmien kien kontra tagħna u għaldaqstant il-ktieb kellu jitlesta fl-iqsar żmien possibbli. Annabelle ntefgħet għax-xogħol u f’temp ta’ sitt ġimgħat kienet lesta. Wara kien imiss il-parti tiegħi fejn ħdimt lejl u nhar biex apparti li nagħmel xi korrezzjonijiet tas-soltu, nara wkoll li l-messaġġ tagħha jasal lill-poplu bl-aktar mod ċar u sempliċi. Ċertament Irrid Ngħix kien ktieb rekord f’Malta fejn f’temp ta’ xahrejn biss, dan inkiteb, ġie kkoreġut, ġie impaġnat, ġie stampat, saret il-qoxra tiegħu, u ġie mniedi. Daqstant ieħor mar tajjeb fil-bejgħ tiegħu hekk kif fl-ewwel ħarġa nbiegħu l-kotba kollha, li kienu jammontaw għal sittax il-elf!”

    Bla dubju ta’ xejn il-konoxxenza t’Annabelle ħalliet l-effetti tagħha fuq Karl. Fosthom huwa fehem aktar l-importanza ta’ kitbiet bħal dawn, kemm bijografiċi u kif ukoll awtobijografiċi.

    “Kien hemm ħafna messaġġi minsuġa f’dak il-ktieb imma forsi l-aktar li spikka kien dak li wieħed għandu jgħix it-tbatija b’ċerta integrità. Bosta nies forsi jirreaġixxu bi dwejjaq, b’rabja jew bi qtigħ il-qalb meta jsibu ruħhom fit-tbatija jew maħkuma minn mard kroniku. Min-naħa tagħha, Annabelle, akkost li forsi fil-qiegħ ta’ qalbha kellha taċċetta r-realtà tagħha trid u ma tridx, riedet xorta waħda twassal messaġġ ta’ kuraġġ lil ħafna nies. Fil-fatt nista’ ngħid li kienet mara ferħana minkejja t-tbatijiet  kollha li kienet għaddejja minnhom.

    Il-ġrajja wara dan il-ktieb urietni biċ-ċar kemm huma siewja kotba bħal dawn fejn wieħed iwassal messaġġi ta’ inkoraġġiment lill-qarrejja. Nixtieq li nara aktar bijografiji u awtobijografiji ta’ nies magħrufaIt-Tifel tan-Nanna Maltin u Għawdxin. Indubbjament fil-ħajja kulħadd ikollu t-tlajja’ u l-inżul tiegħu imma dawk l-individwi li jirnexxilhom iqumu fuq saqajhom u saħansitra jilħqu livelli għolja u jakkwistaw suċċess, permezz tal-istejjer tagħhom jafu jispiraw lil nies oħra biex anki huma jilħqu l-ogħla potenzjal li jifilħu.”

    Karl newwilli xi kotba awtobijografiċi u bijografiċi ta’ kittieba magħrufa bħal Fjuri li Ma Jinxfux ta’ Oliver Friggieri, Pawlu Boffa ta’ Desmond Zammit Marmarà u It-Tifel tan-Nanna ta’ Ġorġ Peresso. Sinċerament ma kontx nobsor li kittieba ta’ dan il-livell jużaw il-qarrej tal-provi…

    “Nistqarr miegħek illi iktar nistenna li xi ħadd li ma jafx ħafna skola u li ddeċieda li jikteb ktieb, li jippretendi li l-Malti tiegħu huwa tajjeb tant li m’għandux bżonn qarrej tal-provi milli kittieba bħal dawn.”

    Kif konna fid-diskors tqanqlitli l-kurżità dwar il-għala Karl għażel din il-linja ta’ xogħol…

    “Bdejt b’kumbinazzjoni. Fl-1991 jien iggradwajt fl-Għarbi u fil-Malti u bdejt naħdem bħala għalliem fl-iskola Maria Goretti f’Ħal Tarxien. Darba minnhom, il-ħabib tiegħi Michael Ghigo, staqsieni jekk kontx interessat li nikkoreġi xi kitba ta’ Charles Farrugia dwar il-każin tal-banda tal-Ġilju tal-Imqabba. Aċċettajt u sieħbi kien iġibli xi karti u kont nikkoreġihom. Għal xi raġuni ma rrealizzajtx li kont qed nikkoreġi ktieb u hekk kif finalment rajt il-ktieb lest f’idi, tant ħassejt sodisfazzjon li dak il-ħin stess iddeċidejt li dik kellha tkun il-linja tiegħi. Illum l-awtur tal-ktieb Tal-Ġilju: Il-Banda u s-Soċjetà fl-Imqabba huwa l-arkivista nazzjonali tagħna li jaħdem f’Santu Spirtu, ir-Rabat.

    Issa fl-istess skola inzerta li kien jaħdem ukoll l-awtur prolifiku Charles Casha li jien għandi ammirazzjoni kbira lejh, għax minbarra li kiteb numru kbir ta’ kotba, għen ħafna biex il-letteratura tat-tfal tikber u tiżviluppa. Ittantajt xortija miegħu, għedtlu li xtaqt nagħmel ix-xogħol bħala qarrej tal-provi u hu laqqagħni mad-direttur ġenerali tal-Klabb Kotba Maltin, is-Sur Pawlu Mizzi. Niftakar li kien fl-1996 meta s-Sur Mizzi tani l-ewwel biċċa xogħol biex naħdem fuqha u minn hemm bdejt bil-mod il-mod.”

    Imma x-xogħol tal-qari tal-provi proprjament fiex jikkonsisti?

    “Il-qari tal-provi jfisser il-korrezzjoni tat-testi fejn xi ħadd jikteb xi ħaġa u din tiġi korretta biex toħroġ bla żbalji. Xogħli jinkludi l-korrezzjoni ta’ ċerti żbalji bħal ngħidu aħna dawk tipografiċi fejn pereżempju xi ħadd ikun qaleb l-ittri bil-kontra meta kien qed jittajpja, żbalji grammatikali fejn jidħlu r-regoli tal-grammatika, jew żbalji ortografiċi li jinvolvi l-mod kif wieħed jispelli l-kliem.

    Inkun irrid nara wkoll illi l-kitba tkun konformi mad-Deċiżjonijiet Numru 1, li ħarġu mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti, fejn hemm stabbilit kif iridu jinkitbu numru ta’ kliem. Infatti għal dawn l-aħħar Alte Vestigatliet snin il-poplu kien qed jingħata ċ-ċans biex jidra juża dawn it-tibdiliet u minn Lulju li ġej, kulħadd ser ikun mistenni li jkun konformi. Iżda nixtieq ngħid li b’mod ġenerali mhux kulħadd ħa pjaċir b’dawn il-bidliet u allura għandi dubji kemm l-iskop li titħaffef il-lingwa  ntlaħaqx jew le. Aħna naturalment bħala qarrejja tal-provi rridu nobdu u nsegwu dawn it-tibdiliet.”

    X’ħiliet għandu bżonn qarrej tal-provi?

    “Prattikament li jkollu għajnejn ta’ seqer għax il-kapaċità qiegħda f’kemm wieħed jirnexxilu jaqbad żbalji. Jeħtieġ ukoll paċenzja kbira u ambjent adattat fejn jaħdem b’dawl tajjeb u li jkun għall-kwiet. Personalment ma naħdimx mingħajr il-pinna partikolari tiegħi għax jien irrid inkun komdu ħafna meta naħdem u allura nippreferi nuża pinen apposta.”

    Fejn tista’ titħarreġ f’dan il-qasam?

    “Il-kors tal-qari tal-provi beda fl-2006 fl-Università ta’ Malta u baqa’ jsir kull sena. Huwa miftuħ għal kulħadd, ċertament mhux biss għal dawk li wara jixtiequ jsiru qarrejja tal-provi. Infatti l-kors mhuwiex biss wieħed formali fejn wieħed jitgħallem ir-regoli tal-kitba. Il-kors jikkonsisti wkoll f’informazzjoni dwar, ngħidu aħna, l-istorja tal-alfabett Malti jew l-ewwel iskrizzjonijiet bil-Malti. Nistgħu ngħidu illi minn mindu dħalna fl-Unjoni Ewropea, il-Malti ħa spinta ’l quddiem u reġa’ tela’ żewġ tarġiet oħra. Inħolqu anki bosta opportunitajiet ta’ xogħol f’dak li għandu x’jaqsam mal-lingwa Maltija, anki f’pajjiżi barranin.

    Meta bdejt jien, lura fis-snin, dan il-kors ma kienx disponibbli. Imma b’xorti tajba dejjem kelli għalliema tajbin ħafna fil-Malti bħal Dun Karm Zammit li kiteb anki xi kotba fuq il-grammatika Maltija u lil Ġorġ Mallia li llum huwa l-President tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb. Apparti minn hekk insib li l-għarfien tiegħi fil-lingwa Għarbija jservi bħala gwida importanti ferm meta niġi biex nifhem minn fejn oriġina l-kliem użat fil-lingwa. Biex infiehmek aħjar, nista’ nsemmilek il-kwistjoni tal-i etimoloġika li hija l-i li tintiret mill-ilsien oriġinali tagħha: jiġifieri f’każ ta’ kelma ġejja mit-Taljan bħal mara importanti – dik l-i trid tibqa’ hemm. Mentri jekk il-kelma hi semitika eż. bħal f’mara irqiqa – l-i trid taqa’.”

    Kif jitwettaq il-metodu tal-qari tal-provi?

    “Kollox jibda b’idea li tinbet fil-moħħ tal-awtur. Issa hemm min idum imaħħaħ fuq idea s-snin u hemm oħrajn li jaqbdu u jintefgħu għall-kitba tagħha u jlestu malajr. Imbagħad l-awtur għandu żewġ Kors tal-qari tal-provigħażliet: jew li jippubblika l-ktieb għal rasu u jmur għand stampatur u jibqa’ għaddej, inkella li juża dar editriċi. L-awturi stabbiliti ġeneralment jagħżlu din tal-aħħar minħabba bosta raġunijiet, imma l-aktar peress li huma konxji li llum hawn ħafna xogħol li jsir b’mod professjonali fis-suq tal-kotba u għalhekk ma jaqbillekx li toħroġ bi prodott inferjuri. F’dan il-każ, l-awtur jippreżenta l-manuskritt lid-direttur tad-dar editriċi u dan jiddeċiedi jarahx hu jew jgħaddihx lil ħaddieħor biex jikkunsidra jekk il-ktieb hux ta’ livell għoli biżżejjed u jekk hux finanzjarjament vijabbli. Wara dan, il-manuskritt jgħaddi għand qarrej tal-provi, għalkemm ġieli jilħaq jiġi impaġnat qabel. Illum ix-xogħol tħaffef ħafna permezz tal-użu tal-kompjuter u l-internet u għalhekk wara li jgħaddi minn dawn il-korrezzjonijiet, il-manuskritt ikun lest għall-pubblikazzjoni. Meta l-ktieb ikun maħsub għat-tfal, indumu xi ftit iżjed peress li jkun hemm ħafna illustrazzjonijiet.

    Kif qegħdin f’dan, nixtieq niċċaralek li jiena ma nagħmilx prova waħda biss tal-qari. Ġieli ktieb narah erba’ darbiet! Ovvjament jiena dejjem marbut li nibqa’ leali lejn dak li jkun inkiteb u li nirreferi għall-awtur f’każ ta’ bżonn, biex nifhem sewwa l-messaġġ li dan xtaq joħroġ. Nagħmel kemm xogħol għal rasi u kemm għad-dar editriċi tal-Klabb Kotba Maltin. Id-djar tal-pubblikazzjoni wkoll għandhom ir-regoli tagħhom u għalhekk   ikun meħtieġ li l-qarrej tal-provi jsegwi wkoll ir-regoli ta’ dik id-dar editriċi li jaħdem magħha.

    Ħafna drabi meta nikkoreġi l-ewwel prova ma nagħtix kas wisq tal-kontenut imma niffoka iktar fuq l-ortografija bit-tir li nnaqqas kemm niflaħ mill-iżbalji li jkun hemm. Imbagħad fit-tieni prova ndur għall-iżbalji li jkunu jinsabu fil-kontenut bħal ngħidu aħna tibdil inkorrett ta’ ismijiet waqt djalogar. Ma’ dawk l-awturi li għandi kunfidenza magħhom, ġieli nagħmel anki xi suġġerimenti biex isiru xi tibdiliet fit-tiswira tal-istorja. Ġieli jiġu każi fejn ktieb eċċellenti jkollu l-aħħar kapitlu li jdarrsek, li tkun ħasra, u allura jiena nagħmel ir-rakkomandazzjonijiet tiegħi. Naturalment l-aħħar kelma tkun tal-awtur innifsu dwar xi jrid jagħmel mill-ktieb tiegħu.”

    L-għan primarju tiegħek f’dax-xogħol x’inhu?

    “F’dan il-qasam jiena ddeċidejt li ma nikkoreġix dokumenti imma li niffoka fuq testi letterarji bħall-ġeneri ta’ rumanzi, novelli, poeżiji, jew worksheets ta’ għalliema li minn fuqhom ikunu jridu jinħarġu xi kotba għat-tfal.

    L-għan tiegħi jibqa’ dejjem li jkun hemm l-inqas numru ta’ żbalji fil-ktieb li nkun qed naħdem fuqu sabiex dan joħroġ bl-aktar mod professjonali u b’hekk ngħollu l-livell tal-kitba bil-Malti. Wara kollox, jekk jinħareġ ktieb bl-iżbalji, jiena jidhirli li jkun tilef nofs il-mertu u nofs il-preġju tiegħu.”

    Personalment ma nistax nimmaġinani naqra l-istess ktieb darba wara l-oħra biex infittex għall-iżbalji, għalkemm l-iżbalji jdejquni mhux ftit. Madanakollu Karl jidher Karl Coleiroaffaxxinat għall-aħħar minn dan ix-xogħol tiegħu. Infatti meta staqsejtu jekk iħossx li hu juża għajnejn imparzjali waqt li jkun qed jikkoreġi, mir-risposta tiegħu ntbaħt li l-kotba li jaħdem fuqhom bħal isiru xi ftit ‘tiegħu’ wkoll. Bi kburija wrieni kif ħafna mill-kopji tal-kotba li ħadem fuqhom huwa jżommhom biswitu ġewwa armarju fl-istudju tiegħu. Kultant ġewwa xi ktieb għal qalbu jpoġġi wkoll xi kopja ta’ xi artiklu li jkun inkiteb dwaru …

    “Ara, dan artiklu li nkiteb dwar il-ktieb Alte Vestiga ta’ Anton Sammut. Dan l-awtur huwa partikolari ħafna għalija għax inħoss li skoprejtu jien. Kien jaħdem id-Dockyard bħala skrivan u darba minnhom ġie bil-manuskritt ta’ dan il-ktieb. Meta qrajtu ġġennint għax dan l-awtur ħadd qatt ma kien sema’ bih. Anton huwa midħla ħafna tal-filosofija u għalhekk f’kitbietu ssib sensiela ta’ trattati filosofiċi. Il-ktieb mill-ewwel intlaqa’ tajjeb ħafna u llum nista’ ngħid li jien u Anton sirna ħbieb.

    Inħossni kburi meta xi awtur ta’ kalibru jġibli l-ktieb tiegħu għall-qari tal-provi. Iżda napprezza ħafna wkoll meta jkolli l-opportunità li niskopri xi awtur ġdid u nkun jien li nressqu lejn dar editriċi. Pereżempju dan l-aħħar, il-ħabib tiegħi Renè Cilia, li ftit ilu sar qassis, għaddieli manuskritt u meta qrajtu għedtlu “Dan bomba!” Mill-ewwel intbaħt li kellu pinna tajba ferm u għalkemm għadu żgħir jipprometti ħafna. Ħadt gost ħafna meta f’Diċembru li għadda x-xogħol tiegħu ġie ppubblikat taħt it-titlu: Is-Saltna tal-Ħamsin.”

    Staqsejt lil Karl jekk jitħajjarx jikteb xi ħaġa hu…

    “Le għax dik mhix il-linja tiegħi. Infatti nammira ħafna t-talenti tal-awturi li kapaċi joħorġu b’dawk l-ideat oriġinali u għaldaqstant għandi rispett kbir lejn ix-xogħol tagħhom.”

    Dwar il-kotba Karl xtaq iwassal messaġġ.

    “Kull sena f’Malta jiġu ppubblikati madwar 500 ktieb ġdid, jiġifieri aktar minn wieħed kuljum. U allura min jgħid li m’hawnx kotba, ma jafx x’hawn fis-suq. Minn dawn, numru sabiħ ikunu kotba tat-tfal li Is-Saltna tal-Ħamsinċertament huma maħsuba biex jiġbduhom aktar lejn il-qari. Min ikollu diffikultà li jsib il-kotba li jixtieq fil-ħwienet, illum jista’ jinqeda permezz ta’ diversi websajts.”

    Xtaqt nagħlaq billi nistaqsih x’sodisfazzjon jagħtih dax-xogħol…

    “Inħobb inqabbel il-qari tal-provi ta’ ktieb daqslikieku wieħed ħadem skultura sabiħa u mbagħad ġabha għandi biex norqomha.”

    Sakemm konna qed nitkellmu bdejt niġbidlu xi ritratti ħalli ninkludihom ma’ dan l-artiklu u, oħroġ il-għaġeb, għalkemm dam biss ftit minuti jippużali wara l-iskrivanija, sibt li kien diġà ntefa’ jikkoreġi manuskritt ġdid li kellu quddiemu!

    “Ma tridx taħli ħin mhux hekk?” qalli bid-daħka. “Isma’ issa dan l-artiklu qabel joħroġ irrid nikkoreġih taf li ma jmurx joħroġ bl-iżbalji!”

    Tgħid? Għedtlu jien.

    U hu weġibni fil-pront, “Mhux ovvja!”

    (Nota: Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tas-6 ta’ Marzu 2011)

    2011.03.06 / no responses / Category: Torca - Perspettivi

  • IL-MARA LI KELLHA L-BAGOLL LEST BIEX TITLAQ…

    Nhar it-Tnejn 25 t’Awwissu 2009, ħallietna mara kbira, mhux biss għall-età li kellha imma anki minħabba l-istorja mqanqla li għexet matul ħajjitha.

    Iltqajt magħha l-ewwel darba s-sena li għaddiet meta stedintha għal intervista biex tiġi inkluża fil-programm Bijografiji ta’ Carmelo Borg Pisani. Kellha 98 sena. “Jekk Alla jrid ngħaqqad il-100 sena,” kienet qaltli. Iżda ma kellux ikun.

    Xtaqt niġbor memorja tagħha bħala tifkira u bintha Bernardette laqgħetni f’darha b’idejha miftuħa, akkost li l-ferita tan-nuqqas t’ommha għadha miftuħa sew. Sibtha qed twaħħal ir-ritratti t’ommha f’album kbir. L-istorja ta’ ħajjet Mary bdiet tiżvolġi ftit ftit quddiemi hekk kif hi bdiet tqalleb il-paġni tiegħu u tirrakkuntali….

    Twieldet fil-31 ta’ Marzu 1910 taħt l-isem Mary Pitrè de Martino. Minn dejjem kienet ta’ karattru ferrieħi u fuq ruħha mhux ħażin, għalkemm dejjem b’mod onest. Kienet tħobb ħafna l-kulur l-aħmar għaxMary Inglott - 99 sena kien vivaċi bħalha. Minn età żagħżugħa uriet li kellha żewġ talenti partikolari: dik tat-tpinġija u dik tal-ħjata. L-ewwel waħda kellha tfasslilha l-bqija tad-destin tagħha, l-oħra kellha tgħinha taqla’ l-ħobża ta’ kuljum.

    Hekk kif spiċċat mill-iskola, Mary bdiet tgħallem l-arti fl-iskola tas-Sacred Heart. Zijuha kien ukoll ħajjarha tidħol titgħallem it-tpinġija fl-Iskola tal-Arti fejn anki bdiet timmudella għall-istudenti. Kien waqt waħda minn das-sessjonijiet, meta kienet qegħdha tippoża bħala żeffiena Spanjola għal Giorgio Preca, meta tefa’ għajnejh fuqha Anton Inglott, student ieħor f’din l-Iskola.

    Bħala karattru dan il-ġuvni ma setax kien aktar differenti minn Mary. Kien bniedem kwiet u riservat u għalkemm dit-tfajla kienet togħġbu ħafna, kien bħal jinkwieta jaraha daqshekk fuq ruħha u tiċċajta ma’ kulħadd. Madanakollu waqt dik il-lejla partikolari, hekk kif waqfet mill-immudellar, Mary kienet qabdet tqassam id-domni mbierka li dejjem kienet iġġorr fil-basket tagħha. Tat waħda lilu wkoll u kien hawn li serqitlu qalbu hekk kif intebaħ kemm kienet tfajla tal-ġabra.

    Wara diversi snin jitħarreġ fl-Iskola tal-Arti, Anton Inglott kien siefer lejn Ruma fejn kien rebaħ Borża ta’ Studju ta’ sentejn biex jistudja fl-Accademia Di Belle Arti. Huwa kien jixtieq ħafna li jsir pittur famuż u Mary kienet timbuttah biex isostni sabiex jasal. Meta faqqgħet it-Tieni Gwerra Dinjija, Anton irritorna lura Malta imma miegħu ġab problema f’saħħtu – id-dijabete.

    Ftit taż-żmien wara seħħet ġrajja oħra fil-ħajja ta’ Mary. Ħabib tagħha, Carmelo Borg Pisani, ġie mgħallaq peress li kien akkużat li kien spjuna kontra Malta f’isem it-Taljani. Ftit tas-snin qabel, Borg Pisani kien laqa’ lill-maħbub tagħha ġewwa Ruma u miegħu kien studja l-arti fl-istess akkademja.

    Iż-żminijiet tal-gwerra kienu iebsa għall-poplu Malti. Mary baqgħet tiftakar bosta attakki u ġiri lejn ix-xelter. Ma setgħet tinsa qatt lill-Belt tirtriegħed taħt saqajha waqt attakk feroċi fuq dawk in-naħat. Il-L-abbozz li Mary ippużat għalih bhala żeffiena Spanjolakoppja kienu jgħixu taħt biża’ kontinwa għal xulxin meta kienu jisimgħu l-bombi neżlin fuq rashom. Għalkemm huma xtaqu jiżżewġu, kellhom ħolma li l-ewwel Anton jistabilixxi ruħu fil-qasam tal-arti sabiex hu jkun jista’ jmantni lill-familja. Ftit ftit Anton beda jiddistingwi ruħu tant illi għamel diversi xogħlijiet ta’ kalibru kbir u ġie anki fdat f’idejh ix-xogħol tal-pittura tas-saqaf tal-parroċċa tal-Imsida.

    Sadanittant Mary kienet daħlet tgħallem it-Taljan u l-ħjata fl-iskola sekondarja tal-Gvern. Kienet anki bdiet tagħti lezzjonijiet privati tal-ħjata fi Strada Stretta l-Belt u f’Regina Angelorum tas-Sliema.

    Iżżewġu fl-1 ta’ Ġunju 1944 u minn din l-għaqda twieldet Bernardette fis-17 t’April 1945. Il-koppja kienet ser ittir bil-ferħ iżda erba’ xhur biss wara, fil-15 t’Awwissu 1945, Anton Inglott miet kawża ta’ kumplikazzjonijiet li tnisslu mill-marda tad-dijabete li dak iż-żmien kienet qerrieda ħafna.

    Mary issa kellha tieħu ħsieb weħidha lil bintha. Mill-għada stess tal-funeral hi kellha tkompli taħdem. Il-kuraġġ ġabitu permezz tal-pariri li kien jagħtiha San Ġorġ Preca li tiegħu hi kienet ilha midħla ħafna.

    Mary kienet mara kreattiva ħafna u dan it-talent ħajjar lil James Scicluna biex  jiftaħ Art and Fashion Centre ġewwa l-Furjana u aktar tard fil-Belt fejn Mary kienet tgħallem il-ħjata u d-diżinn tal-ilbiesi sakemm kellha l-età ta’ 80 sena!

    Matul dan iż-żmien Mary kienet ukoll tagħti sehemha fi programm fuq ir-Rediffusion u t-TV.

    Mary Inglott kienet ukoll waħda mill-fundatriċi tal-Legion of Mary f’Malta.

    Fl-2006 Mary Inglott ġiet onorata bil-Midalja Għall-Qadi tar-Repubblika.

    Mary ikkumbattiet b’kuraġġ kbir mal-ħajja akkost il-bosta diffikultajiet li ltaqgħet magħhom. Is-saħħa kienet iġġibha mill-fidi tagħha u mill-fatt li rnexxielha żżomm lil żewġha ħaj. “Mhux l-ewwel darba li kont nismagħha tkellmu,” qaltli Bernardette. “L-imħabba tagħhom kienet kbira wisq. Hekk nimmaġinahom issa ara, kif qegħdin f’dan ir-ritratt. It-tnejn mill-ġdid flimkien ferħana jħarsu lejja u jieħdu ħsiebi.”

    Ix-xogħlijiet ta’ missierha huma r-rikordju li hi baqgħalha tiegħu. Issa tħares lejha mill-istess xogħlijiet hemm ukoll ommha li spiss kienet timmudella għal Anton biex ipinġiha.

    Tanja Cilia (Kittieba): L-ewwel darba li dħalt għall-lezzjoni tagħha, fl-Arts and Fashion Centre, (Triq Zakkarija, il-Belt quddiem tal-ħaxix, fis-sular ta’ fuq Rosina Depares) u rajtha, għedt “Imma lil din il-mara nafha żgur”.  Leħinha kien “il-vuċi tal-ħjata” fuq il-programm ta’ Carmen Carbonaro. Iżjed tard, qaltli li kulħadd kien ixebbaħa ma’ Nilla Pizzi, li kienet rebħet il-festival ta’ San Remo fl-1951 u l-1952. Saħanritra kienu jwaqqfuha n-nies fit-triq u jifirħulha! Kemm ħadet paċenzja bija u kemm tgħallimt magħha! Għad għandi l-fajl tal-lezzjonijiet!

    Lil Mary Inglott kont nimmaġina xi lady ta’ żmien ir-Reġina Vittorja, dejjem pulita, impekkabbli, b’libsa differenti kull darba li narawha  u b’xagħarha dejjem  lest għall-ordni.  Mara eżemplari, edukata, b’kariżma kbira u li tifhem lil dak li jkun.”

    Ġorġ Peresso (Kittieb u xandar): “Minn mindu dħalt fix-xandir u ltqajt magħha u smajtha, mall-ewwel impressjonatni bħala mara twajba, imżejjna b’dik it-tjubija li ġejja mit-tiġrib tal-ħajja u għalhekk tjubija li hi forza fil-karattru. Laqtitni ħafna meta dehret fil-programm Meander ta’ Mariella Pisani Bencini u qalet li minn mindu miet żewġha Anton hi dejjem kellha l-bagoll lest biex meta Alla jsejħilha tkun lesta.”

    (Dan l-artiklu ġie ppubblikat fit-Torċa tas-6 ta’ Settembru 2009)

    2009.09.06 / no responses / Category: Torca - Features & Articles